De inflatie is enorm, de koopkracht daalt en het is oorlog in Oekraïne. Wat doet dat met de economie? Is er een recessie op komst en kunnen we die voorkomen? Senior econoom Nic Vrieselaar van de Rabobank beantwoordt 6 vragen.
1. Moeten we ons schrap zetten voor een recessie?
"Laat ik met de deur in huis vallen: het is niet de huidige verwachting dat we in een recessie belanden, waarbij de economie twee kwartalen achter elkaar krimpt. Uiteraard hebben de oorlog en de stijgende prijzen invloed op de bestedingen van consumenten en bedrijven. Nederlanders, maar ook consumenten en bedrijven in het buitenland, kunnen minder kopen met hun geld. Daardoor produceren bedrijven hier minder en dat heeft invloed op de werkgelegenheid. Dit alles remt de ongekende economisch groei die we na corona hebben gezien."
"Vorig jaar zijn we economisch gezien zó goed hersteld dat we alweer ruim boven het niveau van vóór corona zitten. Per kwartaal groeide de Nederlandse economie het afgelopen jaar gemiddeld zo'n 1,5 procent, normaal is dat zo'n 0,4 procent. Naar verwachting gaan we er de komende tijd per kwartaal nog altijd met een paar tienden op vooruit."
Uitlegvideo: hoe we in een recessie komen en wat we daar zelf van merken
2. Ook volgens premier Mark Rutte gaat het economisch juist goed met Nederland. Hoe zie je dat?
"Meerdere graadmeters wijzen die kant op. Je ziet het aan de personeelstekorten. Er is een lage werkloosheid: een groot aandeel van de beroepsbevolking heeft betaald werk. Dat zorgt ervoor dat er meer wordt verdiend en meer kan worden uitgegeven. Dat leidt weer tot economische groei. Bovendien loopt de industrie op toeren. Onze economie is 2,8 procent groter geworden vergeleken met vóór de coronacrisis. Dat is in sommige Europese landen echt wel anders."
"Dat optimisme geldt natuurlijk niet voor alle bedrijven. Sommige ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf zijn flink getroffen door de coronacrisis. Sommigen hebben zich in allerlei schulden moeten steken, maar het is niet bekend hoeveel vet zij nog op de botten hebben. De hoger wordende energierekeningen en grondstofprijzen zijn dus een risico. Voor sommige bedrijven zou dat de doodsteek kunnen zijn. Zeker als de doemscenario's, die wél rekening houden met een recessie, toch uitkomen."
3. Wat zijn die doemscenario's?
"Een van de doemscenario's is dat er een tekort aan gas ontstaat als Rusland de gaskraan dichtdraait. Daardoor stijgen de gasprijzen enorm, wat je terugziet in de prijzen van producten: het leven wordt stukken duurder. Ook voor bedrijven wordt het dan duurder om te produceren. In het ergste geval kan een deel van de industrie zelfs helemaal plat komen te liggen."
"Een ander somber scenario heeft te maken met de import van graan, zonnebloemolie en bepaalde metalen, zoals nikkel. Hoewel de import vanuit Rusland en Oekraïne relatief gezien geen grote geldwaarde vertegenwoordigt, zijn het goederen die je in vrijwel elk huishouden terugvindt. Als de import door de oorlog stokt, wat al deels gebeurt, kan dat tot nog meer leveringsproblemen leiden en dus tekorten en hogere prijzen."
Bekijk ook
4. Hoe reëel is het dat dit ook echt gebeurt?
"Ik verwacht niet dat Rusland de gaskraan dichtdraait, maar ik ben geen politiek strateeg. Vanuit economisch oogpunt zou het land zich ontzettend in de eigen vingers snijden. De gasexport is namelijk een enorme inkomstenbron voor Rusland. Het stokken van de import van belangrijke goederen uit Oekraïne en Rusland is daarentegen een reëlere vrees."
"Toch blijft het koffiedik kijken in hoeverre dit alles invloed heeft op onze economie. Niemand weet hoelang deze oorlog duurt. Het is daarom niet bekend in hoeverre de oorlog nu en straks invloed heeft op de export van de landen. Bovendien weten we niet hoe lang de Nederlandse en buitenlandse industrie het kan uitzingen met de eigen voorraden."
5. Het kabinet verlaagt de accijnzen en compenseert het stijgen van de energierekening. Kan dat helpen om een recessie te voorkomen?
"Het verlagen van accijnzen of compensaties op de energierekening zijn verzachtende omstandigheden voor de koopkracht. Los van de discussie hoe de overheid Nederlanders het beste kan compenseren, zorgt compensatie er in ieder geval voor dat consumenten de hand minder op de knip hoeven te houden."
"Stel nou dat het kabinet niet bijstaat: daardoor kunnen consumenten nog minder geld uitgeven, want ze zijn veel meer geld kwijt aan autoritten en de energierekening. Als huishoudens daardoor bijvoorbeeld massaal gaan bezuinigen op hun vakanties, gaan sommige reisbedrijven over de kop. Personeel komt op de stoep te staan en dat leidt tot werkloosheid. Dat is nadelig voor de economie en dat kost ons als maatschappij ook geld."
Bekijk ook
6. Hoe kun je je voorbereiden op economisch mindere tijden? Is het beter om geld uit te geven of juist te besparen?
"Dat is altijd een beetje paradoxaal. In economisch mindere tijden zou je de hand op de knip moeten houden om tegenvallers te kunnen opvangen. Maar dat helpt de economie en uiteindelijk jou ook niet verder. Ga maar na: als je toch niet die televisie koopt. en met jou vele anderen, dan heeft de televisieverkoper minder werk. Daardoor kan hij die mooie fiets niet meer kopen, die jij juist aanbiedt. Dat leidt uiteindelijk ook tot minder werk voor jou."
"Uiteindelijk moeten consumenten vooral doen wat ze het minste financiële stress oplevert en wat past bij de portemonnee. Maar wie de middelen heeft en de economie wil ondersteunen, doet er goed aan om geld te blijven uitgeven, bijvoorbeeld door je huis te verduurzamen."
Bekijk ook
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
