Er zijn veel meer mensen wel dan niet gevaccineerd, maar de groep niet-gevaccineerden is toch nog behoorlijk groot. Voor die groep wordt het leven niet eenvoudiger nu de coronapas op steeds meer plekken nodig is. Drie van hen vertellen erover.

"In de Verenigde Staten geldt bij sommige werkgevers al een vaccinatieplicht", zegt buschauffeur Michelle Dijken*, die geen coronaprik wil. Als haar busmaatschappij of de Nederlandse overheid ook zo'n plicht invoert, is het einde voor haar zoek.

'Alle spontaniteit is weg'

De niet-gevaccineerde Ruud Derksen is minder bang om zijn baan te verliezen. "Ik werk veel thuis dus daar maakt het niets uit. Alleen als ik naar een klant ga, zal ik een test moeten doen."

Maar buiten zijn werk voelt hij wel belemmeringen. Vooral het telkens naar de GGD of een teststraat gaan voor een test om bijvoorbeeld de bioscoop in te mogen staat hem tegen. "Alle spontaniteit is weg. De lol is er voor mij wel af zo."

Somber over de toekomst

En dat vindt Michelle ook. Zonder prik kan ze straks veel minder doen. "Het buitenland kan ik vergeten, net als uiteten gaan en mijn museumjaarkaart kan ik ook wel inleveren. Zo vind ik de toekomst heel somber worden."

Ze wil zich best laten testen, zegt ze, maar vindt het lastig om de weg naar de teststraat te vinden.

Makkelijk testen

Student Frodo heeft daar minder moeite mee. Hij laat zich niet vaccineren, maar vindt het geen probleem om te testen: "Je fietst gewoon even op en neer."

"Voor mij verandert er niet zoveel na de 25ste", zegt hij. "Testen voor een feestje vind ik geen probleem" vertelt hij. "Maar je bent wel een uur bezig, dus stel je moet dit elke dag doen dan wordt het een ander verhaal." Voorlopig is er geen coronapas voor het hoger onderwijs nodig en staat Frodo dus niet voor dit probleem.

Geen plek voor ongevaccineerden

Hoewel er op zijn universiteit (nog) geen coronapas nodig is, doet de overheid wel te makkelijk over zo'n toegangsbewijs, vindt Frodo. "Er wordt gezegd dat het niet veel moeite kost om een QR-code te laten zien, maar voor ongevaccineerden kost dat wél moeite."

Hij vindt dat de overheid het zo brengt dat iedereen die 'normaal' is een prik haalt en dat de rest 'wappies' zijn. Frodo is daardoor bang voor een tweedeling in de maatschappij, waarbij de ongevaccineerden bijna geen plek meer hebben.

Verboden woord

Dat is iets wat Ruud en Michelle herkennen. "Je wordt in een verdomhoekje geduwd", vindt Ruud. En Michelle vertelt om die reden niet altijd dat ze geen prik heeft gehad. "Soms hoor je mensen praten en weet je: zij zullen met een boog om me heen lopen als ik het vertel."

Frodo is er ook niet altijd open over. "Ik krijg de vraag vaak en dan ben ik eerlijk. Maar het is net alsof je een heel controversieel standpunt verkondigt." Gesprekken hierover raken vaak oververhit, merkt hij. "Sommigen reageren zo heftig dat de discussie eigenlijk een beetje nutteloos voelt."

Bron: eigen foto

Breuk met familie

Dit soort discussies zijn Michelle niet vreemd. "Ik heb mijn hele familie tegen me, maar gelukkig vinden mijn vrienden het niet erg." Toch is haar sociale leven wel veranderd. "Er komen veel minder mensen bij mij thuis over de vloer", vertelt ze.

Ruud en Frodo merken wat dat betreft weinig verschil. "Binnen mijn kringen vindt niemand het echt een probleem", zegt Ruud. "Alleen na het werk gingen we vroeger naar het café en dat wordt nu moeilijker."

Drukke plekken mijden

En hoe nu verder? "Ik ga zelf wel drukke plekken mijden vanwege mijn gezondheid", zegt Ruud. "Boodschappen doen blijft, en ik zal ook af en toe een terrasje pakken, maar een concert ga ik voorlopig niet bezoeken."

Frodo hoopt in elk geval dat een serologische bloedtest, waarmee je test of je corona hebt gehad, ook gaat gelden als QR-code. "Ik heb namelijk meegedaan aan een onderzoek en daar bleek dat ik antistoffen in mijn lichaam heb." Ook Ruud vindt dat dit moet gaan tellen als toegangsbewijs: "Ik kan nu gewoon nog geen vaccinatie nemen vanwege mijn gezondheid, dit zou dé uitkomst zijn voor mij."

*Michelle's echte naam is bekend bij de redactie.

Bijna 20.000 Oekraïense kinderen zijn sinds de invasie door de Russen ontvoerd. President Zelensky wil geen vredesakkoord voordat alle gedeporteerde burgers teruggekeerd zijn, terwijl Rusland ontkent. "Ze beroven ons van onze toekomst."

Twee van deze kinderen zijn Veronika en Sasha. Hun verhaal wordt verteld in de documentaire 'After The Rain: Putin's Stolen Children Come Home' van de Brits-Oekraïense regisseur Sarah McCarthy. "Sasha werd als kleuter bij een Russische controlepost van haar vader gescheiden", vertelt McCarthy.

Ontvoerd op zomerkamp

"Haar vader kwam in een detentiekamp terecht en Sasha belandde met haar broertjes en zusjes in een tehuis in Moskou. Na zijn vrijlating moest haar vader zelf uitzoeken waar zijn kinderen waren. Ook Veronika, de dochter van een Oekraïense soldaat, werd gedeporteerd."

''Ze namen ons mee naar een soort kamp in Rusland. De politie pakte onze telefoons af. Ik huilde constant, omdat ik bang was dat ik mijn familie nooit meer zou zien'', vertelt Veronika in de film. McCarthy, die zelf een Oekraïense moeder heeft, reist met haar documentaire nu de wereld rond om zoveel mogelijk mensen te laten zien wat er gebeurt. "Dit is de keiharde realiteit voor duizenden Oekraïense gezinnen."

Nieuwe identiteit

Inmiddels zijn er 1.247 kinderen teruggehaald, vertelt Darya Gerasymchuk. Zij is kinderrechtencommissaris en adviseur van president Zelensky. "Maar van heel veel kinderen weten we nog niet waar ze zijn. Ze zijn ondergebracht bij Russische pleeggezinnen en hebben een nieuwe naam en identiteit gekregen.''

Het is heel moeilijk om te achterhalen waar de kinderen zich bevinden. ''Vaak begint het met een tip van een ouder, of beelden op Russische televisie waarin kinderen te zien zijn bij adopties of heropvoedingsprogramma's'', zegt Gerasymchuk. ''Ook Amerikaanse satellietbeelden hielpen bij het opsporen van kinderen. Maar de financiering van dat programma is inmiddels stopgezet door de Trump-regering."

Rusland ontkent

Zodra duidelijk is waar een kind zich bevindt, wordt er door de organisatie Save Ukraine contact opgenomen met de familie. Deze organisatie is opgericht door Mykola Kuleba, voormalig kinderombudsman van Oekraïne, en werkt om de kinderen terug te halen.

Meestal gaat er dan een moeder of oma met een medewerker op pad naar Rusland of bezet gebied, via veilige routes zoals Polen, Wit-Rusland of Turkije. Met juridische stappen, onderhandelingen of persoonlijke contacten wordt dan geprobeerd om het kind vrij te krijgen.

'Genocide op ons volk'

En dat is niet eenvoudig, vervolgt Gerasymchuck. "Want Rusland erkent zelden dat er sprake is van ontvoering en werkt vrijwel nooit actief mee aan terugkeer. Het belangrijkste doel van de ontvoering van Oekraïense kinderen door de Russen is de genocide op het Oekraïense volk. Door het Oekraïense volk kinderen te ontnemen, proberen de Russen ons van onze toekomst te beroven."

Voor Sasha en Veronika liep het goed af. Sasha woont nu in Letland, en Veronika is terug in Kyiv. Ze hebben inmiddels beiden getuigd bij het Internationaal Strafhof. Maar veel kinderen komen getraumatiseerd terug en zijn geïndoctrineerd door Russische propaganda. Duizenden kinderen zijn nog altijd vermist.

Voorwaarde voor vrede

De vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne verlopen moeizaam. Voor Oekraïne is de terugkeer van alle gedeporteerde burgers, met als prioriteit de ontvoerde kinderen, een belangrijke voorwaarde voor een akkoord. President Zelensky is stellig: alle kinderen moeten terug zijn voordat er serieus over vrede kan worden gepraat.

Het onderwerp stond bovenaan de Oekraïense agenda tijdens de besprekingen in Saoedi-Arabië eind vorige maand. Volgens de Amerikanen gold de terugkeer van de kinderen als een eerste stap om vertrouwen op te bouwen tussen de partijen, maar ook dat lijkt nog ver weg.

Meer steun nodig

Darya Gerasymchuk hoopt dat de aanklacht van het Internationaal Strafhof in het vredesproces een verschil kan maken. "De arrestatiebevelen tegen president Poetin en zijn commissaris voor de kinderrechten Maria Lvova-Belova waren historisch", zegt ze.

"Ze erkenden niet alleen het oorlogsmisdrijf van kinderontvoering, maar ook het bredere patroon van genocide: het systematisch overbrengen van Oekraïense kinderen naar Russische gezinnen.''

Juridische druk

''Hopelijk zet dit juridische druk op Rusland en helpt het ons om meer kinderen terug te krijgen. De wereld ziet nu zwart-op-wit wat wij al lang weten: wat Rusland 'redding' noemt, is in werkelijkheid gedwongen deportatie'', zegt Gerasymchuk.

Ze is ook blij met de internationale coalitie Bring Kids Back UA, een gezamenlijk initiatief van Oekraïne en Canada, waar inmiddels 41 landen aan deelnemen. "Maar we hebben meer steun nodig. Alleen met internationale druk en sancties krijgen we beweging. De terugkeer van deze kinderen is voor ons essentieel", benadrukt ze. "Zolang zij niet thuis zijn, is vrede onmogelijk."