Het EenVandaag Opiniepanel bestaat vandaag 20 jaar. En dat hebben we te danken aan onze panelleden, want: zonder hen geen uitslagen. We spraken een aantal leden die al een tijdje bij ons zijn of juist net zijn begonnen.

Verschijnt er een mailtje van het Opiniepanel, dan ondernemen ze meteen actie. Onze panelleden zijn niet vies van het invullen van een enquête. Dankzij hun medewerking hebben we de afgelopen 2 decennia meer dan 1.000 onderzoeken verstuurd, waarop we miljoenen antwoorden ontvingen.

Panelleden vieren 20ste verjaardag Opiniepanel

Om deze prestatie te vieren nodigden we dit weekend 150 panelleden uit voor onze paneldag. Zij mochten een dagje meelopen op de redactie en in de studio van EenVandaag.

Met vier van hen spraken we vooraf over hun ervaring als Opiniepanellid. Waarom besloten ze mee te doen? Wat vinden ze van de onderwerpen die voorbijkomen? En hoe is het om je eigen mening terug te zien in de resultaten? Dick, Corné, Petra en Gijs, gaven antwoord.

Dick Zwaanenburg (80) is lid sinds juli 2014

Bron: Eigen foto

"Mijn vrouw en ik waren van de week jarig, dus we beschouwen de paneldag als een verjaardagscadeautje. Sinds ik een iPhone heb, ongeveer 10 of 12 jaar gelden, doe ik mee aan best een groot deel van de onderzoeken van EenVandaag. Ik wil mijn stem laten horen."

"De uitslagen lees ik met veel belangstelling en dan probeer ik in mijn herinneringen op te roepen wat ik heb ingevuld, en of datgene veel afwijkt van de rest die het ook heeft ingevuld."

Duidelijkere vragen

"Door de jaren heen zijn de vragen duidelijker geworden, vind ik. Vroeger waren ze toch wat algemener."

"Nu zijn het echt hele concrete vragen die een duidelijk standpunt met zich meebrengen, en de keuzes die je kunt maken zijn voldoende breed. Eerst was dat een 'ja' of 'nee' als antwoord, maar nu zijn de mogelijkheden uitgebreider."

'Ga door zo lang mijn hersenen functioneren'

"De onderwerpen die geënquêteerd worden, wakkeren ook buiten de app gesprekken aan. Op verjaardagen en tijdens andere samenkomsten. Dan vertel ik dat ik meedoe aan de EenVandaag-enquêtes."

"Er zijn dan ook wel echt mensen geweest die ik van mij het paneladres hebben gekregen. In sommige gevallen, dat kan ik natuurlijk niet zelf controleren, hebben die mensen ook een aantal keren meegedaan met het panel. Zelf ga ik ermee door zolang het me gegeven is dat mijn hersenen goed functioneren."

Corné van den Assen (23) is lid sinds september 2023

Bron: Eigen foto

"Ik zag vaak wat voorbijkomen, vooral van de peilingen van EenVandaag, en ik ben altijd geïnteresseerd geweest in politiek en de actualiteit. Dus toen dacht ik: het lijkt mij ook wel leuk om lid te worden van dat panel. Ik ben nog niet megalang lid, volgens mij sinds vorig jaar zomer, maar het bevalt heel goed."

"Twee vriendinnen van mij zijn ook lid van het Opiniepanel. Een van hen gaat mee naar de paneldag, als introducee. Ze is sinds kort lid, maar verder ken ik eigenlijk bijna niemand in mijn directe omgeving die lid is."

Gevarieerd publiek

"Soms zie je dat jouw mening echt heel erg ver van een ander afstaat of van het gemiddelde. Jullie hebben een vrij gevarieerd publiek. Er komen meningen van politiek links en politiek rechts terug. Ik vind het altijd wel interessant om dat dan terug te lezen, en ook te kijken en te vergelijken van: waar sta ik dan op dit spectrum?"

"Over het algemeen vind ik de onderwerpen redelijk gevarieerd, maar de nadruk van onderzoeken ligt wel echt op de politiek. Het lijkt me leuk als het nog iets breder getrokken wordt, zodat ook andere actuele nieuwsonderwerpen, of dingen die zich in de wetenschap afspelen worden meegenomen. Dus de actualiteit van de dag, om die wat breder te onderzoeken. Ik hoop, zolang ik tijd heb, nog veel enquêtes te kunnen invullen, ik kijk ernaar uit."

Petra Bos (58) is lid sinds december 2014

Bron: Eigen foto

"Ik ben echt al heel lang lid, ik doet dit al jaren. Hoe lang precies kan ik me niet eens meer heugen. Het is iets wat ik gewend ben, moet ik eerlijk zeggen. Ondertussen heb ik al aan zoveel onderzoeken mee gedaan, maar niet allemaal. Ik neem ze wel vaak door, maar stuur niet altijd alles in. Ik kijk bewust van: kan ik hier een bijdrage leveren, en hoe betrokken ik zelf ben bij het thema."

"Er gebeurt heel veel in de wereld en in Nederland zijn ook heel veel veranderingen op politiek gebied, maatschappelijk gebied. Ik vind het altijd goed om hierover na te denken en de vragen die vanuit het panel gesteld worden helpen daarbij."

'Vraagstelling beter geworden'

"Wat ik wel eens lastig vind, is dat ik me soms een klein beetje in een bepaalde richting gemanoeuvreerd voel. Ik weet dat dat nooit de bedoeling is, maar ik kan niet altijd goed mijn antwoord kwijt."

"Dat vind ik wel eens lastig, maar hierdoor besef ik ook wel hoe moeilijk het is om een goede vraag te stellen, om objectieve beeldvorming te krijgen. Ik vind wel dat de vraagstelling de afgelopen jaren beter is geworden. Helderder, concreter en ook een bredere kijk op de zaken."

'Er is geen goed of fout'

"De uitslagen geven een mooi beeld aan dat waar je aan meegewerkt hebt. Ik vind dat altijd superleuk, want dan heb ik zoiets van: eens kijken van wat de rest aangeeft. En weet je? Er is geen goed of fout. Het is: wat vinden mensen? Het is objectieve beeldvorming."

"En ja, dan is het ook wel goed om te zien van hier sta ik, en van in dat stukje herken ik in mezelf heel erg. Soms is dat in het stukje van de meerderheid en de andere keer is het een stukje van de minderheid."

Gijs Roelvink (30) is lid sinds april 2022

Bron: Eigen foto

"Ik voel me een beetje een lonely ranger op dit gebied. Ik heb ook echt helemaal niemand in mijn omgeving waarmee ik hierover kan praten. Naast mijn vrouw, die zich soms een beetje aan me irriteert, omdat ik er soms een beetje te diep op inga, heb ik misschien één beste vriend waarmee ik erover praat. Hij gaat toevallig ook mee naar de paneldag."

"Volgens mij ben ik 2,5 jaar geleden lid geworden. Ik kijk altijd standaard om 6 uur het avondjournaal en daarna EenVandaag. Toen zag ik ineens dat je je kon opgeven voor een panel. Ik dacht toen: ik kan het voor de grap invullen."

'Weten wat de rest van Nederland vindt'

"Uiteindelijk raakte ik aan de hand van het invullen steeds meer geïnteresseerd, het werd een soort verslaving om het ook echt iedere keer weer in te vullen. Ik vind het heel interessant om dan uiteindelijk, aan de hand van statistieken, te weten wat de rest van Nederland vindt."

"De vorige Kamerverkiezingen bijvoorbeeld, daar vond ik het heel interessant om te weten wat daar dan uitkomt, omdat EenVandaag er op tv dan ook wat dieper op ingaat."

'Verrassende resultaten'

Soms weet je al van te voren dat wat je zelf hebt ingevuld, dat andere mensen echt niet zo denken. Maar soms verrassen de resultaten me ook weleens, soms positief andere keren negatief. Maar dat maakt mij niet uit, ik vind het gewoon al leuk om dan te zien dat er een heel andere mening is dan de mening die ik heb ingevuld."

"Ik weet niet meer wat het eerste onderzoek was waar ik aan meedeed, dat vind ik zo jammer. Ik hoop eigenlijk dat er ooit een optie komt waarbij ik een account kan aanmaken, zodat ik dan terug kan kijken hoe mijn opinie eventueel door de jaren heen is veranderd. Als ik nog 20 jaar lid ben, dat ik kan terugkijken wat ik vond toen ik 30 was."

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."