Ook in Nederland zijn de meeste politieke partijen het erover eens: jongeren moeten beschermd worden tegen de negatieve gevolgen van social media. Maar hoe, daarover verschillen de meningen.

Overal ter wereld maken politici zich er druk over: socialmedia-apps die jongeren hun telefoon inzuigen met allerlei verslavende technieken.

Minimumleeftijd omhoog

Australië voerde om die reden afgelopen jaar een minimumleeftijd in voor socialmedia-apps en ook in Denemarken en Frankrijk stemmen binnenkort over een leeftijdsgrens.

Nederland is nog niet zo ver, maar ook hier wordt erover gedebatteerd. Voor de meeste social media geldt een minimumleeftijd van 13 jaar, maar oppositiepartij D66 wil dat die grens naar 15 jaar gaat. Later deze maand bespreekt de Tweede Kamer de voorstellen tijdens een debat.

'Schadelijk voor geluk en gezondheid'

"De techbedrijven hebben gokkasten ontworpen met de verslavingsgevoeligheid van nicotine", zegt D66-Kamerlid Hanneke van der Werf. Zij wil een minimumleeftijd van 15 jaar voor verslavende social media. "Als kinderen een beetje zijn uitgepuberd, zijn ze een stuk weerbaarder tegen dit soort verslavingen."

Volgens Van der Werf schaden de grote techbedrijven 'het geluk en de gezondheid' van kinderen. Niet alleen met het verslavende ontwerp van apps als TikTok en Instagram, waardoor kinderen langer dan ze willen op hun telefoon zitten. Maar ook vanwege tracking (het volgen en verzamelen van gegevens over het online gedrag van gebruikers) en de schadelijke posts die ze er tegenkomen. "Bijvoorbeeld video's van vloggers over anorexia. Die zijn niet verboden, maar jonge meisjes zullen ze sneller te zien krijgen."

Bekijk ook

Veel Nederlanders voor verbod

Uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 25.000 leden van het Opiniepanel blijkt dat er grote steun is voor een socialmediaverbod voor jongeren onder de 15 jaar. Ruim 71 procent steunt de invoering van een minimumleeftijd van 15 jaar. Ouders met kinderen van 13 en 14 jaar zijn iets minder enthousiast. 57 procent is voor het oprekken van die leeftijdsgrens, 33 procent is tegen.

Ook bijna alle politieke partijen erkennen de problemen die social media kunnen veroorzaken bij jonge mensen. En de meeste vinden dat er iets moet gebeuren. Maar over de manier waarop het probleem aangepakt moet worden, verschillen ze van mening: van beter handhaven van bestaande regels, tot extra voorlichting en nieuwe regelgeving in Europa. Voor de grens ophogen naar 15 jaar, zoals D66 wil, lijkt geen Kamermeerderheid te zijn.

Kijkwijzer zoals bij films

"Nu mogen jongeren tot 13 jaar officieel niet op Instagram of TikTok, maar dat gebeurt natuurlijk wel", zegt GroenLinks-PvdA-Kamerlid Barbara Kathmann. Zij wil daarom dat de bestaande grens beter gehandhaafd wordt. Maar het belangrijkst vindt ze dat er een verbod komt op het verslavende ontwerp van socialmedia-apps, 'omdat iedereen daar baat bij heeft'.

Door daarnaast een 'kijkwijzer' in te voeren, zoals bij films, hoopt ze ouders meer mogelijkheden te geven om het gebruik van apps door hun kinderen makkelijker te begrenzen. "Die kijkwijzers werken ongelooflijk goed."

Bekijk ook

Coalitiepartijen verschillen van mening

Dat social media niet onbegrensd moeten blijven, vinden ook de meeste coalitiepartijen. VVD-Kamerlid Rosemarijn Dral is van mening dat de bestaande leeftijdsgrens van 13 jaar moet blijven bestaan. Dral vindt dat jongeren ook 'weerbaar' moeten worden. Wat haar betreft is het eerst aan de socialmediabedrijven zelf om de verslavende werking en de schadelijke inhoud aan te pakken. "Als dat niet lukt, ga ik voor regelgeving", zegt ze.

NSC ziet een minimumleeftijd wel zitten, maar wil de hoogte van die leeftijd overlaten aan een zogenoemd burgerberaad. PVV en BBB zien daar niets in, omdat het niet uitvoerbaar zou zijn. Volgens BBB-Kamerlid Henk Vermeer is het veel zinvoller de ouders van kinderen te informeren over de risico's van social media.

Uitlegvideo: waarom steeds meer landen social media aanpakken

Verslavende elementen

Of er risico's aan het gebruik van social media door jongeren zitten, is ook een vraag waar de wetenschap zich inmiddels al langer mee bezighoudt. Maar tot nu toe is wetenschappelijk niet aangetoond dat social media op zichzelf slecht zijn voor jongeren, zegt universitair hoofddocent ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit van Amsterdam Wouter van den Bos.

Wat volgens Van den Bos wél is vastgesteld, is dat verslavende elementen, zoals de 'endless scroll' en algoritmes in apps als TikTok en Instagram, schadelijk kunnen zijn. "Het zorgt ervoor dat jongeren en eigenlijk ook volwassenen de app langer gebruiken dan ze willen." Als je daardoor het 'echte' sociale contact misloopt, gaat dat ten koste van je ontwikkeling, zegt hij.

Bekijk ook

Digital Services Act

Van den Bos pleit er eerder voor om de verslavende technieken, die techbedrijven toepassen in hun apps, te verbieden. En daarvoor is Europa nodig, benadrukt GroenLinks-PvdA-Kamerlid Kathmann. Zij is ervan overtuigd dat de Digital Services Act (DSA) die inmiddels van kracht is, Europeanen zal beschermen. "We zijn met 400 miljoen Europeanen. De socialmediaplatforms kunnen gigantisch veel geld aan ons verdienen, dus aan die regels willen ze zich echt wel houden."

Kathmann vergelijkt het met de regels die we dankzij Europa al kennen voor voeding en drank. "Frisdrank in Europa ziet er heel anders uit dan frisdrank in Amerika. Als je het hebt over bijvoorbeeld de populaire sinaasappelfrisdrank, dan zit er in de VS geen sinaasappel in. Bij ons wel. En zo moet het ook met die platformen gaan. We moeten onze eigen regels stellen." Ook VVD-Kamerlid Dral is overtuigd van de kracht van Europese regelgeving. "Sterker: als je een minimumleeftijd van 13 wil handhaven, dan lukt het niet zonder Europa.'

Politiek Den Haag worstelt met eventueel socialmediaverbod om jongeren beter te beschermen tegen de gevaren

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.