radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

De nieuwsgebeurtenis van 2019? Protesten van boeren en bouwers tegen stikstofmaatregelen

De nieuwsgebeurtenis van 2019? Protesten van boeren en bouwers tegen stikstofmaatregelen
Bron: EenVandaag

De protesten van boeren en bouwers tegen de stikstofmaatregelen zijn de nieuwsgebeurtenis van 2019. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder het Opiniepanel.

In mei constateerde de hoogste rechter dat Nederland meer stikstof uitstoot dan mag voor de wet. Duizenden projecten, groot en klein, komen hierdoor stil te liggen en het kabinet presenteert maatregelen om de uitstoot terug te brengen. Die maatregelen raken vooral veehouders en bouwers wat zorgt voor een reeks lokale en landelijke acties.

Opleving van het protest

De boeren kunnen rekenen op veel steun uit het land, blijkt uit ons onderzoek. Bijna iedereen, 89 procent, heeft begrip voor de protesten op het Malieveld van 1 oktober. Maar als de volgende protesten uit de hand lopen, zakt dat cijfer terug. Weliswaar toont nog steeds een meerderheid, van 60 procent, begrip voor de tweede landelijke boerenactie van 16 oktober.

Mede hierom kiest de grootste groep de stikstofprotesten als de nieuwsgebeurtenis van 2019. "Terechte woede van de boeren en bouwers! Banen en zelfs levens staan op het spel", zegt een panellid in het onderzoek. De opleving van het protest als pressiemiddel tegen de gevestigde orde is een andere reden waarom dit een belangrijke gebeurtenis vinden. Een panellid: "Nog nooit heb ik het meegemaakt dat er zo werd gestaakt. Lang dachten we dat protesteren iets on-Nederlands was. Tot nu."

Lees ook

Aanslagen in 2019

Ook de moord op advocaat Derk Wiersum en de tramaanslag in Utrecht waren gebeurtenissen die veel indruk hebben gemaakt op het publiek. De brute moord op de advocaat omschrijven mensen als een aanslag op de rechtsstaat, maar laat ook zien hoe kwetsbaar Nederland is. Een deelnemer daarover: "Deze moord heeft een gigantische impact op de samenleving en rechtsstaat. Zijn we de strijd tegen de misdaad aan het verliezen?"

De terreuraanslag in een Utrechtse tram in maart staat ook nog veel mensen bij. Hoewel het veiligheidsgevoel niet aangetast bleek na de aanslag, heerst er een zeker gevoel van onheil bij mensen. "Er lopen veel mensen die net als de dader hulp nodig hebben en die niet krijgen. Het gaat een keer fout, zoals in Utrecht", zegt een panellid. Verder herinneren veel mensen de verbroedering na de aanslag: "Het gevoel van schok en medeleven dat zo massaal werd gedeeld blijft me nog steeds bij. Hartverwarmend."

Lees ook

2019 somberder dan 2018

Wat verder opvalt aan het onderzoek is dat men een stuk somberder is over 2019 dan een jaar geleden over 2018. De helft (52 procent) kijkt positief terug op 2019, tegenover 58 procent in 2018. Tegelijk stijgt de groep sombere mensen, van 38 procent vorig jaar naar 44 procent nu.

De maatschappelijke onrust van de laatste paar maanden is een duidelijke oorzaak voor deze trend. Een deelnemer: "Het jaar begon aardig, maar de laatste maanden stapelen de problemen zich op. Al met al sluiten we af met zorgen en mineur."

Stagnatie economie en banenmarkt

De mineurstemming over het afgelopen jaar is ook terug te zien op het gebied van de economie en de arbeidsmarkt. Waar in 2018 de economie volgens de grootste groep (52 procent) beter was geworden, trekt slechts 21 procent diezelfde conclusie aan het eind van 2019.

De arbeidsmarkt stond er in 2018 volgens een grote groep (56 procent) beter voor dan begin dat jaar. Dit jaar vindt slechts een kwart (27 procent) dat de banenmarkt er beter voorstaat.

Lees ook

info

Over dit onderzoek

Aan het onderzoek deden 31.319 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek vond plaats tussen 22 en 25 december 2019. De uitslag van het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2017.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Steun aan OekraĂŻne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen

'Steun aan OekraĂŻne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen
Defensieminister Brekelmans
Bron: EenVandaag

PVV-leider Wilders gaf vandaag aan tegen het sturen van Nederlandse troepen naar OekraĂŻne te zijn. Defensie-minister Brekelmans reageert hier koeltjes op. "Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat dat we OekraĂŻne onverminderd zullen steunen."

De plannen tot het vormen van een internationale troepenmacht voor de bescherming van OekraĂŻne veroorzaken een nieuwe splijtzwam in de regeringscoalitie. PVV-leider Geert Wilders is hier standvastig op tegen en gaat lijnrecht in tegen premier Dick Schoof.

Nog steeds positief over Amerika

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) vertelt tegenover EenVandaag dat het kabinet vasthoudt aan het eigen regeerprogramma. "Dit is het standpunt van de heer Wilders. Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat we OekraĂŻne onverminderd zullen steunen."

Brekelmans blijft na het tumult van afgelopen week, waarin de Amerikaanse president Donald Trump Europa niet aan de onderhandelingstafel uitnodigde, positief over de Amerikanen. "Ik vertrouw de Amerikanen nog steeds, want ik heb ze ook horen zeggen dat voor hen de NAVO relevanter is dan ooit. En de NAVO is natuurlijk onze belangrijkste veiligheidsgarantie."

'Escalatie-dominantie'

Voor het Nederlandse kabinet blijft de Amerikaanse steun noodzakelijk bij het vormen van een 'robuuste vredesmacht' die OekraĂŻne moet beschermen. Brekelmans: "De 'backing' van de Amerikanen blijft nodig. Je hebt, om in militaire termen te spreken, altijd een escalatie-dominantie nodig ten opzichte van je tegenstander."

Hij legt uit: "Dus stel dat Rusland een eventueel vredesbestand gaat testen en ze zouden aansturen op een conflict, dan moeten ze weten dat ze bij iedere stap die ze zetten een sterkere tegenstander tegenover zich hebben. En daar hebben we Amerikanen echt voor nodig."

Minister Brekelmans over weigering PVV om troepen naar OekraĂŻne te sturen

'Europa moet plek aan tafel verdienen'

De defensieminister verwacht overigens dat Europa in een later stadium wel mag plaatsnemen aan de onderhandelingstafel. "Ik heb de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen zeggen dat als de gesprekken concreter worden, dat dan natuurlijk ook OekraĂŻne en Europa aan tafel zullen komen."

"Maar we zullen als Europa die plek ook moeten verdienen", gaat hij verder. "En die plek verdien je door duidelijk aan te geven wat wij als Europa militair in te brengen hebben. En vandaar dat wij als Europese landen nu huiswerk te doen hebben om gezamenlijk tot zo'n plan te komen."

Brede puzzel om te leggen

Over wat Nederland concreet aan materieel en troepen kan leveren aan een eventuele vredesmacht, blijft de minister vaag. "Wij kunnen als Nederland natuurlijk in alle domeinen wel iets leveren, maar daar zullen we goed naar moeten kijken."

"Het is niet zo dat wij allerlei F-35's, of schepen, of troepen klaar hebben staan, die ergens staan te wachten. Die zijn ook ingepland om een bijdrage aan de NAVO te leveren. Die brede puzzel moeten we eerst leggen."

Debat

Brekelmans zegt dat er gekeken kan worden wat we kunnen doen, als er een duidelijk mandaat en rugdekking van de VS is. "Ook in het parlement moet dan besloten worden of Nederland wel of geen bijdrage kan leveren."

