Waarom we rijk en gelukkig zijn, maar pessimistisch over de toekomst

Onlangs werd bekend dat Nederland in de top vijf van gelukkigste landen ter wereld staat. In diezelfde week kreeg Forum voor Democratie de meeste stemmen - een partij waar veel mensen vooral op stemmen uit onvrede… Hoe gaat dat samen?

Het is een vraag die we de afgelopen weken veel horen. Als we zo tevreden en gelukkig zijn, waarom stemmen veel mensen dan op een partij die zegt dat 'van onze grote beschaving weinig meer over is dan brokstukken'? Partijen die protesteren tegen de status quo, winnen aan kracht. Zijn we gewoon verwend? Zeuren we te veel? Gaat het slechter met ons dan velen denken en voelen, of is het juist andersom? Een simpel antwoord is er niet, maar misschien kunnen we een begin van een antwoord geven.

Tevreden in Nederland

We stelden leden van het EenVandaag Opiniepanel onlangs drie simpele vragen: 'Hoe tevreden ben je met je eigen leven?' 'Hoe vind je dat het gaat met Nederland?' En 'Wat denk je, krijgen onze kinderen het later beter dan wij nu?'. 25.000 mensen gaven antwoord. Het resultaat is veelzeggend.

Bron: EenVandaag

Als we vragen naar hun eigen leven zijn verreweg de meesten daar tevreden mee. Slechts één op de vijf is ontevreden. Nederland staat dus terecht in die geluks-topvijf, zou je zeggen.

Verschillen per politieke partij

Maar als we de uitslagen uitsplitsen naar kiesgedrag, in dit geval de Provinciale Statenverkiezingen, zie je grote verschillen. Mensen die 20 maart stemden op partijen als bijvoorbeeld VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie zijn massaal tevreden met hun eigen leven. Maar als we kijken naar kiezers van de SP en Forum, is ruim een derde al niet tevreden. Van de PVV-kiezers is dat ruim de helft.

Bron: EenVandaag

Minder optimisme over Nederland

Als we mensen vervolgens vragen naar hoe het met Nederland gaat, daalt het optimisme verder. Twee derde vindt dat het goed gaat met Nederland, één derde dat het slecht gaat. Ook hier zijn de verschillen tussen kiezersgroepen groot. Kiezers van bijvoorbeeld VVD, GroenLinks en CDA zijn nog massaal positief.

Maar waar de meeste SP-kiezers nog tevreden waren over hun eigen leven, is die meerderheid nu verdwenen: met Nederland gaat het volgens hen minder goed. En bij de FVD- en PVV-stemmers vindt een meerderheid zelfs dat het 'slecht' gaat met Nederland. En voor degenen die de beide kiezersgroepen op één hoop wilden gooien: je ziet juist een groot verschil: PVV-stemmers zijn stukken pessimistischer over het land én hun eigen leven, dan mensen die Forum stemden.

Bron: EenVandaag

Pessimisme groeit als het over de toekomst gaat

En tenslotte: krijgen onze kinderen het in de toekomst beter dan wij, blijft dat hetzelfde, of wordt het slechter? Hieronder zie je dat soberheid overheerst: nauwelijks iemand gelooft dat het Nederland van onze kinderen beter wordt, dan het Nederland van ons.

Bron: EenVandaag

Zelfs van de grootste optimisten onder de kiezers denkt al een kwart dat onze kinderen het minder goed krijgen. Van GroenLinks-kiezers, heel positief over hun eigen leven en over Nederland, is de grootste groep juist negatief over de toekomst. En van de SP-, FVD- en PVV-kiezers denkt zelfs minder dan 10 procent dat onze kinderen het beter gaan krijgen dan wij nu.

Klimaat en integratie

Waarom denken ze dat? Welke problemen zien mensen dan voor ons land, nu en in de toekomst? Daar denken kiezers van linkse en rechtse partijen heel anders over. Kiezers van GroenLinks, PvdA, D66, ChristenUnie benoemen vooral klimaatverandering. Maar ook het verdwijnen van sociale zekerheid en de polarisatie in de samenleving zijn grote zorgen.

Kiezers van Forum, PVV, 50PLUS en ook SP maken zich juist druk om 'klimaatgekte', vluchtelingen en immigratieproblemen, en de invloed van Europa. Onderwerpen die, zeggen velen, de nationale identiteit van ons land aantasten. Vaak wijzen zij daarbij naar 'de politiek' die niet genoeg doet, of in veel ogen verkeerde beslissingen neemt.

Welvaart bepaalt

Drie simpele vragen laten een grote kloof in beleving zien tussen een grote groep mensen. Die gaat in eerste instantie dus langs partijlijnen; mensen die stemmen op partijen die de afgelopen jaren in het centrum van de macht lagen of daartegenaan schuren, zijn meer tevreden. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat mensen ongelukkig worden van het stemmen op bijvoorbeeld de SP, FVD of de PVV. Het is eerder andersom: mensen die ontevreden zijn, stemmen vaker op die partijen. Daar ligt dus iets anders onder.

Mensen die lager zijn opgeleid en mensen met een lager inkomen, zijn vaker ontevreden over hun eigen leven en over Nederland, dan mensen met een hogere opleiding of inkomen. Het zijn dus mensen die het in verhouding economisch minder hebben die het meest ontevreden zijn.

Vertrouwen in de politiek

Het gaat dus uiteindelijk ook om onzekerheid over de welvaart, het leven dat mensen leiden: kunnen ze dat de komende jaren blijven doen? Veel mensen ervaren dat dat niet in hun eigen handen ligt voor hun gevoel hebben ze weinig controle over hun eigen leven en welvaart. Dat ze niet op alles grip hebben, is nog een ding, maar de controle ligt in handen van instanties die ze niet vertrouwen: de overheid, of Europa.

Natuurlijk is tevredenheid, vooral als het gaat om je eigen leven, van veel meer afhankelijk dan van politieke beslissingen. Maar 'de politiek' speelt, vooral bij pessimistische mensen de hoofdrol. Het is een flinke klus, maar als het vertrouwen in de politiek (terug) gewonnen kan worden, zullen mensen de controle makkelijker kunnen afgeven. En dan zouden zo zomaar eens positiever kunnen kijken naar de toekomst, naar Nederland en ja, waarschijnlijk ook naar hun eigen leven.

Lees ook

• Volg het EenVandaag Opiniepanel via WhatsApp