Volgens het kabinet gaan mensen er volgend jaar op vooruit, maar slechts 17 procent gelooft dat. Dat blijkt uit onderzoek onder het Opiniepanel. "Nog geen procent erbij, ik geloof het niet met de inflatie en gestegen zorgpremies."

Uit de Prinsjesdagstukken zou blijken dat huishoudens er komend jaar gemiddeld 0,7 procent op vooruit gaan, maar veel deelnemers geloven dat niet. Bovendien hebben velen het gevoel dat het kabinet vooral de rijkere Nederlanders helpt. Met name de uitgelekte plannen over de zogenoemde 'expatregeling' en overdrachtsbelasting stemmen mensen somber.

Prijsstijgingen

In de tekst bij de Miljoenennota, die gaat over de belangrijkste financiële plannen voor het komende jaar, staat dat werken 'lonender' en 'aantrekkelijker' wordt. Over dat idee zijn mensen positief: ruim driekwart (77 procent) van de deelnemers vindt het een goed plan dat werkenden minder belasting gaan betalen.

Maar mensen verwachten niet dat dat belastingvoordeel opweegt tegen andere oplopende kosten. Vooral het eigen risico dat de komende jaren nog op 385 euro blijft, stijgende zorgpremies en de prijs van boodschappen maken panelleden weinig optimistisch over hun portemonnee. "De verhoging is minimaal en valt in het niet bij alle prijsverhogingen", verwacht een VVD-stemmer.

Kwart verwacht slechtere situatie

Mensen vragen zich bovendien af hoe de uitgelekte begrotingsplannen worden betaald. "Ik zie nergens waar die vooruitgang dan vandaan zou moeten komen, ondertussen zie ik wel nog steeds m'n kosten oplopen", zegt een deelnemer. "Ik ga er voorlopig vanuit dat er niets van terecht komt."

Deze deelnemer is niet de enige met dat gevoel. In totaal denkt 17 procent er komend jaar op vooruit te gaan, maar een grotere groep (27 procent) verwacht dat ze het financieel juist slechter krijgen. Bij deelnemers in de lagere inkomensgroepen is dat nog hoger; van hen verwachten vier op de tien (41 procent) dat ze er het komend jaar op achteruit gaan.

'Voor de rijken'

Op basis van de uitgelekte Prinsjesdagplannen hebben sommigen het gevoel dat het kabinet er vooral voor de rijken is, en niet voor 'de gewone werkende Nederlander'. Zo vindt twee derde (63 procent) het een slecht plan dat het belastingvoordeel voor expats blijft bestaan. Ook kiezers van alle vier de coalitiepartijen zijn hier in meerderheid tegen.

De expatregeling is een belastingvoordeel voor expats, ook wel kennismigranten genoemd. Volgens het bedrijfsleven en universiteiten is deze fiscale regeling heel belangrijk om buitenlands talent naar Nederland te halen. Maar voor veel kiezers voelt dit plan oneerlijk: "Ik heb nooit begrepen waarom wij dat moeten betalen met belastinggeld, in plaats van de bedrijven zelf. Het voelt als een VVD-punt", zegt een NSC-stemmer.

Overdrachtsbelasting tweede huis

Ook het plan om de overdrachtsbelasting te verlagen voor huizenbezitters die zelf niet in het huis wonen, kan op weinig steun rekenen. Het idee is dat de woningmarkt zo wordt gestimuleerd, omdat het dan aantrekkelijk is om huizen te kopen om te verhuren.

Maar veel kiezers, opnieuw ook de grootste groep PVV-, VVD-, NSC- en BBB-stemmers, zijn tegen. Voor hen geeft ook deze maatregel aan dat het kabinet zich te veel richt op rijkere mensen: "Mensen met een tweede huis hebben geld. Die kunnen het juist makkelijk opbrengen", zegt een PVV-stemmer. "Waarom die rijken nog meer verrijken?"

Ook meeste coalitiekiezers tegen btw-verhoging

Waar veel mensen het ook niet mee eens zijn, is de voorgenomen btw-verhoging op onder andere hotels, boeken, sportwedstrijden, festivals en de sportschool. "Wij houden van lezen, uitgaan, musea en theaters en concerten bezoeken. Dat gaat allemaal fors duurder worden dus ik denk dat ik dat niet meer kan betalen", aldus een D66-stemmer die nu net kan rondkomen.

De linkse kiezers zijn niet de enigen die zo over dit plan denken. Zes op de tien (62 procent) van alle deelnemers is tegen de btw-plannen van het kabinet-Schoof. Ook onder kiezers van PVV, VVD, NSC en BBB, is slechts een minderheid voorstander van dit veelbesproken idee. Zo zegt een VVD-stemmer: "Als Nederland voor de Nederlanders is, moet je qua cultuur voldoende middelen inzetten. De btw-verhoging staat daar haaks op!"

Steun voor energiecompensatie en vroegpensioen

Een ruime meerderheid (68 procent) is wel te spreken over het idee om mensen met lagere inkomens vanaf 2025 weer te compenseren voor de hoge energierekening. Dat er ook geld komt voor een vroegpensioenregeling juichen nog meer mensen (84 procent) toe.

Zowel kiezers die op een coalitie- als die op een oppositiepartij hebben gestemd, zijn voorstander van deze plannen.

Grensbewaking verdeelt kiezers

Dat Nederland komend jaar fors meer geld uitgeeft aan Defensie en dat er geld naar de bewaking van de landsgrenzen gaat, vinden de meeste mensen ook goede plannen. Het idee over de grensbewaking verdeelt kiezers wel. De meeste deelnemers (64 procent) zijn voor, maar dat geldt niet voor kiezers van GroenLinks-PvdA (15 procent), D66 (24 procent), de Partij voor de Dieren (17 procent) en Volt (12 procent).

Volgens hen gaat het tegen het beginsel van de Europese Unie in dat mensen vrij moeten kunnen reizen en ze noemen het 'symboolpolitiek'. "Ik denk dat we de landen waar de asielzoekers het eerst overkomen moeten helpen met de grenscontroles. Dan is er ook geen chaos bij de grenzen van de andere landen", aldus iemand die op GroenLinks-PvdA heeft gestemd.

Gepensioneerden

In het onderzoek uiten ook veel gepensioneerden hun onvrede. Zij zouden er volgens de plannen iets minder dan gemiddeld op vooruitgaan: 0,6 procent. "Ik hoor bij de gepensioneerden met een klein pensioen. 0,6 procent is bij lange na niet voldoende om de prijsstijgingen te compenseren. De laatste tijd ga ik er jaarlijks op achteruit", zegt iemand die het gevoel van veel gepensioneerden verwoordt.

Gevraagd naar de verwachtingen over hun portemonnee, geven meerdere arbeidsongeschikten in het onderzoek bovendien aan dat ze zich zorgen maken over hun uitkering. Eerder deze maand bleek dat er, mogelijk bij tienduizenden mensen, fouten zijn gemaakt bij de berekening van de arbeidsongeschiktheidsuitkering. Het is nog niet duidelijk of mensen ook geld moeten terugbetalen en om hoeveel geld dat dan gaat.

Al sinds het aantreden van kabinet-Schoof kijkt politiek Den Haag met angst en beven uit naar de onderhandelingen over de Voorjaarsnota. Maar wat is deze nota precies en waarom is die zo belangrijk? "Na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment."

Het ministerie van Financiën is vanaf vandaag weer even het middelpunt van politiek Den Haag. Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) en de fractievoorzitters van coalitiepartijen VVD, PVV, NSC en BBB proberen het daar de komende dagen eens te worden over de Voorjaarsnota.

Begroting van het lopende jaar

De Voorjaarsnota is het document waarin de begroting van het lopende jaar wordt aangepast. Dit gebeurt altijd in het voorjaar. Verder is de Nota ook het document waarin vooruit wordt gekeken naar toekomstige begrotingen.

Dit is elk jaar een spannend moment, maar dit jaar wordt er gesproken over miljarden euro's aan opgespaarde problemen.

Politieke 'wenslijstjes'

Daarbovenop komen ook nog de politieke 'wensenlijstjes' - van lagere huren tot extra geld voor gemeenten - die samen tot miljarden én miljarden euro's extra optellen.

En omdat het onderlinge wantrouwen in de coalitie groot is, gonst het in de Haagse wandelgangen daarom al maanden dat het kabinet wel eens hierom zou kunnen vallen.

Pittige gesprekken

"Het worden wel pittige gesprekken, verwacht ik", geeft minister Heinen toe tegenover EenVandaag. "De wensen zijn natuurlijk hoog, maar ik heb nog geen dekking gezien. En daar zit natuurlijk altijd de moeilijkheid in: hoe ga je het betalen?"

"Ik snap heel goed de wens voor extra uitgaven, maar matig want we krijgen het niet altijd uitgegeven en de inflatie is hoog, dat moeten we niet aanwakkeren", zegt de minister van Financiën.

'Lopen we op schema?'

"Het is na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment van het jaar," benadrukt Wimar Bolhuis over de Voorjaarsnota. Bolhuis is gespecialiseerd in overheidsfinanciën en als econoom verbonden aan de Universiteit Leiden.

"We hebben met Prinsjesdag een begroting voor 2025 gemaakt. Bij de Voorjaarsnota wordt gekeken: hoe gaat het eigenlijk met de uitgaven en de inkomsten? Loopt dat op schema?"

Alvast vooruitblikken

Een tussentijdse check van het huishoudboekje van de overheid dus, gecoördineerd door de minister van Financiën. Maar volgens econoom Bolhuis is het meer dan dat alleen.

"Het is ook belangrijk omdat je alvast met elkaar vaststelt welke uitgaven je wilt doen in de begroting voor de komende jaren. Dat is belangrijk. Wil je meer uitgeven aan bepaalde onderwerpen? Moet je de komende jaren problemen oplossen?"

Begrotingsregels

Al die wensen zijn gebonden aan speciale spelregels, zegt Bolhuis. "De begrotingsregels stellen bijvoorbeeld dat je niet zomaar extra uitgaven mag doen als minister. Daar moet goedkeuring voor zijn. En als je dat wil doen, zou je bijvoorbeeld extra moeten bezuinigen."

Een andere regel waar alle partijen zich aan moeten houden: "Daarnaast is er de regel dat als je meevallers hebt op je begroting, dat je die niet zomaar opnieuw mag uitgeven. Die moeten terug naar het ministerie van Financiën. Zo komt er weer ruimte voor andere ministeries om geld uit te geven."

Politieke wensen

En extra geld willen alle coalitiepartijen maar al te graag uitgeven. Zo gek is dat volgens Bolhuis niet, want zo halverwege het jaar ontstaan er allemaal nieuwe politieke wensen. Denk aan extra geld om de energierekening naar beneden te brengen, de huren en benzineprijzen te verlagen of de kinderopvang goedkoper te maken.

Maar ook de situatie in Oekraïne en de opstelling van de Amerikaanse president Donald Trump dwingen tot extra investeringen in defensie.

Nog meer geld nodig

Daarnaast heeft het kabinet ook nog geld nodig om de BTW op cultuur, media en sport te verlagen. Er is verder ook geld nodig om het stroomnet te verzwaren, de problemen met de vermogensbelasting zijn nog altijd niet opgelost, en er is ook extra geld nodig om de WIA-uitkeringen te compenseren.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over extra geld voor de stikstofproblemen en om de jeugdzorg in gemeenten te verbeteren.

Staatsschuld

PVV en BBB zien de oplossing voor deze problemen in de lage staatsschuld die Nederland heeft. Daardoor zouden we makkelijk miljarden euro's kunnen lenen om al die wensen te betalen. "Nederland heeft een relatief lage staatsschuld, ongeveer 45 procent van het bruto binnenlands product. Dat is internationaal gezien laag," erkent Bolhuis.

De vraag is alleen of het verstandig is de staatsschuld op te laten lopen. "Je zou deze kunnen laten oplopen, maar de belangrijkste vraag is natuurlijk wat ga je met dat geleende geld doen? Ga je met dat geld dan investeringen doen die zich ook terugbetalen?"

Nieuwe planning

De conclusie volgens Bolhuis? "Het is een schaarstediscussie. Je moet kiezen. Dus dat wordt voor het kabinet wel een lastige keuze. Want er zijn gewoon vier partijen met verschillende belangen," zegt Bolhuis.

"Maar uiteindelijk is het de minister van Financiën en de minister-president om een keuze te maken en de nieuwe plannen voor 1 juni naar de Tweede Kamer te sturen."

Slechts één op de vijf asielzoekers in Nederland die volgens de regels naar een ander EU-land moeten terugkeren, wordt daadwerkelijk overgedragen. Dat blijkt uit cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

In 2023 werden 11.440 zogenoemde overdrachtsverzoeken ingediend. Maar slechts 2.420 asielzoekers vertrokken daadwerkelijk naar het land waar ze hun procedure zouden moeten afwachten. Voor 2024 ligt het aantal verzoeken op 8.820, waarvan er tot nu toe maar 1.550 zijn gehonoreerd. Volgens de IND kunnen overdrachten door lange procedures meer dan een jaar duren.

Grote verschillen tussen EU-landen

De bereidheid van EU-landen om asielzoekers terug te nemen, verschilt sterk. Duitsland accepteert bijna de helft van de verzoeken, terwijl Italië vrijwel nooit reageert. In de afgelopen 3 jaar is er geen enkele asielzoeker vanuit Nederland naar Italië teruggestuurd, ondanks ruim 4.000 verzoeken.

Griekenland en Hongarije krijgen vanuit Nederland zelfs helemaal geen verzoeken meer. Deze landen weigeren structureel om asielzoekers terug te nemen, waardoor het aantal succesvolle overdrachten al 5 jaar op nul staat.

Nederlandse rechters blokkeren soms overdrachten

Soms voorkomen Nederlandse rechters dat een asielzoeker wordt teruggestuurd. In de afgelopen 2,5 jaar gebeurde dat bijvoorbeeld twee keer bij overdrachten naar België. Dit omdat asielzoekers daar een 'onmenselijke behandeling' te wachten zou staan.

De meeste asielzoekers die volgens de zogeheten Dublinverordening naar een ander EU-land zouden moeten vertrekken, verdwijnen uit het zicht van de autoriteiten. Ze worden als 'met onbekende bestemming vertrokken' geregistreerd, waardoor overdracht niet meer mogelijk is.

Veel asielzoekers verdwijnen in de illegaliteit

Volgens migratiedeskundige aan de Universiteit Leiden Mark Klaassen, die ook lid is van de Adviesraad Migratie, is het voor het kabinet geen prioriteit om deze groep te volgen of te dwingen te vertrekken. "Daar is nu geen effectief beleid voor", zegt hij.

"De overheid zou beter haar best moeten doen om mensen in een opvangvoorziening te houden."