Vrouwen voelen een hogere drempel om te onderhandelen dan mannen. En als ze dat doen, krijgen ze bij salarisonderhandelingen twee keer zo vaak 'nee' te horen als mannen.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 7.700 mensen die in loondienst werken. Morgen is het 'Equal Pay Day', de dag waarop wordt stilgestaan bij het salarisverschil tussen mannen en vrouwen voor hetzelfde werk: de loonkloof.

Loonkloof

Van de mannen die weleens hebben onderhandeld over hun salaris, zegt 1 op de 10 (10 procent) dat ze er niks bij hebben gekregen. Bij vrouwen is dat ongeveer het dubbele: 19 procent van hen hield ondanks onderhandelingen hetzelfde salaris.

Een deel van de panelleden ervaart ook een loonkloof bij het bedrijf waar ze werken. 17 procent denkt dat vrouwen daar per uur minder verdienen dan mannen, voor vergelijkbaar werk. Vrouwen hebben dat gevoel vaker: een kwart van hen zegt dat, tegenover 1 op de 10 mannen. De cijfers zijn de afgelopen 5 jaar nauwelijks veranderd. Ook in 2019 dacht een kwart van de vrouwen in het onderzoek dat mannen op hun werk meer verdienden dan vrouwen met dezelfde taken.

Salarisonderhandelingen bij vrouwen minder succesvol

Vrouwen in het onderzoek hebben minder vaak onderhandeld dan mannen en bovendien geven vrouwen (75 procent) vaker dan mannen (58 procent) aan dat ze het moeilijk vinden om om een loonsverhoging te vragen. Sommige vrouwen willen hun bedrijf niet afvallen of zijn bang dat ze bij hun baas in een kwaad daglicht komen te staan als ze om opslag vragen. Mannen zijn daar in hun ogen vaak makkelijker in.

Veel vrouwen vinden het dus weliswaar moeilijk om te onderhandelen, maar organisatiepsycholoog Belle Derks zegt dat het vooroordeel dat vrouwen niet onderhandelen niet klopt. "Je ziet dat ze vaak wel onderhandelen, maar niet altijd het gewenste resultaat overhouden wanneer ze om een hoger salaris vragen."

Vrouwen horen vaker 'nee'

Uit het onderzoek blijkt dus ook dat vrouwen die hebben onderhandeld over hun salaris vaker nul op het rekest kregen dan mannen.

De meest genoemde redenen daarvoor zijn dat er geen geld voor was, ze te onervaren waren, of dat meer salaris niet mogelijk was, omdat het bedrijf zich hield aan een cao.

Baas reageert anders bij onderhandeling met man

Sommige vrouwen hebben het gevoel dat hun leidinggevende ze tijdens onderhandelingen anders behandelt dan hun mannelijke collega's. Zo zegt iemand die geen loonsverhoging kreeg: "Dat was omdat er vastgehouden wordt aan schalen. Makkelijk voor een manager om zich achter te verschuilen. Dat doet hij niet bij mannelijke collega's."

En een ander zegt dat ze wel durft te onderhandelen, maar dat het 'gewoon meer geaccepteerd is' als mannen om een hoger salaris vragen.

Lastig te bewijzen

Meer mensen denken dat de baas anders reageert als een vrouw om opslag vraagt. Maar, zeggen ze daarbij, dat is vaak lastig om te bewijzen.

"Ik had wel het idee dat ik anders behandeld werd omdat ik vrouw was, en ook dat mijn prestaties lager werden gewaardeerd dan mijn mannelijke collega's", deelt iemand haar ervaring. "Maar hard maken kan je het niet."

Sociale vooroordelen

Derks zegt dat sociale vooroordelen er inderdaad toe kunnen leiden dat vrouwelijke werknemers minder krijgen dan ze vragen. "Dit ligt niet aan de manier waarop ze onderhandelen, maar aan wat hen wordt 'gegund'. Vooroordelen spelen een rol, zoals het idee dat mannen een gezin moeten onderhouden en dat zij daardoor logischerwijs om meer loon vragen."

Zij denkt dat meer vastleggen in cao, kan helpen. "Dat zou de loonkloof kunnen verkleinen omdat er minder onderhandelingsruimte is", zegt Derks.

Europese regels

Ook de Europese Unie heeft nieuwe regels ingesteld om de loonkloof in de lidstaten te dichten. Grote bedrijven worden verplicht om informatie te delen over salarissen. Ook moeten bedrijven actie ondernemen als het loonverschil tussen mannelijke en vrouwelijke werknemers meer dan 5 procent bedraagt. Nederland moet deze regels over een paar jaar hebben ingevoerd.

Een meerderheid van alle deelnemers (68 procent) vindt het een goede zaak dat deze regels er komen. "Het is jammer dat het anno 2024 nodig is, maar de salariskloof moet opgelost worden", deelt iemand de mening van velen. "Als het niet goedschiks kan, dan maar kwaadschiks."

Een derde van 55-plussers vindt hun woning te groot voor wat ze nodig hebben. Veel van hen willen wel ruimte maken voor jonge huizenzoekers, maar doorstromen blijkt lastig: 30 procent zoekt al ruim 2 jaar naar een geschikte woning.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 30.000 leden van het Opiniepanel. Onder alle ondervraagde 55-plussers zoekt 15 procent op dit moment naar een toekomstbestendige woning, en wil nog eens 27 procent dat op termijn gaan doen. Onder de 55-plussers die op dit moment te groot wonen, is dat aandeel nog groter.

'Gezinnen kunnen ruimte beter gebruiken'

Een derde (33 procent) van alle 55-plussers in het onderzoek laat weten op dit moment meer woonruimte in gebruik te hebben dan nodig. Voor de meesten van hen gaat dat om een woning van 100 vierkante meter of groter. Sommigen willen graag naar een woning met minder trappen, minder tijd kwijt zijn aan de schoonmaak, of ruimte bieden aan jonge huizenzoekers.

"Ik ben alleenstaand in een eengezinswoning, het onderhoud wordt me een beetje te veel", vertelt een gepensioneerde deelnemer. "Er zijn gezinnen die de ruimte veel beter kunnen gebruiken."

Jongeren komen ruimte tekort

Die opvatting kunnen veel jongeren beamen. Waar 55-plussers vaker woonoppervlakte over hebben, moet een vijfde (21 procent) van 18- tot en met 34-jarigen het doen met een woning die te klein is voor hun situatie. Van hen woont 40 procent momenteel in een woning van minder dan 50 vierkante meter.

"We willen eigenlijk kinderen, maar stellen dat al jaren uit omdat we geen geschikte woning kunnen vinden", laat een jongere in zo'n woning weten. "Ik ben bang dat het voor ons al te laat is tegen de tijd dat de woningmarkt weer hersteld is."

Zoektocht naar woning

Een flinke groep van 55-plussers met een te grote woning is best bereid om plaats te maken voor woningzoekende jongeren en daarbij ruimte in te leveren.

Een derde van hen (34 procent) is op dit moment al op zoek naar een woning die beter geschikt is om op latere leeftijd in te wonen. Nog eens 40 procent zou dat op termijn willen.

Minder woning, hogere huur

Toch is het voor een ruime meerderheid (85 procent) van de 55-plussers die nu op zoek zijn, lastig om iets te vinden. 30 procent geeft aan al minstens 2 jaar bezig te zijn met het vinden van de juiste woning. Zij zien weinig geschikte opties en lange wachttijden in de sociale huur, maar zouden er vaak ook financieel flink op achteruit gaan.

"Ik wil graag kleiner wonen, maar kan alleen een appartement krijgen van 1.500 euro", laat iemand weten. "Dan zou ik een tuin én ruimte inleveren voor ruim 500 euro per maand meer."

Niet iedereen wil verhuizen

Bovendien zou ongeveer een vijfde (21 procent) van 55-plussers ondanks een te grote woning helemaal niet willen verhuizen. Voor sommigen is hun woning al voldoende geschikt om ook later nog te kunnen wonen.

Anderen hebben daarvoor aanpassingen laten doen, zoals het plaatsen van een traplift of het bouwen van een badkamer op de begane verdieping om langer in hun huis te kunnen blijven.

Gehecht aan woning

Daarnaast spelen er, ook onder ouderen die hun huidige woning eigenlijk te groot vinden, sentimentele redenen mee om niet weg te willen.

Bijvoorbeeld omdat ze gehecht zijn aan hun huis of niet weg willen uit hun sociale omgeving. "Een fijne buurt en een riant huis, daar kan geen appartement tegenop", besluit een deelnemer.

Afgelopen zomer was er veel aandacht voor de situatie van de 12-jarige Mikael. Hij is in Nederland geboren maar wordt uitgezet naar Armenië, waar zijn ouders vandaan komen. Wat voor opties heeft hij nog om toch te blijven? "Einde van de rit in Nederland."