Morgen debatteert de Tweede Kamer over welke positie Nederland moet innemen bij de onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog in OekraĂŻne.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is
Een Nederlandse militair in Rukla bij de Russische grens
Bron: ANP

Trump wil dat we 5 procent van ons bbp uitgeven aan defensie. En ook de de Europese leiders vinden dat er nog meer geld naar defensie moet, nu we niet meer op onze Amerikaanse 'vrienden' kunnen vertrouwen. Maar het ophogen van het budget, heeft gevolgen.

Elke euro kan je natuurlijk maar een keer uitgeven, zegt financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser. Dus een verhoging van het defensiebudget zou niet zonder gevolgen zijn.

Duizelingwekkende bedragen

1 procent meer of minder klinkt misschien als niet zoveel, maar het gaat om duizelingwekkende bedragen legt Visser uit. "1 procent van het bbp is ongeveer 10 miljard. We geven nu ongeveer 2 procent uit, dus dat is iets meer dan 20 miljard. Wanneer dat 5 procent wordt, moet er dus nog 30 miljard bij."

Dat is ongeveer evenveel als wat we aan onderwijs uitgeven, zegt Visser. "Ter vergelijking: het meeste geld gaat naar de zorg en de sociale zekerheid, daar wordt jaarlijks boven de 100 miljard aan uitgegeven."

Bezuinigingen of staatsschuld

Willen we meer aan defensie uitgeven, dan zijn er eigenlijk twee opties, volgens Visser. "Of je haalt het ergens anders vandaan, dus bezuinigen, of je laat de staatsschuld oplopen."

Beide opties zijn ingewikkeld. Bezuinigen wil eigenlijk niemand en de vraag is dan vooral: waarop? "Dat is een politieke keuze, maar je zag bij de bezuinigingen op het onderwijs bijvoorbeeld al dat er veel weerstand is."

Bekijk ook

Hoge bedragen

Ook de hoogte van de bedragen zorgt daarbij voor gevoeligheid. "In Den Haag gaat het al weken over een btw-verhoging. Dat gaat om 1 miljard", vergelijkt hij.

"Bij zulke forse verhogingen in de defensie-uitgaven wordt dat alleen maar lastiger, want dan gaat het om grotere bedragen die ergens weggehaald moeten worden."

Ongemak

De andere optie, een hogere staatsschuld, is ongemakkelijk voor Nederland, vindt Visser. "Wij zijn het land dat altijd anderen de les lezen op het gebied van staatsschuld. Wij zijn daar zelf erg strikt op."

Wanneer wij de staatsschuld op laten lopen, zijn we niet meer geloofwaardig naar andere landen, gaat Visser verder. "En dan geven we hen eigenlijk een vrijbrief."

Bekijk ook

Tussenkop

Minister van financiën Heinen zei maandag in Brussel dat hij het ook niet ziet zitten om met Europese landen samen geld te lenen voor defensie-investeringen. "Deze opgave loopt echt via de nationale begrotingen", zegt Heinen. "Landen zullen daar zelf moeilijke keuzes moeten maken."

Visser roept politici op die keuzes wel te maken. "NAVO-baas Rutte heeft geopperd om het via de 'kaasschaafmethode' te doen en het overal een beetje weg te halen, maar het kan ook zijn dat er minder geld naar uitkeringen gaat omdat er meer naar defensie moet." Het zal dus een lastige afweging zijn om te kijken waar het geld precies vandaan moet komen.

Haalbaarheid

Visser zelf ziet het niet gebeuren dat we 5 procent gaan uitgeven aan defensie. Los van de vraag waar het geld vandaan moet komen, is het ook de vraag waar je het aan uitgeeft, zegt hij.

"Het geld gaat vooral zitten in mensen en materiaal. Defensie heeft behoefte aan mankracht, zowel militairen als niet-militairen. Het probleem is momenteel dat je het geld niet uitgegeven krijgt. Al maak je het geld vrij, er is ook nog een personeelstekort", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant