De VVD kwam vandaag in Den Bosch samen voor het najaarscongres. Het zijn politiek roerige tijden. Niet zozeer voor de partij zelf, maar wel voor de coalitie. VVD-kiezers houden vertrouwen in partijleider Dilan Yeşilgöz, al geldt dat niet voor het kabinet.

"Van buiten Den Haag ziet het er rommelig uit. Van dichtbij ook trouwens." In haar toespraak op het partijcongres benoemde partijleider Dilan Yeşilgöz de chaotische gebeurtenissen van de afgelopen weken in Den Haag kort, maar ze ging er verder niet op in.

Liberalisme tegenover populisme, of toch samen?

Het eindeloze gehakketak over een noodwet die er nooit kwam, het opstappen van staatsecretaris Nora Achahbar, die niet kon leven met de polariserende omgangsvormen en de bijna val van het kabinet. Het was de afgelopen maanden alles behalve rustig in politiek Den Haag.

Op het partijcongres maakte Yeşilgöz duidelijk dat de VVD in het kabinet met PVV, BBB en NSC moet blijven zitten, zodat de plannen uit het hoofdlijnenakkoord kunnen worden uitgevoerd. Daar voegde ze aan toe: "Het liberalisme zal het populisme uiteindelijk verslaan."

'Het maakt niet uit vanuit welke stoel je dat doet'

Maar kan dat wel vanuit een kabinet met de PVV? Yeşilgöz denk van wel. "Ik ben overtuigd dat het liberalisme, staand voor individuele vrijheden, maar ook met concrete oplossingen, het populisme zal verslaan."

"Het maakt niet uit vanuit welke stoel je dat doet", vervolgt de partijleider. "Wij zitten in het kabinet om bij te dragen aan stabiel landsbestuur. Daar moet het over gaan. En niet de hele tijd over onszelf."

VVD stabiel in zetelpeiling

De laatste zetelpeiling van EenVandaag en Verian laat zien dat de VVD nog weinig last heeft van spanningen in en rond de coalitie. De partij zou nu 22 zetels halen, amper minder dan bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen van een jaar geleden.

Ook partijleider Dilan Yeşilgöz staat er goed op bij kiezers. Na een moeizame formatie, waarin het imago van de voorvrouw een flinke deuk kreeg door onduidelijkheid over het of en hoe regeren met de PVV, is haar vertrouwenscijfer inmiddels een stuk hoger. Eind oktober zeiden 8 op de 10 VVD-kiezers in haar te geloven.

'Komt helemaal niets uit kabinet'

Dat geldt niet voor het kabinet. Uit onderzoek van EenVandaag eerder deze week onder ruim 4.100 VVD-kiezers blijkt er namelijk wél flink chagrijn te zijn over het kabinet, waar de VVD onderdeel van uitmaakt. Vorige maand stonden de meeste VVD-kiezers (56 procent) nog achter de ploeg van premier Dick Schoof, maar inmiddels is nog maar een minderheid (45 procent) positief gestemd.

Vooral het gebrek aan daadkracht steekt de groep VVD-kiezers die negatief tegen het kabinet aankijkt. "Een hoop gesteggel en geruzie, maar er komt niets, maar dan ook helemaal niets uit", zegt een teleurgestelde VVD'er in het onderzoek.

Prominente VVD'ers steunen Yeşilgöz

Op het congres wordt duidelijk dat de overgrote meerderheid van de VVD-leden pal achter de koers van partijleider Yeşilgöz staat. Ook prominente VVD'ers sluiten zich daarbij aan, al willen zij ook resultaten zien. "Geen woorden maar daden", zegt oud-staatssecretaris Eric van der Burg.

Voormalig viceminister-president Annemarie Jorritsma sluit zich daarbij aan. "Ze moeten het nog wel waarmaken. Ik zou graag wel wat concreets willen zien." Minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans (VVD) benadrukt: "Zijn we klaar? Nee. Moet er nog veel gebeuren? Ja. Iedereen is bezig met het uitvoeren van de opdracht."

Niet iedereen tevreden

Toch is er een kleine groep onder leiding van oud-kamerlid Pim van Strien die zich zorgen maakt. Zorgen over de normen en liberale waarden van de partij. "We hebben de afgelopen maanden te vaak gezien dat de VVD zaken accepteert die vanuit liberaal perspectief niet zouden moeten kunnen."

"Als er wordt opgeroepen om demonstranten vanwege hun achtergrond het land uit te zetten, burgemeesters het land uit te zetten, om de Eerste Kamer te passeren omdat het misschien lastig wordt met een wetsvoorstel, dan moet je dat niet doen. Houd je bij je kernbeginselen en opereer vanuit die kracht en soevereiniteit."

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na 1,5 jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening zijn asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna 2 jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen. Maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is, gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen. Dat wordt een 'Dublinclaim' genoemd.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat 2 maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt. Of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Een op zes Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts één op de zes Dublinclaims die Nederland in de afgelopen 5 jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen 3 jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van 1,5 jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na 18 maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet bij de cijfers vaak staan: 'Met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren. En wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die 18 maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

De gemeente Amsterdam helpt een deel van deze groep asielzoekers in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt 3 jaar in plaats van 18 maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen over dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die 3 jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.