De acceptatie van lhbti+'ers holt achteruit, vinden mensen uit de gemeenschap zelf. Inmiddels heeft minder dan de helft (47 procent) van hen het gevoel dat het goed gaat. Niet eerder waren er dat zo weinig in de jaarlijkse peiling van het Opiniepanel.

Aan het Pride-onderzoek van EenVandaag deden 24.469 leden van het Opiniepanel mee, onder wie 2.655 mensen uit de lhbti+-gemeenschap (lesbische, homoseksuele, biseksuele, transgender, intersekse en queer personen). Het gevoel van acceptatie daalt al jaren: in 2020 vond nog 62 procent dat het goed ging in Nederland, dit jaar is dat cijfer dus het laagst sinds de eerste peiling in 2011.

Godsdienst en politiek

Lhbti+'ers in het onderzoek geven verschillende redenen voor het dalende gevoel geaccepteerd te worden. Veel mensen wijzen naar conservatief-religieuze mensen, vooral in islamitische, maar ook in de christelijke hoek. Die zouden minder tolerant zijn naar de gemeenschap. "Godsdienstige normen worden steeds meer de 'normale' normen, daar maak ik me zorgen over", zegt een deelnemer.

Anderen wijzen op de partijen in het nieuwe kabinet, die volgens hen niet bij zouden dragen aan meer tolerantie. "De PVV werkt samen met anti-lhbti-partijen als die van Orbán, volgens de voorvrouw van de BBB mogen homo's niet in string op de Pride staan en NSC wil transgenderrechten inperken", somt iemand op. "Ik houd mijn hart vast voor de komende jaren."

'Ziek en niet normaal'

In het afgelopen jaar heeft 1 op de 3 lhbti+'ers in het onderzoek (34 procent) iets vervelends meegemaakt. Dan ging het meestal om vervelende opmerkingen of 'grappen', of mensen werden uitgescholden. Een homoseksuele docent vertelt: "Een van mijn studenten zei: 'Ik vind u aardig, maar u bent ziek en niet normaal.' Dat doet pijn."

"Die verschrikkelijke homo-onvriendelijke spreekkoren in het stadion raken me nog het meest", zegt een ander panellid. "Eerst sta je daar met z'n allen te juichen en te zingen voor je club, en ineens keert iedereen zich voor mijn gevoel tegen mij."

Sleutel tussen knokkels

Ook zegt 1 op de 6 (16 procent) te zijn bedreigd, vaak online, maar ook 'in het echt'. Deelnemende lhbti+'ers geven aan dat dat bijvoorbeeld gebeurt als ze uit een queerbar komen, tijdens het uitgaan, of als ze op straat lopen met hun partner. Een even grote groep (15 procent) geeft aan zelfs fysiek aangevallen te zijn.

Zij werden bespuugd, geschopt of geslagen, of maakten mee dat spullen vernield werden. "Er werd door buurtkinderen tegen mijn ramen geslagen en met stokken hout gegooid", vertelt iemand die het heeft meegemaakt. Een andere deelnemer neemt maatregelen om agressie te voorkomen: "Als ik langs hangjeugd loop, hou ik mijn sleutels tussen mijn knokkels. Dan kan ik mezelf verdedigen als het nodig is."

Meer begrip voor 'homo' dan voor 'trans'

Terwijl lhbti+'ers vinden dat het steeds slechter gaat, vindt de helft van de deelnemers die niet tot die gemeenschap behoren (51 procent) juist dat er te veel aandacht is voor de acceptatie van deze groep in Nederland. 'Het gaat er te veel over', vindt deze groep. "Vroeger wist je dat niet van iedereen, waarom moet iedereen nu wel een labeltje krijgen? Daar komt weerstand van", zegt een van hen.

Ook valt op dat deze groep onderscheid maakt tussen mensen met een andere geaardheid dan hetero (bijvoorbeeld homoseksueel, lesbisch of biseksueel) en mensen met een andere genderidentiteit dan bij de geboorte is vastgesteld (bijvoorbeeld transgenders of non-binaire personen). De eerste groep kan op meer begrip rekenen dan de laatste: "Ik ben voor lhbti+-rechten, maar die woke-gemeenschap ben ik tegen. Dat gender-onderwerp slaat helemaal door", vindt een panellid.

Belang van Pride

Het gevoel dat de acceptatie afneemt en de stappen die er nog te zetten zijn in lhbti+-wetgeving, noemen mensen uit de gemeenschap als redenen om nog steeds ieder jaar een Pride te organiseren. Zoals die in Amsterdam, waar vanmiddag weer de bekende botenparade op de grachten plaatsvindt.

Driekwart (74 procent) van de mensen uit de gemeenschap vindt het belangrijk dat dit soort evenementen plaatsvinden. Voor zichtbaarheid, om even zichzelf te kunnen zijn, en om aandacht te vragen voor meer acceptatie. "Er is nog een wereld te winnen", vat een deelnemer het samen.

Al sinds het aantreden van kabinet-Schoof kijkt politiek Den Haag met angst en beven uit naar de onderhandelingen over de Voorjaarsnota. Maar wat is deze nota precies en waarom is die zo belangrijk? "Na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment."

Het ministerie van Financiën is vanaf vandaag weer even het middelpunt van politiek Den Haag. Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) en de fractievoorzitters van coalitiepartijen VVD, PVV, NSC en BBB proberen het daar de komende dagen eens te worden over de Voorjaarsnota.

Begroting van het lopende jaar

De Voorjaarsnota is het document waarin de begroting van het lopende jaar wordt aangepast. Dit gebeurt altijd in het voorjaar. Verder is de Nota ook het document waarin vooruit wordt gekeken naar toekomstige begrotingen.

Dit is elk jaar een spannend moment, maar dit jaar wordt er gesproken over miljarden euro's aan opgespaarde problemen.

Politieke 'wenslijstjes'

Daarbovenop komen ook nog de politieke 'wensenlijstjes' - van lagere huren tot extra geld voor gemeenten - die samen tot miljarden én miljarden euro's extra optellen.

En omdat het onderlinge wantrouwen in de coalitie groot is, gonst het in de Haagse wandelgangen daarom al maanden dat het kabinet wel eens hierom zou kunnen vallen.

Pittige gesprekken

"Het worden wel pittige gesprekken, verwacht ik", geeft minister Heinen toe tegenover EenVandaag. "De wensen zijn natuurlijk hoog, maar ik heb nog geen dekking gezien. En daar zit natuurlijk altijd de moeilijkheid in: hoe ga je het betalen?"

"Ik snap heel goed de wens voor extra uitgaven, maar matig want we krijgen het niet altijd uitgegeven en de inflatie is hoog, dat moeten we niet aanwakkeren", zegt de minister van Financiën.

'Lopen we op schema?'

"Het is na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment van het jaar," benadrukt Wimar Bolhuis over de Voorjaarsnota. Bolhuis is gespecialiseerd in overheidsfinanciën en als econoom verbonden aan de Universiteit Leiden.

"We hebben met Prinsjesdag een begroting voor 2025 gemaakt. Bij de Voorjaarsnota wordt gekeken: hoe gaat het eigenlijk met de uitgaven en de inkomsten? Loopt dat op schema?"

Alvast vooruitblikken

Een tussentijdse check van het huishoudboekje van de overheid dus, gecoördineerd door de minister van Financiën. Maar volgens econoom Bolhuis is het meer dan dat alleen.

"Het is ook belangrijk omdat je alvast met elkaar vaststelt welke uitgaven je wilt doen in de begroting voor de komende jaren. Dat is belangrijk. Wil je meer uitgeven aan bepaalde onderwerpen? Moet je de komende jaren problemen oplossen?"

Begrotingsregels

Al die wensen zijn gebonden aan speciale spelregels, zegt Bolhuis. "De begrotingsregels stellen bijvoorbeeld dat je niet zomaar extra uitgaven mag doen als minister. Daar moet goedkeuring voor zijn. En als je dat wil doen, zou je bijvoorbeeld extra moeten bezuinigen."

Een andere regel waar alle partijen zich aan moeten houden: "Daarnaast is er de regel dat als je meevallers hebt op je begroting, dat je die niet zomaar opnieuw mag uitgeven. Die moeten terug naar het ministerie van Financiën. Zo komt er weer ruimte voor andere ministeries om geld uit te geven."

Politieke wensen

En extra geld willen alle coalitiepartijen maar al te graag uitgeven. Zo gek is dat volgens Bolhuis niet, want zo halverwege het jaar ontstaan er allemaal nieuwe politieke wensen. Denk aan extra geld om de energierekening naar beneden te brengen, de huren en benzineprijzen te verlagen of de kinderopvang goedkoper te maken.

Maar ook de situatie in Oekraïne en de opstelling van de Amerikaanse president Donald Trump dwingen tot extra investeringen in defensie.

Nog meer geld nodig

Daarnaast heeft het kabinet ook nog geld nodig om de BTW op cultuur, media en sport te verlagen. Er is verder ook geld nodig om het stroomnet te verzwaren, de problemen met de vermogensbelasting zijn nog altijd niet opgelost, en er is ook extra geld nodig om de WIA-uitkeringen te compenseren.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over extra geld voor de stikstofproblemen en om de jeugdzorg in gemeenten te verbeteren.

Staatsschuld

PVV en BBB zien de oplossing voor deze problemen in de lage staatsschuld die Nederland heeft. Daardoor zouden we makkelijk miljarden euro's kunnen lenen om al die wensen te betalen. "Nederland heeft een relatief lage staatsschuld, ongeveer 45 procent van het bruto binnenlands product. Dat is internationaal gezien laag," erkent Bolhuis.

De vraag is alleen of het verstandig is de staatsschuld op te laten lopen. "Je zou deze kunnen laten oplopen, maar de belangrijkste vraag is natuurlijk wat ga je met dat geleende geld doen? Ga je met dat geld dan investeringen doen die zich ook terugbetalen?"

Nieuwe planning

De conclusie volgens Bolhuis? "Het is een schaarstediscussie. Je moet kiezen. Dus dat wordt voor het kabinet wel een lastige keuze. Want er zijn gewoon vier partijen met verschillende belangen," zegt Bolhuis.

"Maar uiteindelijk is het de minister van Financiën en de minister-president om een keuze te maken en de nieuwe plannen voor 1 juni naar de Tweede Kamer te sturen."

Slechts één op de vijf asielzoekers in Nederland die volgens de regels naar een ander EU-land moeten terugkeren, wordt daadwerkelijk overgedragen. Dat blijkt uit cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

In 2023 werden 11.440 zogenoemde overdrachtsverzoeken ingediend. Maar slechts 2.420 asielzoekers vertrokken daadwerkelijk naar het land waar ze hun procedure zouden moeten afwachten. Voor 2024 ligt het aantal verzoeken op 8.820, waarvan er tot nu toe maar 1.550 zijn gehonoreerd. Volgens de IND kunnen overdrachten door lange procedures meer dan een jaar duren.

Grote verschillen tussen EU-landen

De bereidheid van EU-landen om asielzoekers terug te nemen, verschilt sterk. Duitsland accepteert bijna de helft van de verzoeken, terwijl Italië vrijwel nooit reageert. In de afgelopen 3 jaar is er geen enkele asielzoeker vanuit Nederland naar Italië teruggestuurd, ondanks ruim 4.000 verzoeken.

Griekenland en Hongarije krijgen vanuit Nederland zelfs helemaal geen verzoeken meer. Deze landen weigeren structureel om asielzoekers terug te nemen, waardoor het aantal succesvolle overdrachten al 5 jaar op nul staat.

Nederlandse rechters blokkeren soms overdrachten

Soms voorkomen Nederlandse rechters dat een asielzoeker wordt teruggestuurd. In de afgelopen 2,5 jaar gebeurde dat bijvoorbeeld twee keer bij overdrachten naar België. Dit omdat asielzoekers daar een 'onmenselijke behandeling' te wachten zou staan.

De meeste asielzoekers die volgens de zogeheten Dublinverordening naar een ander EU-land zouden moeten vertrekken, verdwijnen uit het zicht van de autoriteiten. Ze worden als 'met onbekende bestemming vertrokken' geregistreerd, waardoor overdracht niet meer mogelijk is.

Veel asielzoekers verdwijnen in de illegaliteit

Volgens migratiedeskundige aan de Universiteit Leiden Mark Klaassen, die ook lid is van de Adviesraad Migratie, is het voor het kabinet geen prioriteit om deze groep te volgen of te dwingen te vertrekken. "Daar is nu geen effectief beleid voor", zegt hij.

"De overheid zou beter haar best moeten doen om mensen in een opvangvoorziening te houden."