tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Wat doen oud-militairen en veteranen bij de coronademonstraties? 'Wij staan hier voor de vrijheid van de vreedzame burger'

Wat doen oud-militairen en veteranen bij de coronademonstraties? 'Wij staan hier voor de vrijheid van de vreedzame burger'
Oud-militairen en veteranen bij een coronademonstratie
Bron: EenVandaag

Bij coronademonstraties van de afgelopen jaren zijn naast boze burgers ook vaak oud-militairen en veteranen te zien. Wie zijn deze mensen en wat drijft hen? "We vinden dat iedereen het recht heeft om zich vreedzaam te kunnen manifesteren."

De tientallen oud-militairen noemen zichzelf 'In het gelid voor vrijheid' (IHGVV). Ze willen een geweldloze buffer vormen tussen demonstranten en de politie. "Ten tijde van de excessen en het politiegeweld op het Museumplein en het Malieveld voelden wij ons geroepen om een symbool neer te zetten", vertelt de woordvoerder van IHGVV, Raf Jansen.

Srebrenica

Jansen is zelf oud-militair en veteraan. Hij diende bij Dutchbat 2 en 3 in Srebrenica, in voormalig Joegoslavië. Toen hij werd geconfronteerd met wat volgens hem excessief geweld tegen coronademonstranten is, wilde hij iets doen. Hij besloot zich aan te sluiten bij de groep van oud-militairen en veteranen.

"Soms komt voor dat de gemoederen vanuit een demonstrant heel hoog oplopen. Dan kan het beter zijn als wij de-escalerend werken", vertelt Jansen. "Als iemand in een politiepak dat doet, werkt dat bij sommige demonstranten als een rode lap op een stier."

Raf Jansen met zijn IHGVV-badge
Bron: EenVandaag
Raf Jansen met zijn IHGVV-badge

Ook bij Black Lives Matter

Hoewel hij denkt dat er vast 'zusters en broeders' in de groep zijn die sympathiseren met de coronademonstranten, benadrukt hij dat de groep zich 'ver van politieke en maatschappelijke problemen houdt'.

"Voor ons zou het ook niet uitmaken als het een manifestatie van Black Lives Matter is", zegt hij. "Als we het idee hebben dat de grondrechten van vreedzame burgers worden belet, voelen we ons geroepen om dit te doen."

Waarde van vrijheid

Voor zijn aanwezigheid bij de demonstraties haalde hij het jasje van zijn oude uniform weer uit de kast. Het herinnert Jansen aan hoe hij op jonge leeftijd werd geconfronteerd met de waarde van vrijheid, maar ook met menselijk leed. "Wij staan daar voor de vrijheid van de vreedzame burger, net als tijdens mijn uitzending."

"Je beseft dat vrijheid het allerbelangrijkste goed is dat een mens kan hebben", zegt Jansen. "Ik vind dat mensen die op een vreedzame manier op een veldje staan om hun onvrede te uiten, de vrijheid moeten hebben om dat te doen."

Bekijk ook

Niet verboden

Niet iedereen is het ermee eens dat oud-militairen als Jansen gedeeltelijk in uniform, met spijkerbroek, bij de demonstraties staan. Hoewel het volgens de wet niet verboden is, zijn er meerdere veteranen die vinden dat er tegen opgetreden moet worden.

"Dat is onwetendheid", vindt Jansen. "Als ze zouden zien wat wij hier doen en wie wij zijn, dan zouden zij hun mening bijstellen." Het Veteranen Platform nam al eerder afstand van de acties van IHGVV en vermeldde hierbij dat het achter de acties van de politie staat.

Samenwerking met politie

Volgens Jansen is dat bij IHGVV helemaal niet anders. "We hebben goed contact met de politie, omdat we ook hun veiligheid belangrijk vinden", zegt hij. "Bij demonstranten en agenten die we treffen op demonstraties zien we dat ze blij zijn als wij er zijn. Het helpt echt."

Toch worden sommige leden van de IHGVV wel opgepakt door de politie. Een van hen zit nog steeds vast. Daarnaast laat de politie weten niets te kunnen bevestigen over samenwerkingen met de oud-militairen. Volgens een woordvoerder zijn er geen afspraken gemaakt.

Bekijk ook

'Het gaat tegen de wet in'

Ook vanuit de politiek is er kritiek. CDA-Kamerlid en reservist bij Defensie, Derk Boswijk, is niet blij met de acties van IHGVV. "Het is vast allemaal goed bedoeld, maar het gaat tegen de wet in. Particuliere acties als deze zijn verboden."

"We stemmen elke vier jaar op mensen die onze wetten en regels opstellen", zegt Boswijk. "Als je het daar niet mee eens bent, is het niet aan jou om wetten te breken. Dan moet je zelf iets doen, zoals bijvoorbeeld de politiek in gaan."

Bij de coronademonstraties van afgelopen jaren zijn naast boze burgers ook vaak oud-militairen en veteranen te zien. Wie zijn deze mensen en wat drijft hen?
info

Rectificatie

In dit artikel stond in eerste instantie foutief vermeld dat Raf Jansen bij Dutchbat 4 en 5 in Srebrenica diende. Dat was een vergissing. Het moest zijn Dutchbat 2 en 3. Die fout is hersteld.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom de waarde van Bitcoin hard is gedaald

De cryptomunt zit in zwaar weer. Door tegenvallende beloftes van Donald Trump en speculatieve beleggingen is de digitale munt in waarde gezakt. Vrijdag bereikte het zelfs het laagste niveau sinds 10 november, vlak na de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom jij uiteindelijk moet betalen voor het oplossen van krapte op het stroomnet

Waarom jij uiteindelijk moet betalen voor het oplossen van krapte op het stroomnet
Er is de komende jaren zo'n 195 miljard euro nodig om het stroomnet goed te laten werken
Bron: ANP

Het prijskaartje om de problemen op het te krappe stroomnetwerk in Nederland op te lossen is bekend: 195 miljard euro. Dat geld is nodig om de transitie van gas naar elektriciteit mogelijk te maken. Maar wie gaat dat betalen? "Er is geen gratis geld."

Er zijn steeds meer elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen. Het zit wel goed met de energietransitie, zou je denken. Maar het stroomnet kan het niet aan. Dat moet worden uitgebreid. En om al die extra transformatorhuisjes, kabels en masten te bouwen is de komende 15 jaar bijna 200 miljard euro nodig. Dat blijkt vandaag uit een onderzoek van het Rijk dat volgende week wordt gepresenteerd, maar waarvan De Telegraaf al de conclusie heeft.

'Verbaast mij niet'

"Het is natuurlijk een enorm bedrag", zegt energie-econoom bij de Rijksuniversiteit Groningen Machiel Mulder. "Maar dat het veel zou zijn, is niet verbazingwekkend. Omdat we weten dat er heel veel moest gebeuren met het elektriciteitsnetwerk."

Dat heeft volgens de hoogleraar alles te maken met de energietransitie. "We gaan over van het gebruik van olie en gas naar elektriciteit. Maar dat netwerk is helemaal niet ontworpen voor deze transitie. We moeten veel meer energie gaan vervoeren via dat netwerk en daarom moet het worden uitgebreid."

Geen commerciële bedrijven

En daar is dus bijna 200 miljard euro voor nodig. Dat bedrag wordt in eerste instantie opgebracht door gemeentes, provincies, het Rijk en de banken. Zij zijn namelijk de aandeelhouders van netbeheerders zoals Liander, Enexis en Stedin. Maar die rekening komt uiteindelijk wel bij de stroomgebruiker terecht. Mulder: "Zo is het nu eenmaal in heel Europa geregeld, dat de stroomgebruikers betalen voor de kosten."

Netbeheerders zijn namelijk publieke bedrijven die geen winst mogen maken en kunnen de investeringen alleen maar bekostigen via de tarieven die zij in rekening brengen bij gebruikers. Dat zijn in Nederland bedrijven en huishoudens. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) bepaalt hoeveel netbeheerders maximaal mogen vragen. "Zij zien erop toe dat de netbeheerders niet te veel kosten in rekening brengen en efficiënt werken. Dat ze niet teveel geld over de balk smijten", weet Mulder.

info

Hoe ziet de Nederlandse energierekening eruit?

De elektriciteitsrekening bestaat uit drie hoofdelementen.

  1. Leveringskosten: dit is het bedrag dat je betaalt aan je energieleverancier voor de hoeveelheid elektriciteit en gas die je daadwerkelijk verbruikt. Deze kosten zijn afhankelijk van het verbruik, het tarief en de vaste leveringskosten. Dit deel van de rekening kun je beïnvloeden door te kiezen voor een goedkopere energieleverancier of minder energie te verbruiken.
  2. Netbeheerkosten: dit zijn de kosten voor transport en onderhoud van het energienetwerk. Je betaalt deze aan je regionale netbeheerder (bijvoorbeeld Liander, Enexis of Stedin). De netbeheerder wordt bepaald door je woonadres en je kunt deze niet zelf kiezen. Dit deel van de rekening kun je niet beïnvloeden want de tarieven worden vastgesteld door de Autoriteit Consument & Markt.
  3. Overheidsheffingen en belastingen: de overheid heft belastingen op energieverbruik en gebruikt deze deels om duurzame energie te stimuleren. Dit beslaat ongeveer een derde van de totale energierekening.

Netbeheerkosten gaan over de kop

Huishoudens betalen dit jaar zo tussen de 400 en 520 euro per jaar aan netbeheerkosten, afhankelijk van de netbeheerder in die regio. Dat bedrag kan de komende jaren gaan verdubbelen, zegt de energie-econoom.

"Het kan wel oplopen tot 1.000 euro. Maar dan moet je je wel goed realiseren: tegenover deze hogere netwerkkosten, heb je een verlaging van energiekosten. Want als we onze gasketel eruit gooien en gaan vervangen door een warmtepomp, dan hebben we geen gasrekening meer."

Rekening naar Brussel kan niet

En Brussel dan? Kan die de investeringen niet betalen? "De rekening doorsturen naar Brussel, dat is een beetje vreemd, eigenlijk", vertelt Mulder.

Hij legt uit: "Nederland is niet het enige land, alle landen hebben hiermee te maken. Alle landen hebben te maken met de energietransitie, dus overal gaat de rekening omhoog. Dus als wij dat zouden doen, dat doorsturen naar Brussel, dan willen andere landen dat ook. Dus daar schieten we niet zoveel mee op."

Bekijk ook

Andere alternatieven?

Er is volgens Mulder wel discussie over de manier waarop het onderhoud van het elektriciteitsnetwerk wordt betaald, en of dit anders zou moeten.

"Sommigen willen de stroomproducenten meer laten betalen. Dat de rekening wat minder naar de consument toe gaat en iets meer naar de bedrijven die elektriciteit opwekken."

'Er is geen gratis geld'

Een ander alternatief waar over wordt nagedacht, is om de rekening niet neer te leggen bij de elektriciteitsgebruiker, maar bij de belastingbetaler. Dat de overheid investeert in netwerken en dat alle kosten ook daar terechtkomen. En dan betaalt de netgebruiker misschien een vast bedrag en dat kan hetzelfde blijven.

Maar ook dan komt uiteindelijk de rekening toch weer terug bij de burgers terecht, zegt Mulder. "Want ja, de overheid heeft geld nodig om dat te kunnen betalen. Dus dat leidt dan tot hogere belastingen of minder geld beschikbaar voor onderwijs of zorg. Er is geen gratis geld."

Bekijk ook

Investeringen dan maar uitstellen?

Ook het uitstellen van de investering zou allerlei nadelige gevolgen hebben, zegt Mulder. "Je ziet nu al dat heel veel bedrijven tegen de grenzen van het elektriciteitsnetwerk aanlopen. Ze willen graag uitbreiden, ze willen graag verduurzamen maar dat gaat niet omdat er te weinig capaciteit op het netwerk is."

Daarnaast blijft Nederland dan langer afhankelijk van het gebruik van aardgas. "En de prijzen daarvan zijn heel hoog en afhankelijk van geopolitieke omstandigheden. En die zijn heel onzeker. Dus het is beter om zo snel mogelijk van het gas af te gaan, dan hebben we dat risico niet meer."

Energierekening voorspelbaarder

Als we onze energie zelf gaan opwerken, wordt de energierekening veel voorspelbaarder. "En dat is een groot voordeel. Bij uitstel blijven we afhankelijk van de onzekere gasprijzen", gaat Mulder verder.

"En dan heb je nog het milieuaspect, hè? Want daar gaat het uiteindelijk ook om, dat we gewoon minder fossiele energie gaan gebruiken. Dan stoten we meer C02 uit en dan heb je allerlei nadelige gevolgen voor het klimaat."

Energienet verstopt: kost heel veel geld

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant