Laatst sloot Kelly van Dijk na een lang traject een speciale vorm van revalidatie voor chronische pijn af: IMSR. Nu wordt de wetenschappelijke basis voor deze behandeling teruggetrokken, en staat de vergoeding ervoor op het spel.

Ongeveer 33.000 mensen in Nederland met zware chronische pijn komen in aanmerking voor interdisciplinaire medisch-specialistische revalidatie (IMSR). Deze behandeling combineert lichamelijke en mentale methoden die specifiek zijn afgestemd op de patiënt. Het gaat om chronische pijn van zware depressie tot rugklachten, en wordt op dit moment vergoed vanuit het basispakket.

'Ik kon niks meer'

Kelly van Dijk is een van de mensen die in aanmerking komt voor deze vorm van revalidatie. De basisschooldocente kreeg een jaar geleden ernstige reumaklachten waardoor haar leven op zijn kop kwam te staan.

"Ik kon niks meer. Ik kon mijn kind niet naar school brengen, mijn handen werkten niet meer. Ik ben 34, ik wil niet vastzitten aan een scootmobiel", vertelt ze.

Op maat gemaakt

Kelly begon na verschillende andere behandelingen in augustus 2024 met IMSR. "Het is per persoon verschillend. Er wordt eerst gekeken naar de oorzaak van de pijn. Is het schade aan het lichaam of is het psychisch? Er wordt echt samen gekeken: wat past bij jou om je uit je patroon te halen? Hoe beweeg je, wanneer span je je aan?"

Een belangrijk deel van de revalidatie is ook de mentale ondersteuning, legt ze uit. "Het is echt op maat gemaakt."

Onderzoeken teruggetrokken

Het Zorginstituut beoordeelt welke behandelingen worden vergoed in de basisverzekering. Alleen zorg die als voldoende effectief wordt gezien mag hier deel van uitmaken. Op basis van verschillende wetenschappelijke onderzoeken wordt in 2022 geconcludeerd dat IMSR daadwerkelijk een goed effect op de patiënten heeft.

Maar pas blijken 2 van de 3 belangrijke publicaties over deze zorg te zijn teruggetrokken vanwege twijfels over de betrouwbaarheid van de onderzoeksdata. Het veroorzaakt onzekerheid over de effectiviteit van IMSR, en het Zorginstituut moet een nieuw standpunt innemen ten opzichte van de vergoeding. Dat betekent onzekerheid voor de patiënten en hulpverleners.

Niet betrouwbaar

Een bijzondere situatie, volgens gezondheidseconoom aan de Vrije Universiteit Amsterdam Xander Koolman.

"Dat er onderzoek is ingetrokken komt amper voor. Het wetenschappelijk tijdschrift heeft gezegd: dit is geen betrouwbaar onderzoek. Dat betekent dat er wel echt iets mis is."

Ervaring op gespannen voet met wetenschap

Volgens Koolman staat de persoonlijke ervaring van hulpverleners en patiënten nu op gespannen voet met wetenschappelijk bewijs.

"Dit is een patiëntengroep met serieuze klachten, iets wat absoluut serieus genomen moet worden. Maar wat je vaak ziet is dat ze op zoek zijn naar verlichting. Ook de hulpverleners willen dan graag iets doen, omdat ze zien dat de patiënten vastlopen. Dus ook als er geen bewezen effectieve behandeling is, zoeken ze wel naar iets waar ze mee gewerkt hebben wat verlichting geeft."

Geen twijfel mogelijk

Volgens voorzitter van de Vereniging van Revalidatieartsen Paulien Goossens is er geen twijfel mogelijk over de effectiviteit.

"Heel vaak ben ik toch behoorlijk verbaasd over het effect dat we kunnen bereiken. Mensen die al jaren vastgelopen zijn, die we toch weer op de been krijgen, die hun leven weer op kunnen pakken."

Oneens over onderzoeksmethode

Goossens is het oneens met de methoden waarop het Zorginstituut de conclusies baseert. "Het Zorginstituut wil maar naar één vraagstelling en één onderzoeksmethode kijken. En dat is veel te beperkt. Er is heel goed onderzoek voorhanden."

Volgens haar kunnen de patiënten die in aanmerking komen voor IMSR geen andere kant op. "Het Zorginstituut wil dat we patiënten laten loten tussen medisch specialistische revalidatie, en de fysiotherapeut op de hoek. Dat is niet ethisch. Dit zijn patiënten die werkelijk alle vormen van behandeling al gehad hebben. Die fysiotherapeut hebben ze al lang gehad."

Zorginstituut reageert

Het Zorginstituut laat weten "geen studies te vinden die kunnen aantonen dat IMSR, vergeleken met zorg in de eerste lijn of anderhalve lijn, beter is." Dat is zorg waar geen verwijzing voor nodig is, zoals bij de huisarts of fysiotherapeut.

"Revalidatieartsen stellen zich vooralsnog op het standpunt dat de behandeling voldoende bewezen effectief is. Zij baseren zich daarbij vooral op bewijs uit de praktijk", zegt het Zorginstituut.

