Kan met ontmoeting Zelensky en Trump einde komen aan oorlog in Oekraïne? 'Mogelijk dat er vooruitgang wordt geboekt'

President Trump wil in gesprek gaan met zijn Oekraïense collega Zelensky over de oorlog in Oekraïne. Trump zegt dat ze elkaar waarschijnlijk volgende week ontmoeten in Washington. De vraag is wat dat op zal leveren.

Tijdens zijn verkiezingscampagne beloofde Donald Trump de oorlog in Oekraïne binnen 24 uur na zijn aantreden te beëindigen. Dat gebeurde niet. Maar gisteren maakte hij toch opeens haast met plannen voor vredesgesprekken. Wat kunnen we van de ontmoeting verwachten? Vijf vragen aan onderzoeker Julia Soldatiuk-Westerveld van Clingendael.

1. Zou met deze ontmoeting een einde aan de oorlog kunnen komen?

"Het is best mogelijk dat er een bepaalde vooruitgang wordt geboekt", denkt Soldatiuk. Ze vindt het aannemelijk dat er over een aantal dingen zal worden gesproken.

"Hoe Oekraïne versterkt kan worden, bijvoorbeeld. Dan gaat het om de directe militaire steun om de Russen terug te dringen. Of in elk geval de huidige frontlinie te stabiliseren."

Staakt-het-vuren

Wat waarschijnlijk ook op tafel komt, volgens Soldatiuk, is een mogelijk staakt-het-vuren en hoe dat eruit zou moeten zien. "Wanneer kunnen de vijandelijkheden worden stopgezet? Dat is natuurlijk een heel belangrijk punt voor Oekraïne."

"En ook: wat volgt daarna?" De onderzoeker benadrukt dat een staakt-het-vuren alleen effectief is als beide kanten bereid zijn om met elkaar in gesprek te gaan. "Dat zowel Zelensky als Poetin wil nadenken over hoe een mogelijke deal eruit zou kunnen zien."

2. Hoe kijken de Oekraïners naar een staakt-het-vuren?

Soldatiuk vertelt dat de meeste mensen in Oekraïne, maar ook in Rusland, oorlogsmoe zijn. "Mensen willen heel graag vrede, die vermoeidheid is wel duidelijk te zien. Ze hebben over het algemeen weinig vertrouwen in Trump, maar de gesprekken die gaande zijn, leven wel heel erg."

Maar, hoewel Oekraïners snakken naar vrede, zijn ze ook angstig voor een tijdelijke oplossing zoals een kortdurend staakt-het-vuren, vertelt de onderzoeker. "Men is bang dat dat leidt tot verminderde aandacht voor Oekraïne. En dat Rusland dan binnen de kortste keren weer aanvalt."

3. Trump wil in ruil voor veiligheid Oekraïense grondstoffen. Is Oekraïne daartoe bereid?

In de Oekraïense bodem zitten grondstoffen die voor de Verenigde Staten aantrekkelijk zijn, zoals titanium, uranium en lithium. Deze zijn onder andere nodig voor de raketindustrie en het maken van batterijen. Volgens Soldatiuk is Oekraïne bereid ze als ruilmiddel in te zetten tijdens een gesprek met Trump.

"Zelensky begrijpt dat hij iets moet teruggeven, maar voor Oekraïne is het wel een risicovolle deal." Een deel van de grondstoffen is namelijk te vinden in bezet gebied.

4. De Amerikaanse president wil ook met Poetin praten, toch?

"Dat klopt", weet Soldatiuk. "President Trump zegt zelf altijd een goede band met Poetin te hebben gehad. Volgens de onderzoeker hebben de Verenigde Staten nu de rol op zich genomen om het gesprek met Poetin over de vredesonderhandelingen aan te gaan."

"Ook Zelensky zal daar een rol in hebben, maar de wens is om niet direct met Poetin in gesprek te gaan. Ze willen geen direct contact vanwege slechte ervaringen in het verleden."

5. Wat is de rol van de Europese Unie bij mogelijke vredesgesprekken?

De rol van Europa lijkt vooralsnog afwezig, zegt Soldatiuk. "Je ziet dat Europa tot nu toe een afwachtende positie inneemt. De EU neemt weinig initiatief." Dat zou mede door de interne politieke processen binnen de EU komen, denkt ze. "Er is geen verenigde positie op dit vlak."

Het gaat al langer over een mogelijke toetreding van Oekraïne tot de Europese Unie. Ook heeft Zelensky al eerder aangegeven bereid te zijn grondstoffen met de EU te delen. Maar daar kwam weinig reactie op, vertelt Soldatiuk. "Dus nu willen ze die grondstoffen aan de Verenigde Staten aanbieden."