radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

10 jaar na MH17 ervaart driekwart van nabestaanden nog dagelijks de gevolgen, al gaat het met de meesten goed

10 jaar na MH17 ervaart driekwart van nabestaanden nog dagelijks de gevolgen, al gaat het met de meesten goed
Nabestaanden leggen bloemen bij het MH17 monument in 2017
Bron: EPA

Nabestaanden van de MH17-ramp zijn na 10 jaar nog elke dag bezig met het verlies van hun dierbaren. Mentale klachten, gebroken families of niet in staat zijn om te werken zijn alledaagse realiteit. De opstelling van Rusland houdt de wond open.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag in samenwerking met Stichting Vliegramp MH17 onder bijna 100 nabestaanden. Vaders, partners, zussen en neven vertellen daarin dat zij nog altijd dagelijks de gevolgen van de ramp voelen.

Helft heeft mentale klachten

Zo geeft de helft van de ondervraagde nabestaanden aan nog altijd mentale klachten te hebben door de ramp. Een van hen schrijft: "Ik blijf voor de rest van mijn leven getekend. Voor buitenstaanders was het een gebeurtenis. Voor mij is het een handicap voor de rest van mijn leven. De zon zal nooit meer helemaal schijnen, alles heeft een sluier over zich." Ongeveer een derde heeft nu, jaren later, professionele hulp om de persoonlijke gevolgen voor hen te verwerken.

De ramp zorgt ook dat mensen fysiek last hebben van het verlies van hun dierbaren. Ongeveer 3 op de 10 geven dat aan. Bij sommigen, ongeveer 1 op de 10, is de invloed zo groot dat ze niet in staat zijn om te werken: "Als gevolg van de ramp ben ik uiteindelijk volledig arbeidsongeschikt verklaard. 10 jaar na dato zijn er dagelijks meerdere momenten dat ik de ramp herbeleef."

Bekijk ook

'Familie uit elkaar gevallen'

Velen hebben veel gehad aan mensen in hun directe omgeving, maar de ramp had ook een tegengesteld effect. "Mijn familie is uit elkaar gevallen. Na het overlijden van mijn zus ben ik mijn andere zus kwijtgeraakt, omdat we heel verschillende mensen zijn", zegt een nabestaande.

Voor de helft van de nabestaanden in het onderzoek is het gemis even groot als 10 jaar geleden (ongeveer 1 op 3) of zelfs groter geworden (ongeveer 1 op 6). Een van hen schrijft: "Met iedere dag moet ik mijn geliefde langer missen. Nu het zakelijke deels is afgehandeld - er lopen immers nog steeds rechtszaken - heb ik ook meer tijd om bij mijn diepere emoties te komen en die zijn niet per se rooskleurig."

Geen genoegdoening na proces

Dat Rusland het internationale onderzoek naar de ramp heeft tegengewerkt, maakte het verwerken van de ramp voor nabestaanden alleen maar lastiger. Rusland weigert de in 2022 veroordeelde daders uit te leveren. Hoewel veel ondervraagden opmerken dat er vanuit Nederland alles aan is gedaan, voelen slechts 2 op de 10 voldoende genoegdoening na het proces.

De woede van ondervraagde nabestaanden over de houding van Rusland is met de oorlog in Oekraïne alleen maar verder aangewakkerd. 8 op de 10 zijn nog bozer op het land dan ze daarvoor al waren. "Ik worstel vooral met het onrecht en dat Rusland wegloopt van elke verantwoordelijkheid. Er is nog niemand gestraft en er is geen rekenschap gegeven voor deze gruwelijke massamoord", betreurt een nabestaande.

info

Over dit onderzoek

Aan het online onderzoek, gehouden van 11 juni tot en met 11 juli 2024, deden 96 nabestaanden mee uit de database van Stichting Vliegramp MH17. Die database bestaat uit 306 partners, directe familie (gezin), verdere familie (bijv. ooms en nichten) en schoonfamilie van slachtoffers van MH17. De vragenlijst is opgesteld door EenVandaag in samenspraak met het bestuur van de stichting.

Stichting Vliegramp MH17 heeft het onderzoek daarna verspreid onder aangesloten nabestaanden. EenVandaag heeft de laatste hand gehad in de vragenlijst, de analyse en de uitingen van het onderzoek. Hoewel alle groepen nabestaanden zijn vertegenwoordigd in het onderzoek, is niet bekend hoe de ondervraagde groep zich verhoudt tot alle nabestaanden. Om die reden moeten de uitkomsten van het onderzoek als indicatief worden beschouwd.

Bekijk ook

Hoe gaat het 10 jaar na de MH17-ramp met de nabestaanden?

Benaderd door complotdenkers

Verder heeft een grote groep nabestaanden last gehad van nepnieuws over de ramp, bijvoorbeeld de vraag of Rusland - tegen alle aantoonbare bewijzen in - wel echt de dader is. Ongeveer 8 op de 10 die EenVandaag ondervroeg, hebben daar complotten over moeten zien, horen of lezen. 3 op de 10 zeggen zelfs persoonlijk te zijn benaderd door complotaanhangers.

"Via Twitter en dat maakte mij erg boos. Ik wilde in de verdediging schieten, maar dat heeft geen zin", zegt een deelnemer over zijn pijnlijke ervaring. De confrontaties met nepnieuws zijn niet alleen boosmakend en kwetsend, maar zorgen er ook voor dat een deel (ongeveer 1 op de 6) sociale media mijdt uit angst om nepnieuws tegen te komen.

Leven weer op de rit

17 juli is het 10 jaar geleden dat het leven van nabestaanden voorgoed veranderde. Het onderzoek van EenVandaag laat zien dat het leed er niet minder om is geworden. Toch zeggen de meesten, ruim 8 op de 10, dat het ondanks alles onder de streep redelijk tot heel goed met hen gaat.

"Het leven is absoluut niet meer zoals het was en gaat het ook niet meer worden. Toch kan ik zeggen dat ik na diepe dalen met mentale problemen en verlies van werk, mijn leven weer een beetje op de rit heb. Ik word binnenkort zelf moeder, dat voelt wel dubbel", zegt een dochter die haar moeder zelf verloor bij de ramp.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom de behandeling van de Voorjaarsnota een van de belangrijkste financiële momenten van het jaar is

Waarom de behandeling van de Voorjaarsnota een van de belangrijkste financiële momenten van het jaar is
Folkert Idsinga (NSC) en Nicolien van Vroonhoven (NSC) komen aan bij het ministerie van Financiën, waar de coalitiepartijen beginnen aan de onderhandelingen over de Voorjaarsnota
Bron: ANP

Al sinds het aantreden van kabinet-Schoof kijkt politiek Den Haag met angst en beven uit naar de onderhandelingen over de Voorjaarsnota. Maar wat is deze nota precies en waarom is die zo belangrijk? "Na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment."

Het ministerie van Financiën is vanaf vandaag weer even het middelpunt van politiek Den Haag. Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) en de fractievoorzitters van coalitiepartijen VVD, PVV, NSC en BBB proberen het daar de komende dagen eens te worden over de Voorjaarsnota.

Begroting van het lopende jaar

De Voorjaarsnota is het document waarin de begroting van het lopende jaar wordt aangepast. Dit gebeurt altijd in het voorjaar. Verder is de Nota ook het document waarin vooruit wordt gekeken naar toekomstige begrotingen.

Dit is elk jaar een spannend moment, maar dit jaar wordt er gesproken over miljarden euro's aan opgespaarde problemen.

Bekijk ook

Politieke 'wenslijstjes'

Daarbovenop komen ook nog de politieke 'wensenlijstjes' - van lagere huren tot extra geld voor gemeenten - die samen tot miljarden én miljarden euro's extra optellen.

En omdat het onderlinge wantrouwen in de coalitie groot is, gonst het in de Haagse wandelgangen daarom al maanden dat het kabinet wel eens hierom zou kunnen vallen.

Pittige gesprekken

"Het worden wel pittige gesprekken, verwacht ik", geeft minister Heinen toe tegenover EenVandaag. "De wensen zijn natuurlijk hoog, maar ik heb nog geen dekking gezien. En daar zit natuurlijk altijd de moeilijkheid in: hoe ga je het betalen?"

"Ik snap heel goed de wens voor extra uitgaven, maar matig want we krijgen het niet altijd uitgegeven en de inflatie is hoog, dat moeten we niet aanwakkeren", zegt de minister van Financiën.

Bekijk ook

'Lopen we op schema?'

"Het is na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment van het jaar," benadrukt Wimar Bolhuis over de Voorjaarsnota. Bolhuis is gespecialiseerd in overheidsfinanciën en als econoom verbonden aan de Universiteit Leiden.

"We hebben met Prinsjesdag een begroting voor 2025 gemaakt. Bij de Voorjaarsnota wordt gekeken: hoe gaat het eigenlijk met de uitgaven en de inkomsten? Loopt dat op schema?"

Alvast vooruitblikken

Een tussentijdse check van het huishoudboekje van de overheid dus, gecoördineerd door de minister van Financiën. Maar volgens econoom Bolhuis is het meer dan dat alleen.

"Het is ook belangrijk omdat je alvast met elkaar vaststelt welke uitgaven je wilt doen in de begroting voor de komende jaren. Dat is belangrijk. Wil je meer uitgeven aan bepaalde onderwerpen? Moet je de komende jaren problemen oplossen?"

Bekijk ook

Begrotingsregels

Al die wensen zijn gebonden aan speciale spelregels, zegt Bolhuis. "De begrotingsregels stellen bijvoorbeeld dat je niet zomaar extra uitgaven mag doen als minister. Daar moet goedkeuring voor zijn. En als je dat wil doen, zou je bijvoorbeeld extra moeten bezuinigen."

Een andere regel waar alle partijen zich aan moeten houden: "Daarnaast is er de regel dat als je meevallers hebt op je begroting, dat je die niet zomaar opnieuw mag uitgeven. Die moeten terug naar het ministerie van Financiën. Zo komt er weer ruimte voor andere ministeries om geld uit te geven."