In gesprek

Wat het Zorginstituut betreft wordt IMSR voor mensen met chronische pijn voorlopig nog vergoed in het basispakket. De betrokken partijen gaan morgen met elkaar in gesprek, waar het verdere verloop wordt besproken.

"Het kan zijn dat mensen in individuele gevallen verbetering ervaren na behandeling met IMSR. Het gaat er echter om of patiënten echt IMSR nodig hebben - of ongeveer eenzelfde verbetering zouden ervaren met zorg in de eerste lijn of anderhalve lijn."

Serieuze klachten

Gezondheidseconoom Koolman snapt de logica van het Zorginstituut. "Dit is een groep patiënten met serieuze klachten, waar we geen effectieve behandeling voor hebben. Wat doen we daarmee? Het Zorginstituut zegt: als het niet effectief bewezen is, dan gaan we die behandeling niet vergoeden want het kost geld. Dat geven ze liever uit aan behandelingen die wél echt bewezen zijn."

Omdat de revalidatie nu wel wordt vergoed is er inmiddels veel ervaring mee opgedaan, wat de discussie ingewikkeld maakt. "De afgelopen jaren hebben hulpverleners dus individueel de indruk opgedaan dat ze daarmee goed werk verrichten. Maar eigenlijk doet het niet iets wezenlijks."

'Heeft mijn leven veranderd'

Toch was IMSR voor Kelly van onschatbare waarde. "Ik ben van een scootmobiel naar 5 kilometer wandelen gegaan. Het heeft onwijs zijn vruchten afgeworpen." Volgens haar ligt het ook vooral hoe je zelf de behandeling ingaat. "Het ligt ook aan de instelling van de mensen die ernaar toe komen. Bij mij was het mijn eigen keuze. Maar het heeft echt mijn leven veranderd."

Als de revalidatie uit het basispakket verdwijnt heeft dat een grote impact, volgens Kelly. "Ik heb het al mogen doorlopen, en daar ben ik onwijs dankbaar voor. Zonder IMSR kon ik niet staan waar ik nu sta. Er zijn ook mensen in mijn omgeving met hetzelfde klachtenpatroon, die gun ik wat ik heb meegemaakt. En dat is iets wat dan afgenomen gaat worden. Veel mensen kunnen zich dit niet veroorloven."

Veel beurskoersen staan in het rood sinds de ingevoerde importheffingen van Donald Trump. Economen maken zich grote zorgen over de handelsoorlog die gaande is, maar betekent dit dat alles duurder wordt? Nee, want de benzineprijs daalt juist.

De benzineprijs wordt namelijk voor een kwart bepaald door de olieprijs, legt olie-expert Hans Van Cleef uit. "En als de olieprijs daalt, wordt de benzine aan de pomp ook goedkoper."

Minder vraag naar olie

De prijs van olie - die dus bepaalt hoeveel wij betalen voor onze benzine - wordt bepaald door de wereldwijde vraag. Wanneer de economie bijvoorbeeld tijdens een economische crisis krimpt, daalt de vraag naar olie.

Dat komt doordat het product voornamelijk wordt gebruikt in de industrie en voor vervoer, en in een recessie is daar minder vraag naar.

Grondstoffen dalen in prijs

Niet alleen de olieprijs daalt meestal tijdens een recessie, maar ook die van andere grondstoffen, legt Van Cleef uit.

"Metaal, goud en gas zijn ook gedaald qua prijs. Dat zijn grondstoffen die cyclisch reageren. Als er minder vraag is, daalt de prijs. Dus bij economische krimp worden ze goedkoper."

Ook tijdens de coronacrisis

Economen spreken van een recessie, als er twee kwartalen op rij sprake is van economische krimp. Rabobank econoom Nic Vrieselaar haalt het begin van de coronacrisis aan als voorbeeld.

"Er was veel economische onzekerheid. De wereld stond stil. Er werd weinig geproduceerd, weinig met de auto gereden en weinig gevlogen. We zagen dat de prijzen aan de pomp toen kelderden."

Nederland nog niet in recessie

Deze keer is het niet corona, maar de ontketende handelsoorlog die zorgt voor een lagere verwachting van de economische groei. Maar Vrieselaar noemt het niet meteen een recessie voor Nederland.

"Pas na twee kwartalen op rij kan je van een recessie spreken. En die cijfers komen ook pas na het afgelopen kwartaal. Verder spelen er meer factoren mee, zoals investeringen, het stijgen van de lonen en de bestedingen", legt hij uit.

'Economie in Amerika staat onder druk'

"In de VS is de kans op een recessie wel groter door de importtarieven", schat de econoom in.

"Alles uit het buitenland wordt duurder, dus de verwachting is dat de Amerikanen minder gaan besteden. De economie staat daar wel onder druk."

Al sinds het aantreden van kabinet-Schoof kijkt politiek Den Haag met angst en beven uit naar de onderhandelingen over de Voorjaarsnota. Maar wat is deze nota precies en waarom is die zo belangrijk? "Na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment."

Het ministerie van Financiën is vanaf vandaag weer even het middelpunt van politiek Den Haag. Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) en de fractievoorzitters van coalitiepartijen VVD, PVV, NSC en BBB proberen het daar de komende dagen eens te worden over de Voorjaarsnota.

Begroting van het lopende jaar

De Voorjaarsnota is het document waarin de begroting van het lopende jaar wordt aangepast. Dit gebeurt altijd in het voorjaar. Verder is de Nota ook het document waarin vooruit wordt gekeken naar toekomstige begrotingen.

Dit is elk jaar een spannend moment, maar dit jaar wordt er gesproken over miljarden euro's aan opgespaarde problemen.

Politieke 'wenslijstjes'

Daarbovenop komen ook nog de politieke 'wensenlijstjes' - van lagere huren tot extra geld voor gemeenten - die samen tot miljarden én miljarden euro's extra optellen.

En omdat het onderlinge wantrouwen in de coalitie groot is, gonst het in de Haagse wandelgangen daarom al maanden dat het kabinet wel eens hierom zou kunnen vallen.

Pittige gesprekken

"Het worden wel pittige gesprekken, verwacht ik", geeft minister Heinen toe tegenover EenVandaag. "De wensen zijn natuurlijk hoog, maar ik heb nog geen dekking gezien. En daar zit natuurlijk altijd de moeilijkheid in: hoe ga je het betalen?"

"Ik snap heel goed de wens voor extra uitgaven, maar matig want we krijgen het niet altijd uitgegeven en de inflatie is hoog, dat moeten we niet aanwakkeren", zegt de minister van Financiën.

'Lopen we op schema?'

"Het is na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment van het jaar," benadrukt Wimar Bolhuis over de Voorjaarsnota. Bolhuis is gespecialiseerd in overheidsfinanciën en als econoom verbonden aan de Universiteit Leiden.

"We hebben met Prinsjesdag een begroting voor 2025 gemaakt. Bij de Voorjaarsnota wordt gekeken: hoe gaat het eigenlijk met de uitgaven en de inkomsten? Loopt dat op schema?"

Alvast vooruitblikken

Een tussentijdse check van het huishoudboekje van de overheid dus, gecoördineerd door de minister van Financiën. Maar volgens econoom Bolhuis is het meer dan dat alleen.

"Het is ook belangrijk omdat je alvast met elkaar vaststelt welke uitgaven je wilt doen in de begroting voor de komende jaren. Dat is belangrijk. Wil je meer uitgeven aan bepaalde onderwerpen? Moet je de komende jaren problemen oplossen?"

Begrotingsregels

Al die wensen zijn gebonden aan speciale spelregels, zegt Bolhuis. "De begrotingsregels stellen bijvoorbeeld dat je niet zomaar extra uitgaven mag doen als minister. Daar moet goedkeuring voor zijn. En als je dat wil doen, zou je bijvoorbeeld extra moeten bezuinigen."

Een andere regel waar alle partijen zich aan moeten houden: "Daarnaast is er de regel dat als je meevallers hebt op je begroting, dat je die niet zomaar opnieuw mag uitgeven. Die moeten terug naar het ministerie van Financiën. Zo komt er weer ruimte voor andere ministeries om geld uit te geven."

Politieke wensen

En extra geld willen alle coalitiepartijen maar al te graag uitgeven. Zo gek is dat volgens Bolhuis niet, want zo halverwege het jaar ontstaan er allemaal nieuwe politieke wensen. Denk aan extra geld om de energierekening naar beneden te brengen, de huren en benzineprijzen te verlagen of de kinderopvang goedkoper te maken.

Maar ook de situatie in Oekraïne en de opstelling van de Amerikaanse president Donald Trump dwingen tot extra investeringen in defensie.

Nog meer geld nodig

Daarnaast heeft het kabinet ook nog geld nodig om de BTW op cultuur, media en sport te verlagen. Er is verder ook geld nodig om het stroomnet te verzwaren, de problemen met de vermogensbelasting zijn nog altijd niet opgelost, en er is ook extra geld nodig om de WIA-uitkeringen te compenseren.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over extra geld voor de stikstofproblemen en om de jeugdzorg in gemeenten te verbeteren.

Staatsschuld

PVV, NSC en BBB zien de oplossing voor deze problemen in de lage staatsschuld die Nederland heeft. Daardoor zouden we makkelijk miljarden euro's kunnen lenen om al die wensen te betalen. "Nederland heeft een relatief lage staatsschuld, ongeveer 45 procent van het bruto binnenlands product. Dat is internationaal gezien laag," erkent Bolhuis.

De vraag is alleen of het verstandig is de staatsschuld op te laten lopen. "Je zou deze kunnen laten oplopen, maar de belangrijkste vraag is natuurlijk wat ga je met dat geleende geld doen? Ga je met dat geld dan investeringen doen die zich ook terugbetalen?"

Nieuwe planning

De conclusie volgens Bolhuis? "Het is een schaarstediscussie. Je moet kiezen. Dus dat wordt voor het kabinet wel een lastige keuze. Want er zijn gewoon vier partijen met verschillende belangen," zegt Bolhuis.

"Maar uiteindelijk is het de minister van Financiën en de minister-president om een keuze te maken en de nieuwe plannen voor 1 juni naar de Tweede Kamer te sturen."