tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Wat doen oud-militairen en veteranen bij de coronademonstraties? 'Wij staan hier voor de vrijheid van de vreedzame burger'

Wat doen oud-militairen en veteranen bij de coronademonstraties? 'Wij staan hier voor de vrijheid van de vreedzame burger'
Oud-militairen en veteranen bij een coronademonstratie
Bron: EenVandaag

Bij coronademonstraties van de afgelopen jaren zijn naast boze burgers ook vaak oud-militairen en veteranen te zien. Wie zijn deze mensen en wat drijft hen? "We vinden dat iedereen het recht heeft om zich vreedzaam te kunnen manifesteren."

De tientallen oud-militairen noemen zichzelf 'In het gelid voor vrijheid' (IHGVV). Ze willen een geweldloze buffer vormen tussen demonstranten en de politie. "Ten tijde van de excessen en het politiegeweld op het Museumplein en het Malieveld voelden wij ons geroepen om een symbool neer te zetten", vertelt de woordvoerder van IHGVV, Raf Jansen.

Srebrenica

Jansen is zelf oud-militair en veteraan. Hij diende bij Dutchbat 2 en 3 in Srebrenica, in voormalig Joegoslavië. Toen hij werd geconfronteerd met wat volgens hem excessief geweld tegen coronademonstranten is, wilde hij iets doen. Hij besloot zich aan te sluiten bij de groep van oud-militairen en veteranen.

"Soms komt voor dat de gemoederen vanuit een demonstrant heel hoog oplopen. Dan kan het beter zijn als wij de-escalerend werken", vertelt Jansen. "Als iemand in een politiepak dat doet, werkt dat bij sommige demonstranten als een rode lap op een stier."

Raf Jansen met zijn IHGVV-badge
Bron: EenVandaag
Raf Jansen met zijn IHGVV-badge

Ook bij Black Lives Matter

Hoewel hij denkt dat er vast 'zusters en broeders' in de groep zijn die sympathiseren met de coronademonstranten, benadrukt hij dat de groep zich 'ver van politieke en maatschappelijke problemen houdt'.

"Voor ons zou het ook niet uitmaken als het een manifestatie van Black Lives Matter is", zegt hij. "Als we het idee hebben dat de grondrechten van vreedzame burgers worden belet, voelen we ons geroepen om dit te doen."

Waarde van vrijheid

Voor zijn aanwezigheid bij de demonstraties haalde hij het jasje van zijn oude uniform weer uit de kast. Het herinnert Jansen aan hoe hij op jonge leeftijd werd geconfronteerd met de waarde van vrijheid, maar ook met menselijk leed. "Wij staan daar voor de vrijheid van de vreedzame burger, net als tijdens mijn uitzending."

"Je beseft dat vrijheid het allerbelangrijkste goed is dat een mens kan hebben", zegt Jansen. "Ik vind dat mensen die op een vreedzame manier op een veldje staan om hun onvrede te uiten, de vrijheid moeten hebben om dat te doen."

Bekijk ook

Niet verboden

Niet iedereen is het ermee eens dat oud-militairen als Jansen gedeeltelijk in uniform, met spijkerbroek, bij de demonstraties staan. Hoewel het volgens de wet niet verboden is, zijn er meerdere veteranen die vinden dat er tegen opgetreden moet worden.

"Dat is onwetendheid", vindt Jansen. "Als ze zouden zien wat wij hier doen en wie wij zijn, dan zouden zij hun mening bijstellen." Het Veteranen Platform nam al eerder afstand van de acties van IHGVV en vermeldde hierbij dat het achter de acties van de politie staat.

Samenwerking met politie

Volgens Jansen is dat bij IHGVV helemaal niet anders. "We hebben goed contact met de politie, omdat we ook hun veiligheid belangrijk vinden", zegt hij. "Bij demonstranten en agenten die we treffen op demonstraties zien we dat ze blij zijn als wij er zijn. Het helpt echt."

Toch worden sommige leden van de IHGVV wel opgepakt door de politie. Een van hen zit nog steeds vast. Daarnaast laat de politie weten niets te kunnen bevestigen over samenwerkingen met de oud-militairen. Volgens een woordvoerder zijn er geen afspraken gemaakt.

Bekijk ook

'Het gaat tegen de wet in'

Ook vanuit de politiek is er kritiek. CDA-Kamerlid en reservist bij Defensie, Derk Boswijk, is niet blij met de acties van IHGVV. "Het is vast allemaal goed bedoeld, maar het gaat tegen de wet in. Particuliere acties als deze zijn verboden."

"We stemmen elke vier jaar op mensen die onze wetten en regels opstellen", zegt Boswijk. "Als je het daar niet mee eens bent, is het niet aan jou om wetten te breken. Dan moet je zelf iets doen, zoals bijvoorbeeld de politiek in gaan."

Bij de coronademonstraties van afgelopen jaren zijn naast boze burgers ook vaak oud-militairen en veteranen te zien. Wie zijn deze mensen en wat drijft hen?
info

Rectificatie

In dit artikel stond in eerste instantie foutief vermeld dat Raf Jansen bij Dutchbat 4 en 5 in Srebrenica diende. Dat was een vergissing. Het moest zijn Dutchbat 2 en 3. Die fout is hersteld.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Te mooi om waar te zijn? Joëlle was dankzij hulpfonds in één klap schuldenvrij: 'Huilen van blijdschap'

Te mooi om waar te zijn? Joëlle was dankzij hulpfonds in één klap schuldenvrij: 'Huilen van blijdschap'
Joëlle Marijs had een schuld van ruim 21.000 euro.
Bron: EenVandaag

Een familie van weldoeners in Rotterdam probeert elk jaar 1.000 huishoudens van hun schulden te verlossen. Maar het gekke is: bijna niemand meldt zich. "Mensen zetten de stap naar hulp niet, omdat ze zich schamen."

"Welke gek betaalt nou al jouw schulden af? Ik dacht: er zit sowieso een addertje onder het gras", vertelt Joëlle Marijs. Zij had een schuld van ruim 21.000 euro.

'Ik ging huilen van blijdschap'

Op 20 november 2024 kreeg ze een telefoontje van de Stichting Nieuw Vaarwater, onderdeel van een fonds gesteund door de miljardairsfamilie Van der Vorm. De stichting had besloten haar volledige schuld over te nemen.

"Toen ik gebeld werd met dat goede nieuws, ging ik huilen van blijdschap, vreugde, verdriet en ongeloof", vertelt Joëlle. "Dat is heel overweldigend eigenlijk."

Bekijk ook

Nooit uitbetaald

Ze woont in Rotterdam, de zogenaamde 'schuldenhoofdstad' van Nederland. Bijna 60.000 mensen gaan daar gebukt onder schulden die ze nooit zelf kunnen aflossen. Haar financiële problemen begonnen toen ze voor een vriendin ging werken die haar nooit uitbetaalde. "Ik moest nieuw werk gaan zoeken, maar dat duurde ook nog eventjes, dus toen waren we 5 maanden verder, geen salaris ontvangen."

Binnen korte tijd stapelden de problemen zich op: drie maanden huurachterstand, betalingsachterstanden bij de Belastingdienst en verzekeringen. "We leefden letterlijk van de toeslagen. Het was vreselijk." De stress in haar gezin nam toe, maar sinds de schulden weg zijn, zwakt ook de stress af. "Ik merk ook aan mezelf dat ik sneller emotioneel ben. Het voelt als een rouwproces, afscheid nemen van de stress."

Hulp accepteren blijft een drempel

De miljardairsfamilie Van der Vorm trekt jaarlijks 3 miljoen euro uit om 1.000 huishoudens helpen. Maar de stichting die dat regelt slaagt er slechts in om 300 gezinnen te bereiken. "Mensen moeten weten dat we er zijn, zich herkennen in de doelgroep, maar vooral: ze moeten het geloven", zegt Bas Woudstra, directeur van Nieuw Vaarwater.

Schuldenonderzoeker en lector aan de Hogeschool Utrecht Nadja Jungmann begrijpt deze terughoudendheid. "Wat dit vooral laat zien is hoe ontzettend ingewikkeld schuldenproblematiek is. Mensen zetten de stap naar hulp niet omdat ze zich schamen, weinig vertrouwen hebben in de overheid of bang zijn dat hulp vragen later juist leidt tot problemen." Joëlle herkent dit. "Ik vond het lastig om bij mensen die dichtbij me stonden hulp te vragen. Dat voelde als falen."

Bekijk ook

'Ik ben ze wel heel dankbaar'

De familie Van der Vorm is eigenaar van de investeringsmaatschappij HAL. Hun vermogen wordt geschat op 8,6 miljard euro. Toch treden ze nooit naar de voorgrond.

"Ik weet niet wie ze zijn, maar ik ben ze wel heel dankbaar", zegt Joëlle. "Het is gewoon een hele ontlading. Een ontlading van schulden, emoties, boosheid en verdriet. Eigenlijk alle negatieve dingen hebben zij bij ons weg kunnen halen."

Geen structurele oplossing

Ook in Arnhem wordt een soortgelijk project uitgevoerd. In de wijk Immerloo, de armste postcode van Nederland, experimenteert de gemeente met het aflossen van schulden. "Binnen een periode van twee jaar willen we 40 tot 60 huishoudens volledig schuldenvrij krijgen", zegt Monaïm Benrida, directeur van het Nationaal Programma Arnhem-Oost. Toch blijkt ook hier dat mensen moeilijk te bereiken zijn. "Het eerste wat je denkt is dat iedereen die zo'n aanbod krijgt, meteen ja zegt. Maar dat is niet zo."

Jungmann waarschuwt dat deze projecten waardevol zijn, maar geen structurele oplossing bieden. "De totale maatschappelijke kosten van schuldenproblematiek bedragen jaarlijks 8,5 miljard euro, vooral door ziekteverzuim en zorgkosten", legt ze uit. "Dit vraagt om bredere beleidsmaatregelen."

Te mooi om waar te zijn? Joëlle was in een klap schuldenvrij
Te mooi om waar te zijn? Joëlle was in een klap schuldenvrij

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Donald Trump neemt risico door duizenden gezondheidsspecialisten te ontslaan: 'Wil je vogelgriep indammen, dan heb je juist meer mensen nodig'

Donald Trump neemt risico door duizenden gezondheidsspecialisten te ontslaan: 'Wil je vogelgriep indammen, dan heb je juist meer mensen nodig'
Het ontslag van duizenden gezondheidsspecialisten in Amerika is een risico
Bron: EenVandaag

In Amerika zijn duizenden overheidsmedewerkers ontslagen, omdat de nieuwe regering een efficiëntere overheid wil. Gezondheidsorganisaties en wetenschappelijke organisaties worden hard geraakt en dat is niet zonder risico, zeggen experts.

Elon Musk, die door president Trump is aangewezen om de overheid af te slanken, vergelijkt zijn werk graag met een 'game'. "Verspilling is overal. Stel je voor dat je in een kamer bent en het plafond, de muur en de vloer zijn allemaal schietschijven: dan kan je dus je ogen dichtdoen en in alle richtingen schieten. Het is altijd raak."

Duizenden mensen ontslagen

Zo sprak Musk onlangs over zijn anti-verspillingsaanpak op de conservatieve conferentie CPAC. Hij heeft van de Trump-regering de opdracht gekregen de overheid af te slanken, fraude op te sporen en financiële verspilling weg te snijden.

Zonder vooraankondiging of inhoudelijke afweging heeft hij met zijn team duizenden mensen ontslagen onder andere bij organisaties voor publieke gezondheidszorg zoals de Centres for Disease Control (CDC) en de National Institutes of Health (NIH). Experts zijn bezorgd over het effect van die ontslagen, bijvoorbeeld op de aanpak van vogelgriep in de Verenigde Staten.

Bekijk ook

'Het is nu alle hens aan dek'

De Amerikaanse arts en hoogleraar Peter Chin-Hong woont en werkt in Californië, waar de vogelgriep al een tijdje rondgaat onder koeien. Het lukt nauwelijks om de verspreiding in te dammen, daarom werd in december de noodtoestand in Californië uitgeroepen.

Het is allesbehalve een goed moment om mensen te ontslaan, vertelt Chin-Hong. "Als het mis gaat en de vogelgriep-uitbraak die er nu al is doorzet, dan heb je niet minder mensen nodig maar juist meer. Dat is ook de hele reden voor het uitroepen van de noodtoestand in Californië: het is nu alle hens aan dek."

Geen leiding rondom vogelgriep

Normaal gesproken houden de Centres for Disease Control (CDC) de verspreiding in de gaten, brengen ze rapporten uit en signaleren ze het als er iets verandert aan een virus. Dat is nu allemaal vertraagd, vertelt Chin-Hong.

"Er is op dit moment nauwelijks een centrale leiding rond vogelgriep. Als je een uitbraak wil indammen - vooral als dat virus een nieuwe pandemie kan veroorzaken - dan heb je een dirigent nodig die de leiding heeft. Normaal gesproken doet de CDC dat. Maar die is nu stilgevallen."

-

Vogelgriep bij mensen

Sinds 2022 zijn in Amerika 67 gevallen van vogelgriep bij mensen geweest en die waren flink ziek. Eén persoon is overleden door de ziekte, afgelopen december.

Buiten de VS zijn er 950 gevallen van vogelgriep bij mensen gevonden, volgens World Health Organization (WHO). In de helft van de gevallen leidde dat tot de dood van de besmette persoon.

Alertheid ontbreekt

Vogelgriep is op dit moment dus nog niet zo gevaarlijk voor mensen. En als een mens vogelgriep oploopt door contact met besmette dieren dan brengt die het virus niet over op andere mensen. Maar als het virus zich aanpast, kan dat zomaar wel gebeuren. Daarom is het belangrijk heel dicht op de ontwikkelingen zitten, legt Nederlandse viroloog Marion Koopmans uit.

"Dus je zou willen zien dat er heel intensief gemonitord wordt, dat gekeken wordt: waar zit dat virus allemaal precies, zien we nieuwe dieren waar het virus opduikt of duikt het op andere manieren op, hoe zien die virussen er precies uit? Dat verandert namelijk iets aan onze risicoafweging. En die alertheid daar schort het op dit moment aan", legt ze uit.

Bekijk ook

Verlies voor de toekomst

Bij de CDC en andere organisaties zijn in de eerste ronde mensen ontslagen die er nog geen jaar werkten.

Dat zijn volgens Koopmans talentvolle internationals en mensen die hun sporen hebben verdiend en korter dan een jaar geleden een carrièrestap hebben gemaakt. Je verliest met het ontslag van deze mensen dus ook veel voor de toekomst.

Robert F. Kennedy

Die toekomst zal sowieso anders worden nu er in de VS een minister van volksgezondheid is aangetreden die de toch al bestaande vaccinatie-twijfel verder aanwakkert. In zijn introductiespeech voor medewerkers van het minsterie stelde minister Robert F. Kennedy dat hij onderzoek wil laten doen naar de vraag of kindervaccinaties chronische ziekten kunnen veroorzaken.

Het vaccinatieprogramma voor kinderen is juist bedoeld om ziekte en sterfte door infectieziekten te voorkomen. In Texas is op dit moment een mazelen-epidemie en stierf een kind door de ziekte.

Europese gezondheidsdefensie

Koopmans ziet dat in de Verenigde Staten programma's voor infectieziekten stop worden gezet, wat betekent dat we meer onze eigen broek op moeten gaan houden als Europa.

"Zoals de gesprekken over militaire defensie die nu gaande zijn, moeten we ook kijken of we een Europese gezondheidsdefensie kunnen vormgeven, want Amerika laat dat voorlopig links liggen lijkt mij. We moeten meer voor onszelf gaan zorgen", sluit ze af.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant