Duizenden huishoudens zien wachttijden voor een nieuwe stroomaansluiting oplopen tot veertig weken of langer, door te weinig capaciteit op het middens- en laagspanningsnet. "Verwacht dat wij de komende 10 jaar nog met netcongestie te maken zullen hebben."

De afgelopen jaren was er vooral te weinig capaciteit op het hoogspanningsnet: het net waar grote bedrijven op zitten. "Maar nu zien we dat óók de wachttijden voor kleinverbruikers aan het oplopen zijn," zegt woordvoerder Netbeheer Nederland Theo Scholte.

'Wachtlijsten gaan oplopen'

Het gaat volgens hem vooral om huishoudens die op het laag- en middenspanningsnet zitten en vernieuwde aansluitingen nodig hebben, omdat ze bijvoorbeeld een elektrische auto krijgen of een warmtepomp.

Scholte vertelt dat het, ten opzichte van de 8 miljoen woningen die onder Netbeheer Nederland vallen, om enkele duizenden huishoudens gaat die te maken hebben met wachttijden. "Maar op het moment dat er steeds meer voorbeelden komen, betekent dat wij steeds meer werkzaamheden moeten moeten uitvoeren waardoor de wachtlijsten gaan oplopen."

Van 18 naar 40 weken

De wachttijd voor kleinverbruikers was voorheen zo'n 18 weken, maar dat is voor sommige huishoudens ondertussen meer dan verdubbeld. "Wij zien de wachttijd nu in enkele gevallen oplopen tot 40 weken of misschien zelfs nog langer." En dat komt volgens de woordvoerder vooral omdat we steeds meer van ons stroomnet vragen op spitstijden.

"We elektrificeren enorm. Naast de zonnepanelen hebben we steeds meer elektrische auto's en koken we elektrisch. Dat maakt ook dat wij het stroomnet op steeds meer locaties moeten aanpassen en vanwege de hoeveelheid werk daar, dan duurt dat eventjes."

Al eerder gewaarschuwd

Volgens Scholte is er 2 jaar geleden door netbeheerders al gewaarschuwd dat er niet voorkomen kan worden dat consumenten uiteindelijk ook last zullen krijgen van langere wachttijden bij nieuwe stroomaansluitingen. Dat de wachttijd voor kleinverbruikers nu oploopt, is dus niet geheel onverwachts.

"We hebben er wel altijd het maximale aan gedaan en dat doen we nog steeds. We gaan er de komende jaren 50.000 transformatorhuisjes bij zetten." Op dit moment zijn dat er honderdduizend.

Samen pieken verlagen

Volgens Scholte is er óók een rol weggelegd voor gebruikers zelf. "We zien vooral piekverbruik. Dat is op het moment dat we thuis komen: we pluggen de auto in, de kookplaat gaat aan. Als wij samen die pieken weten te verlagen, dan is heel veel nog steeds wel mogelijk."

Scholte adviseert dan ook om het gebruik uit te smeren over verschillende momenten op de dag. Zo stelt hij voor dat verbruikers afspraken met elkaar maken over wanneer wie zijn of haar elektrische auto's gaat laden, maar ook om de stroom te gebruiken wanneer er veel van is. "Op dagen dat het zonnig is, laden de zonnepanelen heel veel op. Dat zijn juist de momenten om de wasmachine aan te zetten, om de vaatwasser aan te zetten."

'Nog 10 jaar netcongestie'

Maar ondanks alle adviezen en inspanningen van netbeheerders en investeringen in het net, loopt Netbeheer Nederland ook tegen de grenzen aan van wat zij op dit moment kunnen bouwen met het aantal mensen dat bij hen werkt.

Met die informatie in zijn achterhoofd laat Scholte weten dat het nog lang kan duren voordat dit probleem voor kleine- en middenhuishoudens is opgelost. "Ik verwacht dat wij zeker de komende 10 jaar nog met netcongestie te maken zullen hebben."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."