De één brengt alle feestdagen door bij familie of vrienden, de ander steekt de handen uit de mouwen als vrijwilliger. We spraken drie mensen die kerst en oud en nieuw (deels) niet thuis doorbrengen, maar op een vrijwilligerslocatie.

Lieuwe zit op de dierenambulance, Anniek is te vinden bij een bed-bad-broodvoorziening en Saskia opent de deuren van haar 'huiskamer' voor mensen die zich eenzaam voelen tijdens de feestdagen.

Lieuwe Jager rijdt tijdens de feestdagen op de dierenambulance

Bron: Eigen beeld

"Kerst is een periode van gedekte tafels vol lekkers. Hartstikke leuk natuurlijk. Maar mensen vergeten weleens dat sommige dingen die op tafel staan giftig zijn voor hun huisdieren. Neem nu chocolade. Als een hond of kat dat te pakken krijgt en een grote hap neemt, dan kan het goed misgaan."

"Het zal niet de eerste keer zijn dat ik een schuimbekkende kat met stuiptrekkingen tegenkom tijdens de feestdagen. Als er zoiets gebeurt is dat voor mij het moment om in de auto te stappen om het dier te helpen. En het zo nodig met de ambulance naar het dierenziekenhuis te vervoeren."

Passie voor dieren

"Eigenlijk sta ik het hele jaar door stand-by voor de dierenambulance in de avonden en nachten. Ook tijdens de feestdagen. Eigenlijk om de simpele reden dat ik een passie heb voor dieren. En omdat er ook in Nederland veel dierenleed is, helaas."

"Het werk in de nachten vind ik soms best pittig. Je wordt namelijk alleen opgeroepen als het echt niet kan wachten tot de volgende ochtend. Bijvoorbeeld omdat er een dier is aangereden en zwaar gewond is."

Vriendin ook aan het werk

"Mijn vriendin is ook een groot dierenliefhebber. Zij werkt bij het dierenziekenhuis, ook tijdens kerst. We zijn dus allebei een deel van die dagen aan het werk en eigenlijk vinden we dat helemaal niet erg. Het is juist belangrijk dat er ook mensen werken tijdens deze dagen. Helaas krijgen dieren niet ineens geen ongelukken meer, of worden ze niet ziek tijdens de feestdagen."

"Ook tijdens Oud en Nieuw sta ik stand-by. Het komt helaas regelmatig voor dat een baasje op oudejaarsavond toch nog even de hond uitlaat en dat het dier dan wordt geraakt door een rotje."

In colonne naar het dierenziekenhuis

"Wat me het meeste bijstaat? Ik denk die keer dat we werden opgeroepen omdat een hond gebeten was door een andere hond en een slagaderlijke bloeding had."

We zijn toen onder begeleiding van de politie in een soort colonne naar het dierenziekenhuis gesneld. Normaal gesproken mag je met de dierenambulance niet door rood, maar nu kon dat wel. En mooi nieuws: de hond heeft het gered!"

Anniek Groothuis werkt tijdens kerst als vrijwilliger bij een bed-bad-broodvoorziening

Bron: Eigen beeld

"Van kerstavond tot en met Eerste Kerstdag - ik slaap daar ook - doe ik vrijwilligerswerk bij De Toevlucht in Utrecht. Dat is een bed-bad-broodvoorziening voor ongedocumenteerde mannen. Zij hebben vaak weinig connecties in Nederland. Ik hoop het op mijn manier toch gezellig met ze te maken tijdens de feestdagen. Vorig jaar heb ik dat ook gedaan en dat was heel erg leuk."

"Als vrijwilliger help ik met taken zoals koken en schoonmaken. Daarnaast bied ik vooral een luisterend oor. En een vriendelijk gezicht. Het is een moeilijk levenspad als je geen papieren hebt."

'Praten kan opluchten'

"In deze opvang verblijven zo'n twintig mannen uit allerlei verschillende landen. Denk aan Somalië, Nigeria, Iran, Venezuela, Gambia, Libië en Wit-Rusland. Er zitten moslims tussen, christenen, maar ook atheïsten. Ieder heeft zo z'n eigen gebruiken en gewoonten en dat gaat eigenlijk heel goed samen."

"Wat ze gemeen hebben, is dat ze zich zorgen maken over hun toekomst. Deze mensen zijn ver weg van hun vrienden en familie. Met zorgen over de situatie in hun thuisland. Het kan opluchten om daarover te praten. Maar mensen hebben ook juist wel behoefte aan een luchtig gesprek, merk ik. Of aan een spelletje spelen of samen koken."

Vooroordelen ontkrachten

"Kerst heeft voor ieder van hen een andere betekenis, maar tegelijkertijd hebben ze eigenlijk allemaal de wens om gezellig samen te zijn. Al zijn de feestdagen ook juist dagen waarop mensen zich realiseren dat ze ver weg zijn van vrienden en familie. Dat is op bepaalde momenten natuurlijk best dubbel. Ik denk dat het juist ook daarom is dat deze mannen veel naar elkaar omkijken en bereid zijn dingen met elkaar te delen."

"Over ongedocumenteerde mensen - vooral over de mannelijke - zijn veel vooroordelen in de samenleving. Ik wil die vooroordelen ontkrachten. Het zijn gewoon mensen zoals jij en en ik die iets van hun leven willen maken. Ieder met een eigen verhaal."

Altijd bereid om te delen

"Als ik klaar ben bij De Toevlucht ga ik door naar mijn familie. De mannen zullen er net als vorig jaar op staan dat ik restjes meeneem van het 'kerstdiner' - van stoofpotjes tot baklava. Het mooie vind ik dat deze mannen, ondanks dat ze zelf bijna niks hebben, altijd bereid zijn om te delen. Op mijn beurt neem ik dan iets Nederlands mee, oliebollen of zo. Eten delen is toch een manier van een verbinding aangaan."

"Een leuke herinnering aan vorig jaar kerst? Ik weet nog dat we met z'n allen aan tafel zaten en dat er een gezin uit de buurt aanbelde. Zij wilden een gedeelte van hun eigen kerstmaaltijd delen met de mannen in de opvang. Ze zijn aangeschoven en hebben gezellig meegegeten."

Saskia Schurman opent alle feestdagen de deuren van haar 'huiskamer' voor mensen die zich eenzaam voelen

Bron: Eigen beeld

"Als ervaringsdeskundige met mentale problematiek weet ik hoe fijn - en ook nodig - het kan zijn als er een plek is waar je laagdrempelig kunt binnenlopen als je je eenzaam voelt. Al is het maar voor een kopje koffie. Gewoon even onder de mensen zijn."

"Zelf miste ik zo'n plek toen ik in mijn diepste dal zat. Een plek waar ik gewoon even naartoe kon, zonder oordelen van anderen. Even niet alleen zijn. Vooral tijdens dagen als Pasen en kerst. Daarom openen we bij Bruis, onze ontmoetingsplek in Almere, ook tijdens de feestdagen de deuren."

'Feestdagen confronterend'

"Voor wie toch al niet zo lekker in z'n vel zit, kunnen de feestdagen confronterend zijn. Op televisie zie je reclames met feestelijk gedekte tafels en grote families. Robert ten Brink verkondigt tijdens de All You Need Is Love Kerstspecial dat 'niemand met kerst alleen mag zijn'. Maar zo simpel is het natuurlijk niet voor iedereen."

"Natuurlijk zijn er buurthuizen, dat soort plekken, maar die zijn niet open in de weekenden en tijdens de feestdagen. Wij wel. Juist. Dit jaar doen we, mijn man en ik, het voor het eerst en er is behoefte aan. Dat merkten we bijvoorbeeld tijdens Pinksteren, toen zo'n dertig mensen zich meldden in onze 'huiskamer'. Mensen die normaal gesproken bijvoorbeeld naar een dagbesteding gaan."

Bron: Eigen beeld

Dochters komen op de koffie

"Het is inderdaad wel wat anders dan kerst thuis met je familie. Al komen mijn dochters waarschijnlijk wel even langs voor een kop koffie. Zij begrijpen heel goed waarom ik dit doe. Wat ook gezellig is, is dat onze Berner Sennenhond Sam erbij is. Dat is zo'n hele grote. Echt een lieverd. Dat vindt iedereen die hier binnenkomt."

"Met kerst doen we de deuren rond 12 uur open en dan zien we wel wat er gebeurt. We organiseren geen speciale activiteiten. Natuurlijk hebben we wel een boom en er is kerstbrood, maar verder houden we het expres zo laagdrempelig mogelijk. Ik hoop dat de mensen die somber binnenkomen, met een glimlach weer naar huis gaan."

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."