Hoewel iedereen ongewenst seksueel gedrag het liefst van de ene op de andere dag ziet verdwijnen, is dat helaas makkelijker gezegd dan gedaan. Wat kan je doen als je het zelf meemaakt? "Je moet telkens je grenzen blijven aangeven."

'Hopelijk hebben ze geleerd om onmiddellijk aan de bel te trekken.' De reactie van John de Mol op seksuele intimidatie bij The Voice of Holland liet voor veel mensen te wensen over. Op deze manier zou de verantwoordelijkheid bij de slachtoffers van ongewenst seksueel gedrag worden neergelegd. En dat is onterecht. Maar stel dat je er toch mee te maken krijgt, wat kun je dan doen en zeggen?

Onderbuikgevoel vertrouwen

Volgens onderzoeker en security consultant Mark de West begint het bij het vertrouwen op je onderbuikgevoel. Hij schreef het boek #NOTME. Hierin legt hij uit hoe je kunt anticiperen en reageren op ongewenst en grensoverschrijdend gedrag met dezelfde technieken die worden gebruikt bij politie en defensie. "Ik schreef het deels omdat mij vaak werd gevraagd wat ik mijn dochter zou adviseren in zo'n situatie."

"Bij dat eerste gevoel moet je eerlijk zijn tegen jezelf, toegeven dat je je ergens niet fijn bij voelt", zegt hij. "Vaak gaan vrouwen dan aan zichzelf twijfelen omdat ze denken dat ze zelf de verkeerde indruk hebben gegeven."

Bekijk ook

Te laat

Maar dat is niet het geval, zegt De West. "Het is belangrijk om meteen aan te geven dat je iets niet leuk vindt", vertelt hij. "Als je reageert wanneer iemand je grenzen overgaat, ben je te laat."

"Je moet dat onderbuikgevoel echt serieus nemen", zegt hij. "Daar begint je zelfverdediging. Dat is helemaal niet gek, dat doet de rest van de wereld ook." Hij doelt daarmee bijvoorbeeld op politieagenten, militairen of persoonsbeveiligers die in gevaarlijke situaties ook als eerste afgaan op hun onderbuikgevoel, hun intuïtie.

Seksueel getinte opmerking

Dat onderbuikgevoel is alleen niet in elke situatie aanwezig. Ongewenst seksueel gedrag kent niet altijd een lange aanloop, maar kan ook beginnen bij een seksueel getinte opmerking richting een collega of vriend(in).

Rutgers, het Nederlands kenniscentrum voor seksualiteit en seksuele gezondheid, is daarin duidelijk. "Grensoverschrijding van welke aard dan ook is nooit oké. Ook niet als het 'alleen maar' om een seksueel getinte opmerking of WhatsApp-bericht gaat. Voelt het niet oké, dan is het niet oké."

Bekijk ook

Geen pasklaar antwoord

Mocht het voorkomen dat je zo'n situatie meemaakt, dan vindt weerbaarheidstrainer Corrie Heslinga van trainingsbureau Twinpower dat je van je moet laten horen, hoe lastig dat soms ook is. "Je kan steeds hopen en verwachten dat iemand anders er rekening mee houdt, maar dat gebeurt niet. Je moet het zelf aangeven."

Maar hoe geef je aan dat iemand te ver gaat? Volgens weerbaarheidstrainer Roel Leduc van de Politieacademie is daar geen pasklaar antwoord voor, maar er zijn wel dingen die kunnen helpen. Zoals het voorbereiden van een mentaal plan.

Mentaal plan maken

"Je moet je bewust zijn van jezelf en met welke intentie je iets wil gaan zeggen. Vaak wil je iemand niet kwetsen of veroordelen", zegt Leduc. "Dan moet je nadenken over welke woorden je gaat gebruiken."

Als je een mentaal plan maakt, kan je rekening houden met meerdere scenario's, vertelt hij. "Het is fijn als iemand het goed oppakt, maar iemand kan ook boos worden. Je moet goed nadenken hoe je je daarop voorbereidt."

Bekijk ook

Rationeel handelen

Zo'n plan kan je ook proberen te maken zonder dat je ooit een situatie met ongewenst seksueel gedrag hebt meegemaakt. "Je kunt van tevoren bedenken hoe je zou willen reageren als je zoiets meemaakt", vertelt Leduc. "Je moet jezelf ervan overtuigen rationeel te blijven handelen en niet uit te gaan van je emoties."

Vanwege stress en spanning is het namelijk mogelijk dat er irritatie en frustratie ontstaat, volgens Leduc. Dan bestaat de kans dat je ter plekke bevriest en niet kan reageren zoals je wil. "Je moet altijd proberen te handelen vanuit je 'denkende brein'", zegt hij. "Dan is er minder kans op een emotionele uitlating en komt je boodschap het beste over."

Reflectie

Communicatie is een cruciaal punt in de weerbaarheidstraining, vindt ook Heslinga. Je leert daar dat je de ander het beste een spiegel kan voorhouden. "Probeer vanuit de ik-vorm te vertellen dat je niet accepteert hoe er met je wordt omgegaan."

Dan is het uiteindelijk aan de ander om op zichzelf te reflecteren. "Na het reflecteren is het zaak dat het gedrag aangepast wordt", vertelt ze. "Als iemand aangeeft dat een opmerking of handeling te ver gaat, dan moet je daar respect voor tonen. Dat het zo ver gaat dat er wat van gezegd moet worden, is al erg genoeg."

Bekijk ook

Omstanders

Toch blijft jezelf uitspreken in zo'n situatie erg moeilijk, vinden ook alle experts. Daarom benadrukt kenniscentrum Rutgers het belang van omstanders. "Voor jezelf opkomen als je te maken krijgt met seksuele intimidatie, grensoverschrijding of zelfs geweld is ontzettend moeilijk", zegt een woordvoerder.

Volgens Rutgers moet je je als omstander altijd richten op degene die het overkomt. "Het is daarbij zaak om niet te oordelen en de situatie serieus te nemen. Vraag vervolgens of de persoon in kwestie oke is", voegen ze toe. Daarna kun je samen op zoek naar een oplossing en kan je altijd terecht bij het centrum seksueel geweld voor hulp.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.