Hoe de oorlog in Oekraïne wel degelijk invloed heeft op de gemeenteraadsverkiezingen

Van minder aandacht voor de verkiezingen in de media tot andere thema’s die nu spelen voor kiezers. De oorlog in Oekraïne heeft op verschillende manieren invloed op ons gedrag bij de gemeenteraadsverkiezingen.

Deze week mogen veel mensen stemmen voor een nieuwe gemeenteraad. Toch zijn het niet de verkiezingen die het nieuws beheersen, maar de oorlog in Oekraïne. EenVandaag vroeg 26.000 leden van het Opiniepanel of de gebeurtenissen in Oekraïne effect hebben op hoe ze naar de verkiezingen kijken. En dan blijkt dat de oorlog wel degelijk invloed heeft, maar dat niet iedereen er anders door gaat stemmen.

Verkiezingen minder zichtbaar

De oorlog in Oekraïne heeft in de eerste plaats invloed op de de mate waarin mensen bezig zijn met de verkiezingen. Bijna de helft (45 procent) heeft minder gezien van de campagne dan bij andere verkiezingen.

Dat komt voor een groot deel door de kleine hoeveelheid aandacht die media voor de verkiezingen hebben. Maar ook in gesprekken met vrienden en familie domineert de oorlog, zeggen veel deelnemers.

Landelijke politici minder in beeld

Dat vooral landelijke politici zich de afgelopen tijd minder bezighielden met de verkiezingen, vinden sommigen juist een voordeel.

"Zij gaan er niet over, dus ik ben blij dat er minder bemoeienis is van landelijke politici."

Energie en armoede nieuwe belangrijke thema's

De oorlog heeft ook invloed op de thema's die mensen belangrijk vinden. Een maand geleden waren onderwerpen als zorg en en het behoud van voorzieningen voor veel kiezers nog belangrijk bij de gemeenteraadsverkiezingen. Inmiddels zijn die vervangen door de onderwerpen energie en armoede.

Veel mensen maken zich ernstige zorgen over de financiële gevolgen van de oorlog voor henzelf, in het bijzonder door de gestegen prijzen voor brandstof en energie. "Dit beheerst mijn leven op dit moment en er zijn verkiezingen, dus daar ga ik wel rekening mee houden", schrijft iemand.

Wonen nog steeds belangrijk

Wonen is in zowel steden als dorpen nog steeds het meest belangrijke thema deze verkiezingen, gevolgd door de onderwerpen natuur en veiligheid en criminaliteit.

"Hoe je het ook wendt of keert, het gebrek aan woningen is een belangrijk probleem. En het wordt alleen maar nijpender als hier duizenden extra vluchtelingen komen."

Lokale onderwerpen lijken minder belangrijk

De oorlog heeft niet alleen invloed op welke thema's belangrijk zijn, maar ook op hoe belangrijk mensen lokale thema's sowieso vinden. Veel mensen plaatsen de gebeurtenissen in hun gemeente in het perspectief van de oorlog.

Wat een maand geleden nog halszaak leek, valt daardoor volgens velen in het niet bij wat mensen uit Oekraïne nu meemaken. "Alle andere onderwerpen lijken minder belangrijk in het licht van zo'n grote tragedie en met de dreiging van een Derde Wereldoorlog", schrijft een deelnemer.

'Geen ruimte in het hoofd voor verkiezingen'

Iemand anders zegt dat hij wel gaat stemmen, maar dat 'of ik mijn auto kan parkeren ook weer niet zo relevant is als je vreest voor een oorlog die in ons land kan toeslaan'.

Een kwart (25 procent) zegt zelf dan ook minder geneigd te zijn zich te verdiepen in de verkiezingen: "Ik heb af en toe naast het nieuws van Oekraïne even hélemaal geen 'ruimte' meer in het hoofd voor andere onderwerpen", schrijft iemand. "Ook al zijn het verkiezingen."

Stemrecht wordt meer gewaardeerd

Wat voor sommigen nu juist wél belangrijker is, is het gebruikmaken van hun stemrecht. Bijna een derde (31 procent) geeft aan dat de oorlog ervoor zorgt dat ze deze verkiezingen meer waarde hechten aan hun recht om te kiezen dan voorheen. "Ik ben door de oorlog extra dankbaar dat ik mag kiezen", schrijft een deelnemer.

Iemand anders zegt: "De aandacht mag dan verdeeld zijn, de mogelijkheid om vrij te kunnen kiezen is belangrijker dan ooit." Meerdere mensen hopen bovendien dat de oorlog ervoor zorgt dat ook anderen het democratische systeem in Nederland meer gaan waarderen. "Ik hoop dat iedereen zich nu eindelijk realiseert hoe belangrijk het is om in vrijheid te kunnen stemmen. Ikzelf respecteer de democratie in elk geval meer."

Andere partij

Ten slotte is er een groep kiezers die wel zegt dat de gebeurtenissen in Oekraïne direct bepaalt op welke partij ze stemmen, of op welke partij niet. Eén op de tien kiezers (9 procent) laat zijn of haar stem direct bepalen door de oorlog.

Zo zijn er mensen die bij de gemeenteraadsverkiezingen alleen willen stemmen op een partij die al langere tijd meer geld aan defensie wil uitgeven. Anderen letten juist extra op welke partij op het stembiljet inzet op de energietransitie en welke -al dan niet landelijk- het meest doet om Nederland van het gas af te krijgen.

Geen Forum voor Democratie

Er zijn ook mensen die door de situatie juist nog zekerder weten op welke partij ze níet willen stemmen. Vooral Forum voor Democratie wordt op die manier genoemd.

Meerdere kiezers geven aan dat ze door de pro-Russische uitspraken van landelijk FVD-leider Thierry Baudet zeker weten dat ze, ook op gemeenteniveau, niet op Forum voor Democratie willen stemmen.