Speelgoed, delicatessen; veel dingen zijn duurder dan vorig jaar. Door transportproblemen en duurdere grondstoffen wordt geschat dat prijzen tot wel 75 procent kunnen stijgen. Hoe houd je december, de maand van de cadeaus, betaalbaar?

Renée Lamboo van PorteRenee spaarde binnen relatief korte tijd een ton bij elkaar. Ze is een ster in zuinig leven en toch leuke dingen doen en helpt mensen om beter te sparen. "Begin vroeg, echt nu al in oktober", zegt ze.

'Aanbiedingen' in december

"Ruim voor december cadeautjes kopen is een trucje dat eigenlijk altijd werkt, ook voordat speelgoed duurder werd zoals nu", vertelt Lamboo. "In december zijn er 'aanbiedingen', zeg ik tussen aanhalingstekens, maar die zijn dan duurder of bijna even duur als in oktober. Het is dan de normale prijs of hoger."

Daarnaast is oktober ook een mooie maand om iets te kopen, omdat er vaak geen extra uitgaven zijn, zegt Lamboo. "De vakantie is geweest, december is toch vaak al duur omdat je ook lekker wil eten. Dus oktober is goed om cadeautjes te kopen."

Mensen zien prijsstijgingen

De brancheorganisatie van winkels INRetail, verwacht problemen met de levering van speelgoed aan winkels, maar zegt dat er ook een grote druk is op de inkoopprijs. Directeur Jan Meerman verwacht dat die prijs op korte termijn wordt doorberekend aan de klant, zegt hij in het AD.

Daarnaast is de koopbereidheid van mensen in oktober verder gedaald ten opzichte van september, blijkt uit cijfers van het CBS. Ook consumenten zien dat de prijzen van producten stijgen. 48 procent vond in oktober dat de prijzen het afgelopen jaar al sterk zijn gestegen. Dat is volgens het CBS het hoogste percentage sinds 201749 procent van de mensen verwacht dat de prijzen nog sterker gaan stijgen; vorige maand was dat nog 35 procent.

Online zoeken in reclamefolders

Lamboo heeft meer tips: "Maak ook lijstjes met wat je graag wil kopen voor mensen. Vraag je af waar je iemand blij mee maakt. Geef kinderen een speelgoedboek en vraag wat ze willen. Dan kun je gericht kijken."

Met die lijstjes kun je kijken waar de aanbiedingen zijn. "Je hebt Reclamefolder.nl en nog een paar websites waar je het product intypt en dan ziet of het in de aanbieding is. Dan hoef je ook niet verleid te worden en al die folders door. Bij de Kruidvat is bijvoorbeeld geregeld Lego in de aanbieding."

Zoekopdrachten op Marktplaats

Wat misschien niet veel mensen weten, is dat je op Marktplaats ook zoekopdrachten kunt instellen. Lamboo heeft er zelf altijd een paar uitstaan. "Je krijgt dan een mail als het online staat en iemand het dus verkoopt. Dan kun je als eerste reageren. Je moest eens weten hoeveel Lego er nog in de originele dozen op Marktplaats staat."

"Zo kun je ook dingen kopen die anders ver boven budget zouden zijn. Dat is heel leuk. Een Legokasteel van 140 euro, tik je dan op de kop voor 50 euro."

Lijstjes en afspraken

Het is misschien bij kinderen wat lastiger, omdat hun wereld snel verandert, maar voor cadeautjes voor volwassenen kan deze tactiek werken: "Houd gedurende het jaar een lijstje bij met wat iemand graag wil hebben. Mensen die je goed kent zeggen wel eens: 'Dit zou ik graag nog eens willen hebben'. Schrijf dat gewoon op en open het lijstje richting het einde van het jaar."

Volgens Lamboo moet je je ook goed afvragen wat je cadeautjesbudget is voor de feestdagen. Het gaat volgens haar niet alleen om wat je kán uitgeven, maar ook om wat je wil uitgeven. "Vraag jezelf ook af voor wie je het doet. Laat je niet gek maken door wat anderen doen. En vier je het met anderen, spreek dan af wat je gaat doen. Dat kun je ook binnen het gezin doen." En als je helemaal slim bent? "Vier het in januari, dan is alles goedkoper."

Het kabinet heeft besloten een pilot voor de opvang van dakloze arbeidsmigranten met drie jaar te verlengen. De gemeente Venlo is verheugd: daar is het project een groot succes. "De straten zijn veel leger. En je wil voorkomen dat mensen doodgaan."

De naar schatting tienduizend dakloze arbeidsmigranten uit de EU die in Nederland verblijven hebben zonder langdurig verblijf of inschrijving bij de gemeente geen recht op opvang of zorg, met alle gevolgen van dien.

Duizenden arbeidsmigranten

Met zeven miljoen euro van het Rijk hebben gemeenten die meedoen aan een pilotprogramma extra plekken ingericht om de arbeidsmigranten toch op te kunnen vangen. Venlo is een van die gemeenten. In de regio Noord-Limburg werken zo'n 53.000 arbeidsmigranten, waarvan 13.500 in Venlo.

Wethouder Jacques Smeets doet daarom graag mee. Venlo trekt als grensgemeente en als grootste tuinbouwgebied in de EU veel bedrijvigheid. "Mensen worden door uitzendbureaus hierheen gehaald, maar ze raken hun werk kwijt en staan opeens op straat, zonder onderdak en inkomsten. Dat veroorzaakt overlast."

Overleven

"Mensen slapen overal: in tentjes, in de bossen, in parkeergarages. Ze vallen soms mensen lastig. Je moet je voorstellen wat dat mentaal met arbeidsmigranten doet, als je zo moet overleven. De verleiding om drank en drugs te gebruiken is dan groot", zegt Smeets.

De gemeente Venlo biedt nu structureel een tijdelijke opvang aan arbeidsmigranten om hen zo opnieuw naar werk en onderdak te begeleiden, of hen met de juiste hulp vrijwillig te laten terugkeren naar hun land van herkomst.

'Voorkomen dat mensen doodgaan'

Deze aanpak is noodzakelijk, denkt de wethouder. "Op de toptijd zagen we 40 tot 75 arbeidsmigranten op straat leven. Je wil voorkomen dat er mensen doodgaan op straat. Door de aanpak zien we dat het aantal daklozen terugloopt. Het probleem wordt beheersbaarder. Je krijgt grip op deze doelgroep."

De pilot in Venlo omvat een speciale opvanglocatie voor dakloze arbeidsmigranten. Het Leger des Heils werkt hier samen met stichting Barka, die ervaring heeft met de doelgroep. Het voormalige verzorgingstehuis Beerendonck biedt plek aan maximaal vijftien mensen. De meerderheid is afkomstig uit Polen.

Intensieve begeleiding

Het gaat vooral om mensen die al langere tijd of meerdere keren dakloos zijn geweest. Vaak hebben ze te maken met psychische problemen of verslavingsproblematiek. Niet iedereen komt er binnen: de opvang is tijdelijk en bedoeld om mensen door middel van intensieve begeleiding weer aan het werk te helpen.

Krzysztof is zo'n arbeidsmigrant die hoopvol naar Nederland trok, maar zijn werk verloor en wekenlang op straat belandde. Hij vond het leven op straat zwaar. Hij voelde zich eenzaam, vernederd en onzeker over de toekomst.

'De straat is niet mijn wereld'

In De Beerendonck kwam hij tot rust en kreeg hij psychische hulp. Hij is heel dankbaar: er is nu zicht op een baan in de logistiek en onderdak. "Ik kan nu snel herstellen. Ik wil niet op straat leven, want dat is niet mijn wereld", vertelt hij.

"Ik heb hulp gezocht, en gelukkig heb ik die gekregen. Ik weet nu dat ik volgende week een baan heb en accommodatie. Zo kan ik verder bouwen aan mijn leven."

80 procent geholpen

In maart kwam de gemeente Venlo met een tussentijdse evaluatie van de pilot, die succesvol lijkt. De andere vijf gemeenten waren al eerder begonnen en kwamen tot dezelfde conclusie.

Meer dan 80 procent van de deelnemers werd door het project geholpen. De helft van de 44 mensen die zich aanmeldden vond een nieuwe baan. Zes keerden vrijwillig terug naar hun land van herkomst en acht mensen worden nog steeds begeleid.

'De straten zijn leger'

Voor de overige 20 procent heeft de pilot niet gewerkt. Eén persoon werd doorverwezen naar de maatschappelijke opvang, en bij zeven anderen is het traject stopgezet door slecht gedrag. In de opvanglocatie geldt een zerotolerancebeleid met betrekking tot alcohol en drugs.

Wethouder Smeets is erg blij met deze resultaten. "De straten zijn echt een stuk leger. Het project doet ertoe." De mogelijkheid om vroeg in te grijpen maakt het verschil, denkt hij. "Zo kunnen we mensen naar een duurzame oplossing begeleiden, of naar ander werk."

Terugkeer

"Hulp bij vrijwillige terugkeer naar het land van herkomst is ook een oplossing", vervolgt Smeets. Dit was het geval bij Andrzej. Na het verlies van zijn baan was hij zijn alcoholverslaving niet meer de baas, en besloot hij met hulp van Stichting Barka vrijwillig terug te gaan naar Polen.

Daar werkt hij nu als kok in een gemeenschap van Stichting Barka, waar hij ook voor zijn alcoholverslaving wordt behandeld. "Het was moeilijk, maar ik kon kiezen om terug te gaan naar Polen. Ik heb daar geen spijt van. Hier kan ik helpen en zijn ze blij met me, omdat ik kok ben van beroep. Het alternatief was dat ik weer op straat zou belanden."

In gesprek met sector

Het doel van de pilot is volgens wethouder Smeets ook om het systeem aan te pakken. Werkgevers en de uitzendbranche moeten ook veranderen, vindt hij. "Die halen mensen hierheen. Dat mag, in Europa mag je vrij reizen, maar het leidt soms tot excessen."

Een groot gedeelte van de bedrijven doet het goed, ziet Smeets, maar een deel niet. Met die bedrijven moeten afspraken worden gemaakt. "We moeten in gesprek met de branche en een convenant afspreken." Dat ben je aan de arbeidsmigranten verplicht, stelt de wethouder.

Waarschuwen

Smeets: "Mensen worden onder valse voorwendselen van heinde en verre hierheen gehaald, en vallen op een gegeven moment terug. Zonder dak boven hun hoofd, zonder baan."

Andrej waarschuwt jongeren in Polen nu om niet dezelfde fouten te maken die hij maakte toen hij naar Nederland kwam. "Jonge mensen komen naar Nederland en hun eerste vraag gaat niet over waar de supermarkt is en ze eten kunnen krijgen, maar waar de dichtstbijzijnde coffeeshop en dealer zijn."

Nieuwe fondsen

Na 2025 stopt de pilot, maar de gemeenten hebben vorige week het nieuws gekregen dat de financiering in de voorjaarsnota geregeld is voor de opvang tot 2028. Er komt acht miljoen euro per jaar beschikbaar.

"Dat is positief nieuw", zegt wethouder Smeets. "Begin mei verwachten we een Kamerbrief daarover. Hoe de verdeling van middelen tussen de gemeenten eruit ziet, is nu nog niet duidelijk."

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.