radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Familie en moskeebezoek gemist, maar veel moslims toch positief over tweede ramadan in coronatijd

Familie en moskeebezoek gemist, maar veel moslims toch positief over tweede ramadan in coronatijd
Een vrijwilliger van stichting Samen Sterk Vrouwen West pakt een maaltijd in
Bron: ANP

Veel moslims hebben de ramadan dit jaar, ondanks de coronabeperkingen, als prettig ervaren. Ze missen het eten met hun familie en het moskeebezoek. Maar ze voelen ook meer rust en hebben extra tijd om over hun leven en hun geloof na te denken.

EenVandaag ondervroeg 565 moslims die dit jaar meedoen aan de ramadan, de traditionele vastenmaand. Acht van de tien ondervraagden hebben deze tweede ramadan in coronatijd vooral positief beleefd. "We moeten ons maar een beetje aanpassen aan de omstandigheden, maar het blijft een prachtige maand van bezinning, aanbidding en liefdadigheid", zegt een deelnemer. En door het koele weer is het makkelijker vol te houden om overdag niet te drinken. Vorig jaar was het warmer tijdens de ramadan.

Iftarmaaltijd vooral met het eigen gezin

Natuurlijk missen de ondervraagde moslims wel het contact en de gezelligheid met hun familie en vrienden. Na een lange dag vasten, eten veel mensen graag gezamenlijk de iftar, de maaltijd na zonsondergang. Maar door de coronaregels is dat lastig.

De overgrote meerderheid van de deelnemers houdt zich aan die regels en eet met het eigen gezin, of ontvangt niet meer dan twee bezoekers. "Ramadan is een heilige maand, overtreden van de regels past daar niet bij", zegt een deelnemer aan het onderzoek. Een enkeling zet de deur wat verder open. "Ik gun het mijn puberzoon af en toe om een paar vriendjes uit te nodigen. Hij heeft het al zo zwaar in deze tijd."

Lees ook

Avondklok geen probleem

Tijdens de eerste weken van de ramadan gold dit jaar een avondklok vanaf 22.00 uur. De meeste deelnemers vonden het geen probleem om zich daaraan te houden. "Het is pas rond 21.00 uur donker. Tegen de tijd dat je had opgeschept, moest je alweer weg, dan eet ik liever thuis."

Niet iedereen mist de sociale contacten. Een deelnemer schrijft hierover: "Al die mensen die je amper kent en waar je dan verplicht moet eten, nee al die poespas mis ik niet." Sommigen zien weer andere voordelen aan het minder samen eten: "Ik hoef minder eten te kopen, dus ik bespaar geld en ik heb minder afwas."

Gelovige moslims vieren ramadan in huiselijke kring en volgen online diensten
Bron: ANP
Gelovige moslims vieren ramadan in huiselijke kring en volgen online diensten

Geen etende collega's

De coronabeperkingen hebben voor veel moslims ook een bijzondere kant. Nu er buitenshuis maar weinig mogelijk is, ervaren ze thuis meer rust. "Omdat ik thuiswerk, vind ik het makkelijker om te vasten. Minder prikkels en geen etende collega's om je heen."

Dat ze niet, of maar beperkt de moskee kunnen bezoeken vinden veel deelnemers erg moeilijk. Juist tijdens de ramadan hebben ze daar veel behoefte aan. Online diensten, mee bidden met YouTube of thuis met het gezin bidden zijn dan alternatieven. "Ik heb nu meer aandacht voor mijn kinderen, en het is ook heel mooi om met hen thuis te bidden", zegt een vader.

Meer tijd voor bezinning

De ramadan is traditioneel een tijd van bezinning, van nadenken over je leven en je geloof. De helft van de ondervraagden zegt zich juist in coronatijd meer te bezinnen dan tijdens een 'normale' ramadan. "Omdat je zo weinig andere dingen kunt doen, ben ik me meer in mijn geloof gaan verdiepen", schrijft iemand.

Een ander zegt: "Ik ben me ervan bewust geworden hoe goed ik het eigenlijk heb en hoe gezond ik ben. Daar ben ik heel dankbaar voor." Veel deelnemers zeggen dat ze dit zo waardevol vinden dat ze ook de komende jaren, zonder corona, willen proberen om meer tijd voor reflectie te nemen.

Voor mij is ramadan altijd een positieve tijd, ongeacht de omstandigheden.

Joyce Boverhuis presenteert de resultaten van een onderzoek onder 565 moslims die dit jaar meedoen aan de ramadan.

Eid al-Fitr (Suikerfeest) minder uitbundig

De ramadan eindigt met Eid al-Fitr (het Suikerfeest). Voor veel moslims is dit een groot familiefeest, een beloning voor het vasten, waar ze de hele maand naartoe leven. Dat afspreken met veel familie en vrienden er door corona dit jaar weer niet in zit, vinden zeven van de tien ondervraagden moeilijk.

Een moslima vertelt: "Normaal maken we bergen hapjes en zoetigheden met mijn grote Marokkaanse familie. Dit is een feest om uitbundig te vieren. Ik vind het heel jammer dat we nu alleen met mijn zus kunnen eten. Maar het is niet anders, volgend jaar beter."

Een Turks echtpaar tijdens het nuttigen van de Iftar tijdens de vastenmaand ramadan
Bron: ANP
Een Turks echtpaar tijdens het nuttigen van de Iftar tijdens de vastenmaand ramadan

Kleedjes in het park

Sommigen zijn wel van plan om af te spreken met een groep die wat groter is dan is toegestaan. Ze willen bij goed weer bijvoorbeeld in het park gaan zitten, en proberen daar afstand te houden. "Hopelijk kunnen we naar het park om wat vrienden te zien. We leggen onze kleedjes wel een eindje uit elkaar. Na dertig dagen vasten hebben we wel een beetje gezelligheid verdiend."

Ook in andere onderzoeken van EenVandaag in coronatijd zien we dat de behoefte om samen te zijn altijd groter is op feestdagen, zoals met Kerst of Pasen.

Hoe vieren de moslims uit het onderzoek dit jaar Eid al-Fitr, het Suikerfeest? Joyce Boverhuis presenteert de resultaten.
info

Over dit onderzoek

Het online onderzoek is gehouden van 22 april tot en met 11 mei 2021. De vragenlijst is enerzijds verspreid onder leden van het EenVandaag Opiniepanel die eerder hebben aangegeven moslim te zijn. Anderzijds is een open link verspreid via netwerken, organisaties en sociale mediagroepen waar Nederlanders met een migratieachtergrond of die moslim zijn zich begeven.

Aan het onderzoek deden 565 mensen mee die hebben aangegeven moslim te zijn en aan de ramadan mee te doen. Zij kregen vragen over hoe zij ramadan en de aspecten van de vastenmaand voorgelegd, veelal via open vragen.

Doel van het onderzoek is om een kwalitatief beeld te schetsen van hoe moslims de dit jaar de ramadan hebben ervaren tijdens de coronacrisis. Op basis van indicatieve populatiecijfers van het CBS zien we in onze steekproef een oververtegenwoordiging van deelnemers tot 55 jaar (vooral tweede generatie), hoger opgeleiden en Marokkaanse Nederlanders. Er is niet gecorrigeerd voor de afwijkingen in de steekproef. Om deze redenen moeten de uitkomsten van het onderzoek als indicatief en niet-representatief worden beschouwd.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nabestaanden hopen dat rechtszaak meer duidelijkheid geeft over grafschennis kindergraven: 'Ze hebben mijn gezin kapot gemaakt'

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'
Songfestival-winnaar Nemo stond vorig jaar met de non-binaire vlag op het podium
Bron: Sarah Louise Bennett/EBU

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

Bekijk ook

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'

Bekijk ook

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

Bekijk ook

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant