Anne Faber. Het lichaam van de vermiste jonge vrouw werd gisteren na een zoektocht van bijna twee weken gevonden. De 27-jarige Michael P. wordt verdacht van betrokkenheid bij haar dood. Hij kreeg eerder een gevangenisstraf voor de verkrachting van twee tienermeisjes. Hij ontliep TBS door psychologisch onderzoek te weigeren.

Rechter en oud- voorzitter van de TBS verlengingskamer Yvo van Kuijck pleit voor minder terughoudendheid bij de rechterlijke macht: “Ik denk dat je als rechter goed moet zoeken naar de mogelijkheden die er zijn in het dossier om toch TBS op te leggen. Dus dat je niet snel moet zeggen: er is geen duidelijke conclusie van gedragsdeskundigen, dus het houdt helaas op." 

Over de zaak van Anne Faber en hoe de verdachte buiten heeft kunnen lopen, is grote verontwaardiging ontstaan. Een petitie waarin onderzoek naar het ‘falend rechtssysteem in de zaak van Michael P.’ wordt geëist, is al bijna 190 duizend keer ondertekend. 

TBS weigeraars ‘missen kans' 

Michael P. is geen uitzondering in zijn weigering niet mee te werken aan psychologisch onderzoek. Volkert van der G., Robert M. en de Utrechtse serieverkrachter Gerard T. zijn bekende voorbeelden van weigeraars. Dit aantal neemt al jaren toe. Van de tweehonderd onderzoeken die het Pieter Baan Centrum in Utrecht doet, weigert zo’n 43% van de verdachten mee te werken. In de eerste jaren van deze eeuw was dit ongeveer twintig procent.  

Rechter Yvo Van Kuijck Hij noemt het een 'gemiste kans' dat verdachten steeds vaker weigeren om mee te werken. “Ik denk dat een verdachte beter af is als hij meewerkt met TBS. Daar komt hij gezonder uit”, stelt de rechter. “Dan is het leven niet alleen voor hem, maar voor de hele samenleving leefbaarder.”  

Job Knoester, als advocaat gespecialiseerd in TBS-zaken en bovendien voorzitter van de vereniging van TBS-advocaten, stelt dat niet iedereen die een ernstig delict pleegt in TBS is te plaatsen. “TBS is een behandelmaatregel en als je iemand gaat behandelen, moet je ook eerst weten of hij te behandelen is.” 

Tóch TBS na weigering 

In het Pieter Baan Centrum ondervragen en observeren artsen verdachten. Ze analyseren het gedrag van een verdachte en voeren bijvoorbeeld gesprekken met naasten en eerdere behandelaars. Als een verdachte weigert medewerking te verlenen, rest alleen de observatie. Dit maakt het voor psychologen en psychiaters moeilijker om een stoornis vast te stellen.

Rechters zijn over het algemeen terughoudend om TBS op te leggen wanneer een verdachte niet wilde meewerken. Maar onmogelijk is dit niet. Zo had Michael P. gewoon TBS moeten krijgen, stelt forensisch psychiater Hjalmar van Marle in Nieuwsuur. "De rechter had meer moeten vertrouwen op een onderbuikgevoel en ervaring”, aldus Van Marle.

In januari 2018 wordt naar waarschijnlijkheid een wet behandeld die erin voorziet dat rechters toch informatie en dossiers kunnen inzien van verdachten die weigeren mee te werken aan een TBS onderzoek. 

Michael P. 

P. werd afgelopen maandag gearresteerd in de GGZ-instelling Altrecht Aventurijn in Den Dolder waar hij verbleef op een forensisch psychiatrische afdeling (FPA). De verdachte naderde zijn voorwaardelijke invrijheidstelling, hij had bijna twee derde van zijn gevangenisstraf van elf jaar uitgezeten. In de instelling werd hij behandeld en begeleid voor geleidelijke terugkeer in de maatschappij.   

In deze instelling zou Michael P. een seksuele relatie hebben gehad met een begeleidster. De Telegraaf schreef eerder deze week dat deze relatie mogelijk een reden was voor de vrijheden die hij genoot. Tijdens de verdwijning van Anne Faber was P. naar de verjaardag van zijn moeder in zijn oude woonplaats, Zeewolde. In die gemeente werd P. de laatste tijd vaker gesignaleerd. 

Minister Blok van Veiligheid en Justitie heeft zowel de Inspectie voor de Gezondheidzorg (IGZ) als de Inspectie voor Veiligheid en Justitie opdracht gegeven om onderzoek te doen naar de kliniek waar Michael P. zat.