Politieke wensen

En extra geld willen alle coalitiepartijen maar al te graag uitgeven. Zo gek is dat volgens Bolhuis niet, want zo halverwege het jaar ontstaan er allemaal nieuwe politieke wensen. Denk aan extra geld om de energierekening naar beneden te brengen, de huren en benzineprijzen te verlagen of de kinderopvang goedkoper te maken.

Maar ook de situatie in Oekraïne en de opstelling van de Amerikaanse president Donald Trump dwingen tot extra investeringen in defensie.

Bekijk ook

Nog meer geld nodig

Daarnaast heeft het kabinet ook nog geld nodig om de BTW op cultuur, media en sport te verlagen. Er is verder ook geld nodig om het stroomnet te verzwaren, de problemen met de vermogensbelasting zijn nog altijd niet opgelost, en er is ook extra geld nodig om de WIA-uitkeringen te compenseren.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over extra geld voor de stikstofproblemen en om de jeugdzorg in gemeenten te verbeteren.

Bekijk ook

Staatsschuld

PVV en BBB zien de oplossing voor deze problemen in de lage staatsschuld die Nederland heeft. Daardoor zouden we makkelijk miljarden euro's kunnen lenen om al die wensen te betalen. "Nederland heeft een relatief lage staatsschuld, ongeveer 45 procent van het bruto binnenlands product. Dat is internationaal gezien laag," erkent Bolhuis.

De vraag is alleen of het verstandig is de staatsschuld op te laten lopen. "Je zou deze kunnen laten oplopen, maar de belangrijkste vraag is natuurlijk wat ga je met dat geleende geld doen? Ga je met dat geld dan investeringen doen die zich ook terugbetalen?"

Nieuwe planning

De conclusie volgens Bolhuis? "Het is een schaarstediscussie. Je moet kiezen. Dus dat wordt voor het kabinet wel een lastige keuze. Want er zijn gewoon vier partijen met verschillende belangen," zegt Bolhuis.

"Maar uiteindelijk is het de minister van Financiën en de minister-president om een keuze te maken en de nieuwe plannen voor 1 juni naar de Tweede Kamer te sturen."

Waarom de behandeling van de Voorjaarsnota een van de belangrijkste financiële momenten van het jaar is

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Groot deel asielzoekers die eigenlijk naar ander EU-land moeten om procedure af te wachten, doen dat niet

Groot deel asielzoekers die eigenlijk naar ander EU-land moeten om procedure af te wachten, doen dat niet
Bord van de IND, beeld ter illustratie
Bron: ANP

Slechts één op de vijf asielzoekers in Nederland die volgens de regels naar een ander EU-land moeten terugkeren, wordt daadwerkelijk overgedragen. Dat blijkt uit cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

In 2023 werden 11.440 zogenoemde overdrachtsverzoeken ingediend. Maar slechts 2.420 asielzoekers vertrokken daadwerkelijk naar het land waar ze hun procedure zouden moeten afwachten. Voor 2024 ligt het aantal verzoeken op 8.820, waarvan er tot nu toe maar 1.550 zijn gehonoreerd. Volgens de IND kunnen overdrachten door lange procedures meer dan een jaar duren.

Grote verschillen tussen EU-landen

De bereidheid van EU-landen om asielzoekers terug te nemen, verschilt sterk. Duitsland accepteert bijna de helft van de verzoeken, terwijl Italië vrijwel nooit reageert. In de afgelopen 3 jaar is er geen enkele asielzoeker vanuit Nederland naar Italië teruggestuurd, ondanks ruim 4.000 verzoeken.

Griekenland en Hongarije krijgen vanuit Nederland zelfs helemaal geen verzoeken meer. Deze landen weigeren structureel om asielzoekers terug te nemen, waardoor het aantal succesvolle overdrachten al 5 jaar op nul staat.

Bekijk ook

Nederlandse rechters blokkeren soms overdrachten

Soms voorkomen Nederlandse rechters dat een asielzoeker wordt teruggestuurd. In de afgelopen 2,5 jaar gebeurde dat bijvoorbeeld twee keer bij overdrachten naar België. Dit omdat asielzoekers daar een 'onmenselijke behandeling' te wachten zou staan.

De meeste asielzoekers die volgens de zogeheten Dublinverordening naar een ander EU-land zouden moeten vertrekken, verdwijnen uit het zicht van de autoriteiten. Ze worden als 'met onbekende bestemming vertrokken' geregistreerd, waardoor overdracht niet meer mogelijk is.

Bekijk ook

Veel asielzoekers verdwijnen in de illegaliteit

Volgens migratiedeskundige aan de Universiteit Leiden Mark Klaassen, die ook lid is van de Adviesraad Migratie, is het voor het kabinet geen prioriteit om deze groep te volgen of te dwingen te vertrekken. "Daar is nu geen effectief beleid voor", zegt hij.

"De overheid zou beter haar best moeten doen om mensen in een opvangvoorziening te houden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant