radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Steun rekeningrijden voor het eerst in jaren gedaald: 'We betalen al extra aan de benzinepomp'

Steun rekeningrijden voor het eerst in jaren gedaald: 'We betalen al extra aan de benzinepomp'
Een file op de snelweg
Bron: ANP

Jarenlang was de steun voor rekeningrijden stabiel. Dit jaar neemt die af: iets meer dan de helft is voor de invoering van kilometerheffing. Onder mensen die dagelijks autorijden, is dat slechts een derde.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 26.000 leden van het Opiniepanel. Bij een kilometerheffing, ook wel rekeningrijden, betalen autogebruikers per gereden kilometer. Hoe meer je rijdt, hoe meer belasting je hierover betaalt.

Afnemend draagvlak

Het afnemende draagvlak voor deze maatregel lijkt samen te gaan met de flink gestegen prijzen van brandstof. "Het zou een interessant idee zijn, als de benzineprijs een beetje normaal was", laat een panellid weten.

Ook in de Tweede Kamer zijn de hoge brandstofprijzen al langere tijd onderwerp van discussie. Om de automobilisten tegemoet te komen, werd 27 oktober besloten om de accijnskorting op benzine, diesel en LPG met één jaar te verlengen.

Brandstofprijs blijft hoog, maar stijgt niet

Zonder ingrijpen zouden automobilisten vanaf 1 januari 2024 weer het volledige bedrag voor hun brandstof moeten betalen. Met de verlenging blijft de verwachte verhoging van 21 eurocent per liter benzine voorlopig uit.

In een eerdere peiling van EenVandaag gaf 54 procent al aan voorstander te zijn van die verlenging. Toch zijn de zorgen van automobilisten daarmee nog niet weggenomen. Ook met de accijnskorting geeft een vijfde (21 procent) aan in het afgelopen jaar al in de problemen te zijn gekomen met het betalen van brandstofprijzen.

Draagvlak voor rekeningrijden in de afgelopen 5 jaar

Steun rekeningrijden neemt af

Door de hoge brandstofprijzen kunnen eventuele klimaatmaatregelen voor het autoverkeer op minder steun rekenen dan voorheen. Na de verkiezingen zal het nieuwe kabinet zich gaan buigen over de plannen van Rutte-IV voor de invoering van een kilometerheffing in 2030.

Door automobilisten meer te laten betalen naarmate zij vaker rijden, beoogt het kabinet de drukte op de wegen en de CO2-uitstoot te verminderen. Al jaren is er ruime steun voor dit idee, maar nu daalt dat.

Steun spitsheffing

Iets meer dan de helft (53 procent) van de ondervraagden is nog voorstander van dit plan. Onder mensen die dagelijks van hun auto gebruikmaken, ligt dit deel op een derde (36 procent).

Een alternatief op de kilometerheffing, waarbij alleen drukke tijdstippen of trajecten extra belast worden om files te verminderen, kan op nog minder steun rekenen. Een derde van de ondervraagden (32 procent) ziet zo'n spitsheffing zitten, onder dagelijkse automobilisten slechts een vijfde (22 procent).

Bekijk ook

'Werkende bevolking de dupe'

Met zulke hoge brandstofprijzen betaal je die heffing al aan de pomp, beargumenteren de tegenstanders uit het Opiniepanel. Ook vrezen zij dat de werkende bevolking uiteindelijk de dupe zal worden van extra heffingen over hun rijgedrag, met name in de spits.

Veel mensen zijn afhankelijk van hun auto om op werk te komen, en hebben lang niet altijd de keuze om buiten de spits te rijden, zo geven ze aan. Daarnaast denken sommige deelnemers dat een kilometerheffing mensen in de regio harder zal treffen dan in de grote steden.

'Geen trein om het kwartier'

Wie verderaf woont, moet vaak langere afstanden afleggen met de auto en heeft minder of geen beschikking over het openbaar vervoer. "We hebben niet zoals in de Randstad om het kwartier een trein, metro of bus", laat een panellid weten.

Toch is een groter deel van de ondervraagden (53 procent) nog steeds vóór de invoer van een kilometerheffing. "De auto is een grote vervuiler, dus moeten we bescheidener worden in ons rijgedrag", laat een voorstander uit het Opiniepanel weten.

Bekijk ook

Financiële prikkel

Een financiële rem is volgens voorstanders van de kilometerheffing de beste prikkel om mensen te laten kiezen voor minder autogebruik. Wel stellen de voorstanders een aantal duidelijke voorwaarden aan een kilometer- of spitsheffing.

De overheid moet volgens hen meer investeren in het openbaar vervoer: dat moet sneller, efficiënter, en betaalbaarder, zodat mensen vaker de auto kunnen laten staan. Ook werkgevers kunnen hieraan bijdragen, met flexibele werktijden en vaker de optie om thuis te werken.

VVD-stemmers vóór rekeningrijden

In hun verkiezingsprogramma laat de VVD weten ook onder Dilan Yesilgöz voor de invoer van een kilometerheffing te zijn. Daarmee trekt de huidige regeringspartij de lijn van het demissionaire kabinet door: waar de VVD zich lang tegen rekeningrijden verzette, ging het onder Rutte-IV toch overstag.

VVD-kiezers waren al langer voorstander van dit idee, en ook in de aanloop naar de komende Tweede Kamerverkiezingen ziet ruim de helft (59 procent) van hen dit idee nog zitten. Nog hoger is het draagvlak voor rekeningrijden onder de aanhang van de linkse partijen: GroenLinks-PvdA, Volt, Partij voor de Dieren, de ChristenUnie en D66.

Draagvlak rekeningrijden per kiezersgroep

Meer zorgen over klimaatmaatregelen

De meeste weerstand is terug te vinden onder de aanhang van de meer rechts-conservatieve partijen: FVD, SGP, PVV, en JA21. Het afgenomen draagvlak voor rekeningrijden staat niet op zichzelf.

Hoewel de helft (53 procent) zich nog steeds (redelijk) veel zorgen maakt over de gevolgen van wereldwijde klimaatverandering voor Nederland, zijn de zorgen over klimaatmaatregelen voor het eerst in vier jaar tijd nóg hoger. Zes op de tien (61 procent) vrezen de gevolgen van mogelijke klimaatmaatregelen vanuit de overheid voor hun persoonlijke situatie.

Verantwoordelijkheid overheid en bedrijfsleven

Dat wil niet zeggen dat er geen steun meer is voor de gestelde klimaatdoelen. Ruim de helft (57 procent) van de ondervraagden is voor het behalen van het klimaatdoel voor 2030. In dit jaar zou de CO2-uitstoot in Nederland gehalveerd moeten zijn ten opzichte van 1990.

Alleen zien zij dit eerder als een verantwoordelijkheid voor de overheid en het bedrijfsleven: slechts een derde (36 procent) heeft er begrip voor als burgers zelf ook financieel moeten bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelen.

Zorgen over klimaatverandering en klimaatmaatregelen in Nederland
info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 25 tot en met 30 augustus 2023. Aan het onderzoek deden 26.382 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee.

Het onderzoek is na weging representatief voor 6 variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit 80.000 leden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe besmettelijk is tuberculose? En andere vragen over tbc beantwoord

Hoe besmettelijk is tuberculose? En andere vragen over tbc beantwoord
Een dokter in Lima (Peru) bekijkt een röntgenfoto van iemand met tuberculose
Bron: AFP

Tuberculose was ooit een dodelijke ziekte in Nederland. Het is tegenwoordig beter behandelbaar en komt hier minder vaak voor. Laatst was er een uitbraak bij een maaltijdleverancier, met tachtig besmette medewerkers. We vroegen wat jullie wilden weten.

Hoogleraar Immunodiagnostiek van mycobacteriële infectieziekten van het Leids Universitair Medisch Centrum Annemieke Geluk geeft antwoord op jullie vragen.

1. Wat is tuberculose en hoe raak je besmet?

"Tuberculose (tbc) wordt veroorzaakt door een speciale mycobacterie", begint Geluk. "Het is een bacterie die wordt overgedragen via de luchtwegen van iemand die de besmettelijke vorm (longtuberculose, red.) van de ziekte heeft. Door te hoesten kan de bacterie worden overgedragen." Maar niet iedereen die besmet raakt, wordt ook ziek. "Het grootste deel van de mensen doodt de bacterie met hun immuunsysteem en ontwikkelt geen tuberculose."

Volgens het RIVM krijgt slecht 1 op de 10 mensen die besmet zijn uiteindelijk tuberculose. Dit kan na een paar maanden gebeuren, maar soms pas jaren later. De kans om ziek te worden is het grootst in de eerste 2 jaar na besmetting. Wanneer iemand de bacterie bij zich draagt zonder ziek te worden, heet dat een tuberculose-infectie. In dat geval is die persoon niet besmettelijk voor anderen.

Daarom is het volgens Geluk belangrijk om het onderscheid te maken tussen latente en actieve tuberculose. "Bij latente tuberculose draagt iemand de bacterie bij zich, maar is niet ziek en heeft geen symptomen. Het immuunsysteem houdt de bacterie onder controle. Bij actieve tuberculose is iemand wél ziek en heeft de bacterie zich vermenigvuldigd in het lichaam. Deze mensen kunnen ook besmettelijk zijn."

Annemieke Geluk
Bron: Eigen beeld
Annemieke Geluk

2. Hoe kan het dat tachtig medewerkers van een bedrijf ineens besmet zijn geraakt? Kan dat door één besmettelijke bron?

"Ja, dat kan", zegt Geluk. De hoogleraar is niet voldoende op de hoogte van dit specifieke geval om te zeggen wie 'patiënt één' is, maar tuberculose wordt via de luchtwegen overgedragen. Mensen die nauw contact hebben met een besmettelijk persoon lopen risico om besmet te raken. "Dat kunnen huisgenoten zijn, maar ook collega's met wie je intensief samenwerkt in dezelfde ruimte. Dat verklaart waarom het zich binnen een bedrijf heeft kunnen verspreiden."

"Daarnaast speelt het mee dat je na besmetting niet gelijk ziek hoeft te worden. We leven tegenwoordig in een samenleving waarin veel mensen reizen." Zo kan iemand besmet raken en jarenlang zonder klachten rondlopen. Maar door veranderende omstandigheden, zoals een verzwakt immuunsysteem, kan die persoon alsnog actieve tuberculose ontwikkelen en besmettelijk worden. "Patiënt één van deze uitbraak hoeft dus niet in Nederland geïnfecteerd te zijn."

info

Wat zijn de klachten/symptomen bij tuberculose?

  • lange tijd hoesten (bij tuberculose in de longen) en slijm bij het hoesten*
  • 's nachts erg zweten
  • afvallen
  • geen zin in eten
  • moe
  • koorts
  • moeilijker ademhalen

*Iemand die langere tijd tuberculose heeft, kan bloed ophoesten

Bron: RIVM

3. Bij welke groepen komt tuberculose vaker voor?

"Tbc komt vaker voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem", zegt Geluk. "Bij het grootste deel van de mensen schakelt het lichaam de bacterie zelf uit, zonder ziek te worden. Maar als je afweersysteem minder goed werkt, kan de kans op tuberculose groter zijn." Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen met een HIV-infectie, waarbij bepaalde immuuncellen ontbreken in het lichaam. Net als mensen die medicijnen gebruiken die het immuunsysteem onderdrukken, zoals bij een orgaantransplantatie.

"Mensen met een chronische aandoening hebben, zoals diabetes, en wonen in een gebied waar tuberculose veel voorkomt lijken een iets verhoogd risico te hebben om de ziekte te ontwikkelen. Hoe dat precies werkt, wordt nog onderzocht", voegt Geluk toe.

Tuberculose is een met armoede geassocieerde ziekte "De ziekte komt vooral voor in landen zoals India, Indonesië, gebieden in Zuid-Amerika en Afrika", zegt Geluk. Zo kunnen mensen die jarenlang ondervoed zijn een verzwakte afweer hebben en een grotere kans lopen om ziek te worden.

4. Wordt er in Nederland nog steeds getest op tuberculose, zoals vroeger op scholen?

"Nee, dat gebeurt niet meer", antwoordt Geluk. "Vroeger werd er veel meer getest omdat tuberculose toen vaker voorkwam." Op de website van het Tuberculosefonds staat dat er toen grootschalige röntgenscreenings werden ingevoerd bij onder andere studenten, leerkrachten en zorgpersoneel om de ziekte vroegtijdig op te sporen.

Na de Tweede Wereldoorlog werd antibiotica beschikbaar waarmee de infectie behandeld kon worden, en dankzij betere gezondheidszorg is tuberculose steeds zeldzamer geworden in Nederland. "Daarom wordt er niet meer standaard getest, behalve bij specifieke uitbraken, zoals nu in bij de maaltijdleverancier", zegt Geluk.

Bekijk ook

5. Is tuberculose te genezen?

"Ja, tuberculose is te genezen", zegt Geluk. "Met antibiotica kan de actieve vorm van tuberculose behandeld worden." Maar ze benadrukt dat dit wel tijd kost. De behandeling duurt een aantal maanden en het is heel belangrijk dat mensen de antibiotica consequent blijven innemen.

"Helaas zien we ook resistente bacteriestammen", legt Geluk uit. "Sommige bacteriën zijn ongevoelig voor één antibioticum, maar er zijn ook multiresistente vormen die tegen meerdere antibiotica bestand zijn." Dit maakt de behandeling lastiger en voor de patiënt zwaarder.

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

6. Wordt er in Nederland nog standaard gevaccineerd tegen tuberculose?

"In landen waar tuberculose veel voorkomt, zoals India, Indonesië en delen van Afrika, krijgen pasgeboren baby's de BCG-vaccinatie (het vaccin tegen tuberculose, red.). Vroeger werd men in Nederland ook gevaccineerd tegen tuberculose. Maar nu is dat niet meer standaard."

Het BCG-vaccin biedt vooral bescherming aan jonge kinderen tegen ernstige vormen van tuberculose. Maar als je ouder wordt, neemt de effectiviteit van het vaccin af. Daarom wordt wereldwijd gezocht naar betere alternatieven. "Er lopen al jarenlang onderzoeken naar nieuwe vaccins tegen tuberculose, maar tot nu toe is er geen alternatief dat beter werkt dan BCG. Het vaccin is meer dan 100 jaar oud en biedt onvoldoende bescherming aan volwassenen."

Toch wordt het BCG-vaccin in Nederland nog wel aangeboden aan specifieke groepen. Volgens de GGD krijgen baby's en kinderen jonger dan 12 jaar een gratis vaccinatie als een van hun ouders uit een land komt waar veel tuberculose voorkomt. Ook mensen die voor langere tijd in een risicovol land werken, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg, kunnen zich laten vaccineren.

De bescherming van het BCG-vaccin houdt ongeveer 10 tot 15 jaar aan en neemt daarna geleidelijk af, volgens het RIVM.

Bekijk ook

7. Hoe wordt tuberculose vastgesteld?

Om te testen of iemand tuberculose heeft, wordt vaak eerst een zogenaamde Mantoux-test gedaan. "Dit is een diagnostische test in de huid die aangeeft of je besmet bent met de bacterie", zegt Geluk. "Een positieve Mantoux-test betekent niet dat iemand de ziekte tuberculose heeft, maar dat die persoon ooit besmet is geweest met de bacterie. Het immuunsysteem kan de bacterie onder controle houden of opruimen waardoor diegene nooit ziek wordt."

Sterker nog, de Mantoux-test is niet altijd even betrouwbaar. "Mensen die ooit een BCG-vaccinatie hebben gehad, kunnen ook positief testen", zegt Geluk. "Dat noemen we een vals-positieve reactie." Daarom wordt er vaak een aanvullende bloedtest gedaan, die wel specifiek is voor infectie met de tuberculose bacterie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken
Kinderen tijdens een zwemles
Bron: ANP

Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog

Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.

Compenseren

"Sommige gemeenten geven aan die verhoging te willen compenseren met bijvoorbeeld een iets lagere riool- of afvalstoffenheffing", zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte. "Maar die ozb is niet na één jaar weg en gaat er op lange termijn dus echt wel inhakken, ondanks die compensatie."

De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."

info

Wat is ozb?

De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.

Bekijk ook

Geen bibliotheek

Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.

Miriam de Boer heeft een aantal jaar geleden zo'n ontmoetingsplek in Wormerveer opgezet. Iedere dag kunnen jongeren daar in de middag terecht om te poolen, spelletjes te spelen, met elkaar muziek te luisteren of om met één van de vrijwilligers te praten over problemen thuis of op school.

Onduidelijke toekomst

Maar de toekomst van deze plek is nu onduidelijk.

"Dit jaar en al helemaal volgend jaar gaat financieel heel spannend worden. Ondanks dat mensen bij de gemeente Zaanstad hebben gezegd dat wat wij doen heel belangrijk is én niet heel duur."

Bekijk ook

Brandbrief VVD

Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.

De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.

Keuzes maken

"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.

Ze gaat verder: "En dat is juist het stukje wat inwoners écht belangrijk vinden: de openbare ruimte, veiligheid, sport."

Bekijk ook

Hulp voor jongeren of toch het zwembad?

Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."

Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.

Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant