2 maanden na de val van Kabul bezoekt oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen de Afghaanse stad. Hij komt er al 20 jaar en ziet dat er, sinds de taliban de macht overnamen, flink wat veranderd is. "Veel minder vrouwen op straat."

Hoe ervaar je de sfeer in de stad?

"Op het moment dat wij elkaar spreken (11 oktober, red.) rijd ik door Kabul, op weg naar een interview. Waarschijnlijk ga ik niet op tijd komen, het is erg druk in de stad. Het verkeer staat op veel plekken vast. Dat komt mede door de checkpoints, waar de taliban iedere voorbijganger controleren."

"Ook ik zie vooral mannen op straat. Mijn tolk schat dat er zo'n 70 procent minder vrouwen naar buiten gaan sinds de val van Kabul."

Bron: Hans Jaap Melissen

"Dat geldt met name voor het centrum en rond de bezette regeringsgebouwen, omdat daar veel taliban rondlopen en -rijden. Vooral jonge vrouwen blijven weg van die plekken. Dat is anders in de wijken meer aan de rand van de stad. Daar zie je minder taliban op straat en meer vrouwen. Sommigen dragen een burka, maar veel van hen ook niet."

"In principe is de sfeer in de stad vredig. Al merk je ook dat veel mensen gespannen zijn. Dat is overigens niet nieuw. Voordat de taliban de macht overnamen werd gevreesd voor aanslagen door deze terreurbeweging. Nu houden mensen vooral rekening met aanslagen door IS. En dat is niet voor niks, hebben we de afgelopen tijd gezien."

Hoe gedragen de taliban zich in het openbaar?

"Ik kom veel leden van de taliban tegen op straat en spreek met veel van hen. Ze willen niet allemaal praten, maar opvallend genoeg is die groep in de minderheid. Dat iemand hen vraagt hoe zij de afgelopen jaren hebben beleefd en hoe ze naar de toekomst kijken, dat lijken ze fijn te vinden."

"Er rijdt nu bijvoorbeeld een pick-up voor ons met drie talibanstrijders achterin. Op het dak staan allerlei antennes, een soort inlichtingenclubje vermoed ik."

"Zelf heb ik nog niks raar zien gebeuren, maar dat betekent niet dát er niks gebeurt. De taliban pakken geen mensen op in het openbaar, dat moet je toevallig zien. Maar het is een feit dat er allerlei mensen zijn verdwenen."

Bron: Hans Jaap Melissen

Hoe was het om terug te gaan naar Kabul?

"Ik kom hier al 20 jaar om verslag te doen en volg het land met interesse. Ik heb de laatste dagen mensen ontmoet die ik al 20 jaar ken, dat was ontzettend fijn."

"Het was eerder wel makkelijker om naar Kabul te reizen. Dan vloog je vanuit Nederland via Istanbul naar Kabul. Dat gaat niet meer. Je moet nu via een van de directe buurlanden van Afghanistan om het land binnen te komen."

Video: Hamid zit al twee maanden ondergedoken in Kabul voor de taliban en wacht nog steeds op evacuatie door Nederland

Hoe zie jij de toekomst van het land?

"Kort na de val van de taliban was ik hier voor het eerst. Nu ben ik terug en zijn de taliban weer aan de macht. Daardoor is veel veranderd en dat wordt lang niet door iedereen gewaardeerd. Maar het is wat het is op dit moment."

"Hoe het verder zal gaan met Afghanistan is moeilijk te zeggen. Niemand voorspelde bijvoorbeeld dat de taliban zo snel binnen zouden komen in Kabul. Je weet nooit hoe het loopt. Wie weet vechten de Verenigde Staten en de taliban op een gegeven moment samen tegen IS."

NSC en ChristenUnie pleiten voor een zogenaamde rode knop om jongeren digitaal beter te beschermen. Waarmee met één druk op de knop, al jouw online gegevens in één keer worden verwijderd. De vraag is of dat gaat werken.

Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet. Dat is de boodschap die Don Ceder van de ChristenUnie en Jesse Six Dijkstra van NSC aan de Tweede Kamer duidelijk willen maken. "Voordat je achttien bent, zijn er verschillende online profielen van je gemaakt."

Cookies slaan alles op

"Onze persoonlijke gegevens worden opgeslagen door cookies', zegt Lotje Beek, beleidsadviseur bij Bits of Freedom. "Cookies zijn een soort bestandjes die op een website zitten, en vervolgens vanaf de website terug gaan naar je computer'', legt ze uit. "Hierdoor houden ze bij wat jij online doet, op welke dingen je klikt, en voor hoelang."

"Deze informatie wordt vervolgens opgeslagen door bedrijven zoals Meta en Google. Op basis hiervan schetsen ze jouw persoonlijk profiel", vervolgt Beek. "Ze weten hierdoor precies welke boodschap ze aan jou kunnen meegeven, bijvoorbeeld om iets te kopen op het internet. Hierdoor verlies je de autonomie."

Persoonlijke online profiel

"Middels een online profiel kunnen bedrijven jou opdelen in bepaalde categorieën", vertelt cyberexpert Dave Maasland. "Bijvoorbeeld op interessegebied, leeftijdscategorie en of je man of vrouw bent. Dat kan heel gedetailleerd gaan."

"Maar dat gebeurt niet alleen via cookies", maakt hij duidelijk. "Ook je mobiele apparaat slaat informatie op. Het belangrijkst is dat mensen beseffen dat als je digitale voetsporen achterlaat, je snel persoonlijke informatie vrijgeeft."

Kansongelijkheid voor jongeren

Volgens NSC en ChristenUnie kunnen digitale profielen negatieve gevolgen hebben en leiden tot kansenongelijkheid. Ook beleidsadviseur Beek kan zich hierin vinden. "Vacatures voor mannelijke beroepen worden voor 90 procent vaker aan mannen laten zien, blijkt uit onderzoek van het College van de Rechten voor de Mens. Vrouwen zien weer vaker vacatures voor kappersopleidingen, waardoor zij vacatures als monteurs bijvoorbeeld missen. Dit levert minder kansen op en verdeelt de samenleving."

Ook cybersecurity-expert Maasland ziet problemen. "Als eenmaal iets op het internet staat, zal deze informatie niet snel verdwijnen. Bijvoorbeeld fanatieke berichten over je voetbalclub, of een boze reactie naar een leraar, die kunnen later altijd weer opduiken. Tijdens een ruzie of een sollicitatie bijvoorbeeld," legt hij uit.

'Niet hoe het internet werkt'

Precies hier zit volgens Maasland ook de crux. "De informatie op het internet staat altijd ergens opgeslagen, zelfs met een mooie rode knop. Hoe graag we ook een makkelijke oplossing willen, dit is niet hoe het internet werkt."

Desondanks vinden beide experts het goed dat NSC en ChristenUnie dit onderwerp onder de aandacht brengen. "Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet, maar we moeten in deze fase vooral kijken naar de voorkant," vervolgt Maasland. "Kinderen moeten weten dat het belangrijk is om na te denken wát je plaatst op het internet. De oplossing zit in meer educatie en mediabewustzijn. Niet bij een magische knop."