De grootste groep vindt dat het kabinet nog meer dan de 2-procentnorm van de NAVO moet uitgeven aan ons leger. Ook coalitiekiezers geven groen licht, zelfs als dat ten koste gaat van kabinetsplannen. Verder is er grote steun voor het NAVO-lidmaatschap.

Na jarenlange bezuinigingen verhoogde Mark Rutte met zijn laatste kabinet de defensie-uitgaven fors, van bijna 11 miljard in 2023 naar ruim 21 miljard euro in 2024. Nederland haalt daarmee dit jaar de '2-procentnorm' van de NAVO. Niet genoeg, zegt hij nu als NAVO-baas. Europese landen, waaronder Nederland, moeten die uitgaven nog verder opschroeven. Mensen in het land voelen die noodzaak ook, zo blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 23.000 leden van het Opiniepanel.

'Nu begrijp ik het wel'

Ongeveer de helft (51 procent) zou het een goede zaak vinden als het kabinet meer dan 2 procent van het Nederlands bruto binnenlands product (bbp) in het leger zou stoppen. Ook als daarmee de financiering van andere kabinetsplannen in het gedrang komt. Niet alleen de grootste groep oppositiekiezers staat daarachter, ook de meeste kiezers van coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB steunen dat.

"Heeft alles te maken met de winst van Trump. Hij gaat ons in de steek laten, dus alle zeilen bij", schrijft een PVV-kiezer in het onderzoek. In de oppositie zijn linkse kiezers verdeeld, maar van partijen in het midden en op rechts mag er wel nog een schep bij. Een D66-kiezer deelt: "In de huidige geopolitieke context begrijp ik het wel, maar eigenlijk is het jammer dat dat geld niet gewoon aan klimaatbeleid wordt besteed."

Minder vertrouwen in leger

Nog een verklaring voor terughoudendheid bij sommige panelleden is het dalende vertrouwen in ons eigen leger. Dat ging van 57 procent in februari vorig jaar naar 49 procent nu. Dat is niet omdat het leger slechter is geworden, er is juist meer geïnvesteerd, maar omdat minder mensen denken dat Nederland zich staande kan houden tegenover grootmachten als Rusland en China.

"We krabbelen wat op na jarenlange kaalslag", schrijft een VVD-kiezer. "Maar onze vijanden hebben nog veel meer uitgegeven. Ik ben er minder gerust op dat wij hen kunnen afstoppen als het zover is." Een oppositiekiezer en oud-defensiemedewerker zegt: "Als oud-militair weet ik dat we gemotiveerde militairen hebben die over veel kennis en kunde beschikken. Maar het is gewoon te weinig om toekomstige dreigingen aan te kunnen."

NAVO belangrijk(er) voor Nederland

Er leeft dan ook een brede overtuiging dat Nederland lid moet blijven van de NAVO. 85 procent vindt het belangrijk voor Nederland dat ons land bij de NAVO hoort. Kiezers van links tot rechts, behalve die van FVD, zijn het daar in grote meerderheid over eens. Ook al is het vertrouwen in de NAVO zelf niet even hoog (61 procent), zijn de groeiende dreigingen voor veel mensen reden genoeg om positief te zijn over het lidmaatschap van Nederland.

De NAVO wordt de komende jaren steeds belangrijker voor Nederland, verwacht bijna zes op de tien (59 procent). Een NSC-kiezer schrijft: "Defensie komt mensen tekort en die gaan zich ook niet massaal aanmelden. We moeten dus wel samenwerken met anderen."

Wapenwedloop

Een kleine groep, 37 procent, is tegen een hoger defensiebudget. Die vreest een wapenwedloop die de wereld steeds verder in oorlogsstand brengt. Een ander deel vraagt zich af of geld wel de oplossing is voor de militaire achterstand die Nederland heeft.

"Je kan geld pompen tot je een ons weegt, maar waar gaan we dat dan aan uitgeven? Er zijn nooit genoeg militairen te vinden om zoveel wapens te besturen", zegt een deelnemer.

Uit een inventarisatie van EenVandaag blijkt dat aanhoudende protesten er vaak toe leiden dat de geplande opvangplekken voor asielzoekers tijdelijk of definitief worden geschrapt.

Door deze aanhoudende en succesvolle protesten raakt het Centraal Opvang Asielzoekers (COA) steeds verder af van het doel van 101.000 opvangplekken. Dit zijn het aantal plekken dat de spreidingswet voorschrijft en moet voor 1 juli worden behaald.

Ophef om azc

In zeker veertien gemeenten, die samen goed zijn voor de opvang van bijna 3.000 vluchtelingen, is de afgelopen maanden een tijdelijke of definitieve streep gezet door de plannen voor een asielzoekerscentrum.

Deze inventarisatie is gedaan op basis van berichtgeving van de afgelopen maanden over opvang die geannuleerd is. Er is gekeken naar de protesten en de daaropvolgende reactie vanuit het gemeentebestuur.

Zoeken naar nieuwe opvanglocaties

Het werkelijke aantal kan nog hoger liggen, omdat ook veel gemeenten waar protest is geweest nog geen besluit hebben genomen. Zoals bijvoorbeeld in de gemeente Maashorst, waar een informatieavond over drie mogelijke opvanglocaties uit de hand liep. De avond werd beëindigd met charges van de mobiele eenheid.

De locatie in Maashorst moest in totaal 750 asielzoekers opvangen. Of dit plan kan worden doorgezet is nu nog maar de vraag. Uit de inventarisatie van EenVandaag blijkt dat er de komende weken op nog meer plekken wordt gesproken over nieuwe opvanglocaties.

Geen azc na protesten

In sommige gevallen zegt de gemeente zelf dat ze de beoogde locatie voor een azc annuleren vanwege de protesten. Dit was bijvoorbeeld het geval in de gemeente Sint Michelsgestel.

"Na de maatschappelijke en politieke onrust die is ontstaan in de gemeente, is de primaire inzet van het college gericht op nazorg en depolarisering", schrijft de gemeente op hun website.

'We zijn niet gezwicht'

In andere gevallen zijn er wel protesten geweest, maar ontkennen raadsleden daar aan toe te hebben gegeven. Zo kondigde de gemeente Hardenberg in maart aan te kijken naar zeven potentiële locaties voor een nieuwe opvang. Na dit bericht volgde er twee informatieavonden en protest.

Daarna maakte de coalitie bekend de zoektocht naar een locatie te staken. Raadslid Simone Hof (Christenunie) zei toen tegenover RTV Oost: "We zijn niet gezwicht voor de druk van een luidruchtige groep tegenstanders." Zij wijst juist naar het wankelende beleid van asielminister Marjolein Faber. Ook blijkt dat stikstof besluitvorming in de weg zit, of als argument wordt gebruikt om een azc niet te gaan bouwen.

Weinig draagvlak

Verschillende gemeenten geven na het schrappen van een locatie wel aan verder te zoeken naar een andere locatie. Dat moet ook volgens de spreidingswet. Toch hebben ze nog weinig tijd om dit voor 1 juli te regelen, omdat ze vaak al veel locaties in beeld hebben gehad.

In de gemeente Dinkelland is de beoogde locatie van de baan, maar zegt de gemeente wel verder te zoeken naar een andere locatie. CDA-raadslid Marc Smelink hoopt dat dat voor 1 juli nog lukt, maar merkt ook weinig draagvlak. Het helpt volgens hem niet mee dat Faber geen regie pakt op de spreidingswet.

Asielminister Faber moet regie pakken

Op vragen - die EenVandaag eerder aan de asielminister stelde - over de consequenties die het heeft als gemeenten geen opvang regelen, zegt Faber dat op 1 juli opnieuw te bekijken.

"Maar als de landelijke overheid geen regie pakt dan staan we als gemeente tegenover de inwoner, terwijl we daar juist naast willen staan", reageerde Smelink toen.

Een derde van 55-plussers vindt hun woning te groot voor wat ze nodig hebben. Veel van hen willen wel ruimte maken voor jonge huizenzoekers, maar doorstromen blijkt lastig: 30 procent zoekt al ruim 2 jaar naar een geschikte woning.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 30.000 leden van het Opiniepanel. Onder alle ondervraagde 55-plussers zoekt 15 procent op dit moment naar een toekomstbestendige woning, en wil nog eens 27 procent dat op termijn gaan doen. Onder de 55-plussers die op dit moment te groot wonen, is dat aandeel nog groter.

'Gezinnen kunnen ruimte beter gebruiken'

Een derde (33 procent) van alle 55-plussers in het onderzoek laat weten op dit moment meer woonruimte in gebruik te hebben dan nodig. Voor de meesten van hen gaat dat om een woning van 100 vierkante meter of groter. Sommigen willen graag naar een woning met minder trappen, minder tijd kwijt zijn aan de schoonmaak, of ruimte bieden aan jonge huizenzoekers.

"Ik ben alleenstaand in een eengezinswoning, het onderhoud wordt me een beetje te veel", vertelt een gepensioneerde deelnemer. "Er zijn gezinnen die de ruimte veel beter kunnen gebruiken."

Jongeren komen ruimte tekort

Die opvatting kunnen veel jongeren beamen. Waar 55-plussers vaker woonoppervlakte over hebben, moet een vijfde (21 procent) van 18- tot en met 34-jarigen het doen met een woning die te klein is voor hun situatie. Van hen woont 40 procent momenteel in een woning van minder dan 50 vierkante meter.

"We willen eigenlijk kinderen, maar stellen dat al jaren uit omdat we geen geschikte woning kunnen vinden", laat een jongere in zo'n woning weten. "Ik ben bang dat het voor ons al te laat is tegen de tijd dat de woningmarkt weer hersteld is."

Zoektocht naar woning

Een flinke groep van 55-plussers met een te grote woning is best bereid om plaats te maken voor woningzoekende jongeren en daarbij ruimte in te leveren.

Een derde van hen (34 procent) is op dit moment al op zoek naar een woning die beter geschikt is om op latere leeftijd in te wonen. Nog eens 40 procent zou dat op termijn willen.

Minder woning, hogere huur

Toch is het voor een ruime meerderheid (85 procent) van de 55-plussers die nu op zoek zijn, lastig om iets te vinden. 30 procent geeft aan al minstens 2 jaar bezig te zijn met het vinden van de juiste woning. Zij zien weinig geschikte opties en lange wachttijden in de sociale huur, maar zouden er vaak ook financieel flink op achteruit gaan.

"Ik wil graag kleiner wonen, maar kan alleen een appartement krijgen van 1.500 euro", laat iemand weten. "Dan zou ik een tuin én ruimte inleveren voor ruim 500 euro per maand meer."

Niet iedereen wil verhuizen

Bovendien zou ongeveer een vijfde (21 procent) van 55-plussers ondanks een te grote woning helemaal niet willen verhuizen. Voor sommigen is hun woning al voldoende geschikt om ook later nog te kunnen wonen.

Anderen hebben daarvoor aanpassingen laten doen, zoals het plaatsen van een traplift of het bouwen van een badkamer op de begane verdieping om langer in hun huis te kunnen blijven.

Gehecht aan woning

Daarnaast spelen er, ook onder ouderen die hun huidige woning eigenlijk te groot vinden, sentimentele redenen mee om niet weg te willen.

Bijvoorbeeld omdat ze gehecht zijn aan hun huis of niet weg willen uit hun sociale omgeving. "Een fijne buurt en een riant huis, daar kan geen appartement tegenop", besluit een deelnemer.