Grote zorgen over koopkracht bij lage en modale inkomens: 'Hoogste tijd dat arbeid meer gaat lonen om bestaanszekerheid te verbeteren'

Niet alleen mensen met lage inkomens maken zich zorgen over hun koopkracht (71 procent) de komende tijd. Ook 53 procent van de modale inkomens is bezorgd. Hun uitgaven blijven stijgen, terwijl ze vaak geen recht hebben op steunmaatregelen van het kabinet.

Dat blijkt uit het jaarlijkse Prinsjesdagonderzoek van EenVandaag onder 27.000 mensen. Zij zouden graag zien dat alle werkenden aan het einde van de maand meer salaris overhouden. Dat vinden ze een betere oplossing dan steeds draaien aan knoppen van toeslagen en compensaties, zoals het kabinet nu doet. De helft (52 procent) wil dat de belasting op arbeid structureel omlaag gaat. Dit zou volgens hen het beste helpen om de bestaanszekerheid van veel Nederlanders te verbeteren.

Rek is eruit na jaar inflatie

Veel ondervraagden met een laag of modaal inkomen maken zich grote zorgen over de komende 6 maanden. Ruim een jaar prijsstijgingen hebben er flink ingehakt. Velen hebben nu al problemen met de gestegen kosten voor boodschappen, huur, energie, vervoer en verzekeringen. Sparen is er vaak niet meer bij, of het spaargeld wordt gebruikt om gaten te dichten.

Vooral op boodschappen en uitjes wordt bezuinigd. "We gaan niet meer uiteten en rijden zo min mogelijk met de auto. Grote uitgaven als meubels doen we niet. We wachten op betere tijden", vertelt iemand. Bij anderen is de rek eruit: "We eten vaker soep en brood in plaats van groente, fruit, vlees en aardappelen of rijst."

Accijnsverhoging grote zorg

Mensen maken zich er zorgen over dat alle kosten de komende maanden blijven stijgen en dat er weer nieuwe tegenvallers bijkomen. Ze vrezen voor de energierekening in de winter en voor nog hogere brandstofkosten voor de auto.

Op 1 januari gaat de accijns weer omhoog, maar die wordt (nog) niet gecompenseerd. Vooral bij de modale inkomens, die vaak van hun auto afhankelijk zijn voor hun werk, is dit een grote zorg.

Armoedebestrijding kabinet

Volgens het Centraal Planbureau (CPB) dreigt armoede voor 1 miljoen mensen in Nederland. Het kabinet wil daarom in de begroting voor 2024 zo'n 2 miljard euro uittrekken voor het verbeteren van de koopkracht van de laagste- en lagere middeninkomens. De meerderheid van alle deelnemers aan het onderzoek staat op zich positief tegenover de uitgelekte plannen.

Driekwart (74 procent) steunt een belastingkorting voor werkenden. Ook is er steun voor compensatie voor groepen die problemen hebben met de energierekening (65 procent) en het verhogen van de huurtoeslag (53 procent). Goed dat er wat gedaan wordt om te voorkomen dat er meer mensen in armoede belanden, is de gedachte.

Druppel op gloeiende plaat

Maar de ondervraagden met een lager inkomen denken dat deze maatregelen hen onvoldoende zullen helpen. Bijna zes op de tien (58 procent) verwachten dat zij er in 2024 uiteindelijk financieel op achteruitgaan. "Het is een druppel op een gloeiende plaat. Als de prijzen blijven stijgen, ga ik er netto echt niet op vooruit", denkt iemand.

Bijna de helft (44 procent) van de modale inkomens vreest erop achteruit te gaan volgend jaar. Zij profiteren meestal niet van de compensatiemaatregelen. Want ze hebben vaak geen recht op toeslagen of verdienen net te veel. En tegelijk verwachten de werkenden geen loonsverhoging. "De inflatie stijgt sneller dan mijn salaris en ik val net buiten alle toeslagen. Dus heb ik straks wéér minder uit te geven", zegt een panellid met een modaal inkomen.

Werken moet meer lonen

Nu er voor grote groepen onzekerheid is over hun financiën de komende tijd lijkt bestaanszekerheid een belangrijk thema te worden bij de komende verkiezingen. Aan alle deelnemers van het onderzoek werd de vraag voorgelegd hoe de bestaanszekerheid van Nederlanders het beste verbeterd kan worden.

Hier zijn de panelleden duidelijk over: het liefst zien ze maatregelen die ervoor zorgen dat werken meer loont. In de eerste plaats (52 procent) zou de belasting op arbeid omlaag moeten (52 procent), zodat werkenden aan het einde van de maand meer overhouden. Modale verdieners denken dat dit voor hen veel verschil zou maken. Ook steunt 39 procent het (verder) verhogen van het minimumloon.

'Ik houd liever mijn eigen broek op'

Werk belonen vinden zij een stuk beter dan steeds bijsturen met extra toeslagen en energiecompensatie zoals het kabinet nu ook weer doet. Iemand schrijft daarover: "We moeten van die toeslagen af. Het betekent dat er mensen zijn die te weinig verdienen en dus alleen kunnen leven met toeslagen."

Ook werkenden met een lager inkomen zijn het hier roerend mee eens: "Ik houd liever mijn eigen broek op."

Bestaanszekerheid in verkiezingscampagne

Veel politieke partijen, van links tot rechts, spreken zich in de campagne uit over bestaanszekerheid. Bij zes op de tien van kiezers (60 procent) speelt het een belangrijke rol bij hun stem omdat dit aan alle basisbehoeftes in het leven raakt. Volgens hen gaat dit niet alleen over rondkomen, maar ook over zaken als betaalbaar wonen en goede zorg.

Over de vraag welke partij hier het beste bij aansluit, zijn de meningen verdeeld. Kiezers denken vooral aan hun eigen partij en leggen hun eigen accent bij de invulling ervan. Veel deelnemers zouden graag zien dat partijen concreter maken wat ze precies bedoelen en welke oplossingen ze hebben.