Tientallen nabestaanden MH17 willen spreekrecht gebruiken tijdens de rechtszaak

Veel nabestaanden van de MH17-ramp willen in de rechtszaak tegen de vier verdachten een persoonlijke verklaring afleggen. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 135 nabestaanden in samenwerking met de Stichting Vliegramp MH17.

Het proces begint volgend jaar maart. De nabestaanden mogen, als ze dat willen, een verklaring afleggen over de persoonlijke gevolgen van de ramp. 33 nabestaanden in het onderzoek zeggen dat ze van plan zijn om gebruik te maken van dat spreekrecht. 33 andere familieleden denken er nog over na. Veel nabestaanden verloren meerdere dierbaren en voelen daar nog elke dag de pijn van. Ze willen via het spreekrecht hun verdriet kenbaar maken aan de daders en hun opdrachtgevers.

Diep ingegrepen in familie

Een nabestaande zegt: "Ik wil zeggen dat mijn broer en zijn gezin hun leven niet hebben mogen uitleven. Daarnaast heeft het diep ingegrepen in onze familie. Mijn moeder leeft elke dag met verdriet. Mijn kinderen waren tieners toen ze met het verlies van hun oom en tante, neefje en nichtje te maken kregen. Dat heeft diepe sporen in hun jeugd achtergelaten. Zelf vind ik het nog elke dag lastig om grip op mijn leven te krijgen. Alles heeft in ons leven een andere kleur gekregen."

Ze moesten alles nog gaan meemaken: middelbare school, feestjes, eerste kus.

En een andere nabestaande die van het spreekrecht gebruik wil maken, zegt: "Ik zou de daders willen vertellen dat ik mijn kinderen verloren ben. Ze moesten alles nog gaan meemaken: middelbare school, feestjes, eerste kus. Alles is hen afgenomen."

Liever privé verwerken

Toch heeft lang niet iedereen de behoefte om te spreken tijdens de rechtszaak. De helft (50 procent) vindt het heftig om steeds weer met nieuws over de ramp geconfronteerd te worden en verwerkt het verdriet liever privé.

"Ik wil niet op de voorgrond treden, ik heb moeite met al die pers. Ik wil naar de toekomst kijken en daar mijn energie in steken. Zo zou mijn zus het gewild hebben", zo zegt een familielid.

Proces ook zonder daders waardevol

De nabestaanden zijn tevreden (92 procent) dat er eindelijk mensen vervolgd worden. Ook als de verdachten niet persoonlijk verschijnen, vindt 85 procent het zinvol dat het proces doorgaat. Zij zien het als een belangrijke stap voor de verwerking.

Driekwart van de ondervraagde nabestaanden (75 procent) heeft er vertrouwen in dat de daders ook echt door de rechtbank veroordeeld worden. EenVandaag voerde ook een publieksonderzoek uit onder ruim 21.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel. Zij hebben twijfels over een goede afloop: een kwart (28 procent) gelooft in een veroordeling, maar 63 procent heeft daar geen vertrouwen in.

Nabestaanden: Rusland is verantwoordelijk

Volgens de nabestaanden komen de daders hoe dan ook uit Russische hoek. Bijna de helft (43 procent) wijst naar de pro-Russische separatisten, die waarschijnlijk de BUK-raket hebben gelanceerd. De andere helft (44 procent) houdt het Russische leger, dat het wapen geleverd zou hebben, verantwoordelijk. Veel mensen denken dat de echte opdracht uit Moskou kwam. Geen enkele nabestaande in het onderzoek houdt Oekraïne hoofdverantwoordelijk.

Ik denk dat Rusland er alles mee te maken heeft. Zij sponsoren de separatisten vanwege hun eigen belangen.

Een nabestaande zegt: "Ik denk dat Rusland er alles mee te maken heeft. Zij sponsoren de separatisten vanwege hun eigen belangen. Zonder Rusland was er geen BUK geweest. Zonder BUK was er geen vliegtuig uit de lucht geschoten en had mijn familie gewoon vakantie kunnen vieren en had ik ze een paar weken later weer in de armen gesloten op Schiphol."

Waardering voor het JIT

Er is veel waardering voor het onderzoek dat het internationale Joint Investigation Team uitvoert. Vrijwel alle deelnemers (95 procent) zeggen dat ze het de afgelopen 5 jaar goed gedaan hebben. Het JIT maakte onlangs bekend dat het Openbaar Ministerie vier verdachten, drie Russen en een Oekraïense separatist, gaat vervolgen voor moord.

Nabestaanden vinden massaal dat het onderzoeksteam zorgvuldig te werk is gegaan en zich geconcentreerd heeft op feiten en sluitend bewijs in plaats van op speculaties. Wel vinden ze het moeilijk dat het onderzoek zo lang duurt. Een aantal nabestaanden vindt dat er te weinig naar de rol van Oekraïne gekeken wordt, omdat dat land zijn luchtruim open hield terwijl er gevochten werd.