Een minderheid verwacht dat we op de Verenigde Staten onder Donald Trump kunnen rekenen als Nederland onder vuur komt, terwijl dat wel zou moeten volgens NAVO-afspraken. Ook vreest een meerderheid dat Trumps beleid de Nederlandse economie zal schaden.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 21.000 leden van het Opiniepanel. Donald Trump begint maandag aan zijn tweede termijn als president van de Verenigde Staten, maar hij heeft zich in de aanloop al flink laten gelden met een aantal opzienbarende uitspraken.

'Wispelturige man'

Zo dreigde de nieuwe president dat 'wanbetalers', NAVO-lidstaten die volgens hem te weinig uitgeven aan hun defensie, niet langer op Amerikaanse militaire steun hoeven te rekenen. Nederland heeft de afgelopen jaren flink bijgelegd, maar dat is voor Trump niet genoeg.

De woorden van Trump zijn duidelijk aangekomen: 4 op de 10 (44 procent) denken dat de Verenigde Staten, onder Trump, komt helpen als Nederland wordt aangevallen door een ander land. Anderen denken van niet (37 procent) of twijfelen erover (20 procent). "Ik ben bang dat geen enkel land echt op deze wispelturige man, met incapabele adviseurs, kan rekenen wanneer de nood aan de man komt", schrijft een deelnemer. Vooral om die reden denkt de helft (53 procent) dat het tweede presidentschap van Trump een negatieve invloed zal hebben op de veiligheid in Nederland.

Ingrijpen bij inname Groenland

Trump heeft gezegd dat NAVO-landen jaarlijks 5 procent van hun bbp moeten uitgeven aan defensie. Voor Nederland zou dat een verhoging zijn van 22 naar 55 miljard euro. Over die eis zijn mensen verdeeld: 50 procent maakt zich er zorgen over, 44 procent niet. Die laatste groep vindt vooral dat het juist goed is dat Nederland zorgt dat het zijn eigen boontjes kan doppen.

Meer zorgen (56 procent) zijn er over de drift van Trump om Groenland in te lijven, desnoods met militaire druk. Dat land is nu onderdeel van Denemarken, maar Trump zou het graag bij Amerika voegen vanwege de strategische ligging ten opzichte van Rusland, en vanwege grondstoffen. De helft (48 procent) vindt dat Nederland moet ingrijpen als de aanstaande president echt een poging waagt.

Zorgen over importtarieven

Ook Trumps economische plannen laten mensen in Nederland niet onberoerd. Onder het mom van zijn 'America First'-beleid wil Trump importheffingen verhogen voor producten die het land binnenkomen. 6 op de 10 (59 procent) zijn hier bezorgd over. Deze deelnemers zijn niet alleen bang dat er minder Nederlandse producten naar Amerika gaan, maar denken ook dat Europa erop reageert met eigen maatregelen.

"Als Trump de helft doorvoert van wat hij roept, krijgen we een handelsoorlog die voor Nederland slecht is", schrijft een deelnemer. Een meerderheid (64 procent) denkt dan ook dat het tweede presidentschap van Trump een negatieve impact heeft op de Nederlandse economie.

Relatie Nederland en Amerika

Hoe moet het Nederlandse kabinet zich verhouden tot Trumps Verenigde Staten? Ondanks de zorgen over Trump en zijn beleid, vindt de grootste groep (49 procent) dat de verhoudingen hetzelfde moeten blijven. "De enige manier om escalatie te voorkomen is om Trump zoveel mogelijk te vriend te houden, zonder je eigen grenzen uit het oog te verliezen", denkt een deelnemer.

Een kwart (26 procent) vindt wel dat Nederland meer afstand moet nemen van Amerika, maar een bijna even grote groep (20 procent) wil juist meer toenadering zoeken. "Nederland is pragmatisch, juist Trump valt te paaien met deals. Ondertussen wel energie steken in meer Europese samenwerking", zegt een deelnemer. Uit eerder onderzoek van EenVandaag bleek de herverkiezing van Trump pro-EU-sentiment aan te wakkeren.

Uit een inventarisatie van EenVandaag blijkt dat aanhoudende protesten er vaak toe leiden dat de geplande opvangplekken voor asielzoekers tijdelijk of definitief worden geschrapt.

Door deze aanhoudende en succesvolle protesten raakt het Centraal Opvang Asielzoekers (COA) steeds verder af van het doel van 96.000 opvangplekken. Dit zijn het aantal plekken dat de spreidingswet voorschrijft en moet voor 1 juli worden behaald.

Ophef om azc

In zeker veertien gemeenten, die samen goed zijn voor de opvang van bijna 3.000 vluchtelingen, is de afgelopen maanden een tijdelijke of definitieve streep gezet door de plannen voor een asielzoekerscentrum.

Deze inventarisatie is gedaan op basis van berichtgeving van de afgelopen maanden over opvang die geannuleerd is. Er is gekeken naar de protesten en de daaropvolgende reactie vanuit het gemeentebestuur.

Zoeken naar nieuwe opvanglocaties

Het werkelijke aantal kan nog hoger liggen, omdat ook veel gemeenten waar protest is geweest nog geen besluit hebben genomen. Zoals bijvoorbeeld in de gemeente Maashorst, waar een informatieavond over drie mogelijke opvanglocaties uit de hand liep. De avond werd beëindigd met charges van de mobiele eenheid.

De locatie in Maashorst moest in totaal 750 asielzoekers opvangen. Of dit plan kan worden doorgezet is nu nog maar de vraag. Uit de rondgang van EenVandaag blijkt dat er de komende weken op nog meer plekken wordt gesproken over nieuwe opvanglocaties.

Geen azc na protesten

In sommige gevallen zegt de gemeente zelf dat ze de beoogde locatie voor een azc annuleren vanwege de protesten. Dit was bijvoorbeeld het geval in de gemeente Sint Michelsgestel.

"Na de maatschappelijke en politieke onrust die is ontstaan in de gemeente, is de primaire inzet van het college gericht op nazorg en depolarisering", schrijft de gemeente op hun website.

'We zijn niet gezwicht'

In andere gevallen zijn er wel protesten geweest, maar ontkennen raadsleden daar aan toe te hebben gegeven. Zo kondigde de gemeente Hardenberg in maart aan te kijken naar zeven potentiële locaties voor een nieuwe opvang. Na dit bericht volgde er twee informatieavonden en een protest.

Daarna maakte de coalitie bekend de zoektocht naar een locatie te staken. Raadslid Simone Hof (Christenunie) zei toen tegenover RTV Oost: "We zijn niet gezwicht voor de druk van een luidruchtige groep tegenstanders." Zij wijst juist naar het wankelende beleid van asielminister Marjolein Faber. Ook blijkt dat stikstof besluitvorming in de weg zit, of als argument wordt gebruikt om een azc niet te gaan bouwen.

Weinig draagvlak

Verschillende gemeenten geven na het schrappen van een locatie wel aan verder te zoeken naar een andere locatie. Dat moet ook volgens de spreidingswet. Toch hebben ze nog weinig tijd om dit voor 1 juli te regelen, omdat ze vaak al veel locaties in beeld hebben gehad.

In de gemeente Dinkelland is de beoogde locatie van de baan, maar zegt de gemeente wel verder te zoeken naar een andere locatie. CDA-raadslid Marc Smelink hoopt dat dat voor 1 juli nog lukt, maar merkt ook weinig draagvlak. Het helpt volgens hem niet mee dat Faber geen regie pakt op de spreidingswet.

Asielminister Faber moet regie pakken

Op vragen - die EenVandaag eerder aan de asielminister stelde - over de consequenties die het heeft als gemeenten geen opvang regelen, zegt Faber dat op 1 juli opnieuw te bekijken.

"Maar als de landelijke overheid geen regie pakt dan staan we als gemeente tegenover de inwoner, terwijl we daar juist naast willen staan", reageerde Smelink toen.

Een derde van 55-plussers vindt hun woning te groot voor wat ze nodig hebben. Veel van hen willen wel ruimte maken voor jonge huizenzoekers, maar doorstromen blijkt lastig: 30 procent zoekt al ruim 2 jaar naar een geschikte woning.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 30.000 leden van het Opiniepanel. Onder alle ondervraagde 55-plussers zoekt 15 procent op dit moment naar een toekomstbestendige woning, en wil nog eens 27 procent dat op termijn gaan doen. Onder de 55-plussers die op dit moment te groot wonen, is dat aandeel nog groter.

'Gezinnen kunnen ruimte beter gebruiken'

Een derde (33 procent) van alle 55-plussers in het onderzoek laat weten op dit moment meer woonruimte in gebruik te hebben dan nodig. Voor de meesten van hen gaat dat om een woning van 100 vierkante meter of groter. Sommigen willen graag naar een woning met minder trappen, minder tijd kwijt zijn aan de schoonmaak, of ruimte bieden aan jonge huizenzoekers.

"Ik ben alleenstaand in een eengezinswoning, het onderhoud wordt me een beetje te veel", vertelt een gepensioneerde deelnemer. "Er zijn gezinnen die de ruimte veel beter kunnen gebruiken."

Jongeren komen ruimte tekort

Die opvatting kunnen veel jongeren beamen. Waar 55-plussers vaker woonoppervlakte over hebben, moet een vijfde (21 procent) van 18- tot en met 34-jarigen het doen met een woning die te klein is voor hun situatie. Van hen woont 40 procent momenteel in een woning van minder dan 50 vierkante meter.

"We willen eigenlijk kinderen, maar stellen dat al jaren uit omdat we geen geschikte woning kunnen vinden", laat een jongere in zo'n woning weten. "Ik ben bang dat het voor ons al te laat is tegen de tijd dat de woningmarkt weer hersteld is."

Zoektocht naar woning

Een flinke groep van 55-plussers met een te grote woning is best bereid om plaats te maken voor woningzoekende jongeren en daarbij ruimte in te leveren.

Een derde van hen (34 procent) is op dit moment al op zoek naar een woning die beter geschikt is om op latere leeftijd in te wonen. Nog eens 40 procent zou dat op termijn willen.

Minder woning, hogere huur

Toch is het voor een ruime meerderheid (85 procent) van de 55-plussers die nu op zoek zijn, lastig om iets te vinden. 30 procent geeft aan al minstens 2 jaar bezig te zijn met het vinden van de juiste woning. Zij zien weinig geschikte opties en lange wachttijden in de sociale huur, maar zouden er vaak ook financieel flink op achteruit gaan.

"Ik wil graag kleiner wonen, maar kan alleen een appartement krijgen van 1.500 euro", laat iemand weten. "Dan zou ik een tuin én ruimte inleveren voor ruim 500 euro per maand meer."

Niet iedereen wil verhuizen

Bovendien zou ongeveer een vijfde (21 procent) van 55-plussers ondanks een te grote woning helemaal niet willen verhuizen. Voor sommigen is hun woning al voldoende geschikt om ook later nog te kunnen wonen.

Anderen hebben daarvoor aanpassingen laten doen, zoals het plaatsen van een traplift of het bouwen van een badkamer op de begane verdieping om langer in hun huis te kunnen blijven.

Gehecht aan woning

Daarnaast spelen er, ook onder ouderen die hun huidige woning eigenlijk te groot vinden, sentimentele redenen mee om niet weg te willen.

Bijvoorbeeld omdat ze gehecht zijn aan hun huis of niet weg willen uit hun sociale omgeving. "Een fijne buurt en een riant huis, daar kan geen appartement tegenop", besluit een deelnemer.