Bij de oprichting van NSC waren de verwachtingen hooggespannen: de partij peilde 27 zetels en maar liefst 81 procent van alle kiezers had vertrouwen in Omtzigt. Een half jaar na de verkiezingen is een groot deel van zijn kiezersgroep toch ontevreden.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 1.800 landelijke NSC-kiezers van het Opiniepanel. Van hen geven 3 op de 10 (29 procent) aan ontevreden te zijn met hoe de partij het sinds de Tweede Kamerverkiezingen heeft gedaan.

Vertrouwen in Omtzigt afgenomen

Ook het vertrouwen van zijn eigen kiezers in partijleider Omtzigt nam in het afgelopen half jaar flink af. Vlak na de verkiezingen leek dat vertrouwen nog rotsvast (94 procent), maar na een stroeve formatieperiode heeft nog iets meer dan de helft (56 procent) vertrouwen in hem.

Een deel van zijn kiezers is positief over Omtzigts 'integriteit' en 'standvastigheid' in de onderhandelingen. Anderen geven aan dat de manier waarop, met 'weglopen', 'lang twijfelen' en 'drammen' hen doet twijfelen aan Omtzigts leiderschapskwaliteiten. "Ik vind hem nog steeds een uitstekende volksvertegenwoordiger, maar dit is een andere rol. En die beheerst hij niet altijd even goed."

Te weinig Europese ervaring

Die kritiek vertaalde zich door in de uitslagen bij de Europese verkiezingen. Waar de NSC landelijk nog 20 zetels binnenhaalde, koos slechts 14 procent van die kiezers vorige week opnieuw voor dezelfde partij.

NSC-kiezers die vorige week een overstap maakten, twijfelden bijvoorbeeld of de partij genoeg Europese ervaring zou hebben. "Ik heb NSC gestemd om een nieuwe impuls aan het Nederlandse politieke landschap te geven", laat een deelnemer weten, "maar op Europees niveau heb ik meer vertrouwen in een stabiele, gevestigde partij." Kiezers die daarom meer 'op zeker wilden spelen', kozen bijvoorbeeld voor het CDA.

Gevoelige samenwerking met PVV

Tegelijkertijd speelden ook tactische overwegingen een rol om over te stappen op een andere partij. Ruim 3 op de 10 (31 procent) van de voormalige NSC-kiezers gaven aan dat zij met hun stem links óf rechts het grootst wilden maken.

Reden daarvoor is samenwerking met de PVV, die onder de achterban splijt. Voorstanders van die samenwerking kozen vorige week bijvoorbeeld PVV voor 'een zo rechts mogelijk Europa', terwijl tegenstanders juist strategisch kozen voor GroenLinks-PvdA als 'partij die kon winnen van PVV'.

Lage verwachtingen van kabinet

Daar komt bij dat de NSC-kiezers die bij de partij afhaakten minder te spreken waren over het gesloten hoofdlijnenakkoord. Minder dan de helft (46 procent) van hen verwacht dat de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB de komende jaren zal doen wat zij belangrijk vinden.

3 op 10 (29 procent) afhakers trokken daarom bij de Europese verkiezingen naar een partij die meer uitgesproken standpunten hadden op thema's die deze kiezers belangrijk vinden. Op het thema migratie profiteerde vooral de PVV daarvan, terwijl de meer links georiënteerde kiezers uitweken naar D66, GL-PvdA of Volt op thema's als klimaat en Europese samenwerking.

'Harde kern' blijft

Met het afhaken van deze kiezers, wordt ook duidelijker aan welke thema's de 'harde kern' van de overgebleven NSC-kiezers de meeste waarde hechten. Kiezers die vanwege specifieke standpunten op een thema opnieuw NSC stemden, noemen daarbij vooral de bestuurscultuur.

Die groep heeft er juist wél veel vertrouwen in dat Omtzigt die ambities voor elkaar kan krijgen (65 procent). Hoewel ook de overgebleven kiezers vonden dat het weglopen bij de formatie 'geen schoonheidsprijs' verdiende, zijn zij tevreden dat hij 'vasthield aan zijn beloften aan de kiezer'. "In een coalitieland kun je niet alle speerpunten binnenhalen, maar mijn partij heeft een goed stempel kunnen drukken op het resultaat."

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.