Veel moslims hebben de ramadan dit jaar, ondanks de coronabeperkingen, als prettig ervaren. Ze missen het eten met hun familie en het moskeebezoek. Maar ze voelen ook meer rust en hebben extra tijd om over hun leven en hun geloof na te denken.

EenVandaag ondervroeg 565 moslims die dit jaar meedoen aan de ramadan, de traditionele vastenmaand. Acht van de tien ondervraagden hebben deze tweede ramadan in coronatijd vooral positief beleefd. "We moeten ons maar een beetje aanpassen aan de omstandigheden, maar het blijft een prachtige maand van bezinning, aanbidding en liefdadigheid", zegt een deelnemer. En door het koele weer is het makkelijker vol te houden om overdag niet te drinken. Vorig jaar was het warmer tijdens de ramadan.

Iftarmaaltijd vooral met het eigen gezin

Natuurlijk missen de ondervraagde moslims wel het contact en de gezelligheid met hun familie en vrienden. Na een lange dag vasten, eten veel mensen graag gezamenlijk de iftar, de maaltijd na zonsondergang. Maar door de coronaregels is dat lastig.

De overgrote meerderheid van de deelnemers houdt zich aan die regels en eet met het eigen gezin, of ontvangt niet meer dan twee bezoekers. "Ramadan is een heilige maand, overtreden van de regels past daar niet bij", zegt een deelnemer aan het onderzoek. Een enkeling zet de deur wat verder open. "Ik gun het mijn puberzoon af en toe om een paar vriendjes uit te nodigen. Hij heeft het al zo zwaar in deze tijd."

Lees ook

Avondklok geen probleem

Tijdens de eerste weken van de ramadan gold dit jaar een avondklok vanaf 22.00 uur. De meeste deelnemers vonden het geen probleem om zich daaraan te houden. "Het is pas rond 21.00 uur donker. Tegen de tijd dat je had opgeschept, moest je alweer weg, dan eet ik liever thuis."

Niet iedereen mist de sociale contacten. Een deelnemer schrijft hierover: "Al die mensen die je amper kent en waar je dan verplicht moet eten, nee al die poespas mis ik niet." Sommigen zien weer andere voordelen aan het minder samen eten: "Ik hoef minder eten te kopen, dus ik bespaar geld en ik heb minder afwas."

Gelovige moslims vieren ramadan in huiselijke kring en volgen online diensten
Bron: ANP
Gelovige moslims vieren ramadan in huiselijke kring en volgen online diensten

Geen etende collega's

De coronabeperkingen hebben voor veel moslims ook een bijzondere kant. Nu er buitenshuis maar weinig mogelijk is, ervaren ze thuis meer rust. "Omdat ik thuiswerk, vind ik het makkelijker om te vasten. Minder prikkels en geen etende collega's om je heen."

Dat ze niet, of maar beperkt de moskee kunnen bezoeken vinden veel deelnemers erg moeilijk. Juist tijdens de ramadan hebben ze daar veel behoefte aan. Online diensten, mee bidden met YouTube of thuis met het gezin bidden zijn dan alternatieven. "Ik heb nu meer aandacht voor mijn kinderen, en het is ook heel mooi om met hen thuis te bidden", zegt een vader.

Meer tijd voor bezinning

De ramadan is traditioneel een tijd van bezinning, van nadenken over je leven en je geloof. De helft van de ondervraagden zegt zich juist in coronatijd meer te bezinnen dan tijdens een 'normale' ramadan. "Omdat je zo weinig andere dingen kunt doen, ben ik me meer in mijn geloof gaan verdiepen", schrijft iemand.

Een ander zegt: "Ik ben me ervan bewust geworden hoe goed ik het eigenlijk heb en hoe gezond ik ben. Daar ben ik heel dankbaar voor." Veel deelnemers zeggen dat ze dit zo waardevol vinden dat ze ook de komende jaren, zonder corona, willen proberen om meer tijd voor reflectie te nemen.

Voor mij is ramadan altijd een positieve tijd, ongeacht de omstandigheden.

Joyce Boverhuis presenteert de resultaten van een onderzoek onder 565 moslims die dit jaar meedoen aan de ramadan.

Eid al-Fitr (Suikerfeest) minder uitbundig

De ramadan eindigt met Eid al-Fitr (het Suikerfeest). Voor veel moslims is dit een groot familiefeest, een beloning voor het vasten, waar ze de hele maand naartoe leven. Dat afspreken met veel familie en vrienden er door corona dit jaar weer niet in zit, vinden zeven van de tien ondervraagden moeilijk.

Een moslima vertelt: "Normaal maken we bergen hapjes en zoetigheden met mijn grote Marokkaanse familie. Dit is een feest om uitbundig te vieren. Ik vind het heel jammer dat we nu alleen met mijn zus kunnen eten. Maar het is niet anders, volgend jaar beter."

Een Turks echtpaar tijdens het nuttigen van de Iftar tijdens de vastenmaand ramadan
Bron: ANP
Een Turks echtpaar tijdens het nuttigen van de Iftar tijdens de vastenmaand ramadan

Kleedjes in het park

Sommigen zijn wel van plan om af te spreken met een groep die wat groter is dan is toegestaan. Ze willen bij goed weer bijvoorbeeld in het park gaan zitten, en proberen daar afstand te houden. "Hopelijk kunnen we naar het park om wat vrienden te zien. We leggen onze kleedjes wel een eindje uit elkaar. Na dertig dagen vasten hebben we wel een beetje gezelligheid verdiend."

Ook in andere onderzoeken van EenVandaag in coronatijd zien we dat de behoefte om samen te zijn altijd groter is op feestdagen, zoals met Kerst of Pasen.

Hoe vieren de moslims uit het onderzoek dit jaar Eid al-Fitr, het Suikerfeest? Joyce Boverhuis presenteert de resultaten.
info

Over dit onderzoek

Het online onderzoek is gehouden van 22 april tot en met 11 mei 2021. De vragenlijst is enerzijds verspreid onder leden van het EenVandaag Opiniepanel die eerder hebben aangegeven moslim te zijn. Anderzijds is een open link verspreid via netwerken, organisaties en sociale mediagroepen waar Nederlanders met een migratieachtergrond of die moslim zijn zich begeven.

Aan het onderzoek deden 565 mensen mee die hebben aangegeven moslim te zijn en aan de ramadan mee te doen. Zij kregen vragen over hoe zij ramadan en de aspecten van de vastenmaand voorgelegd, veelal via open vragen.

Doel van het onderzoek is om een kwalitatief beeld te schetsen van hoe moslims de dit jaar de ramadan hebben ervaren tijdens de coronacrisis. Op basis van indicatieve populatiecijfers van het CBS zien we in onze steekproef een oververtegenwoordiging van deelnemers tot 55 jaar (vooral tweede generatie), hoger opgeleiden en Marokkaanse Nederlanders. Er is niet gecorrigeerd voor de afwijkingen in de steekproef. Om deze redenen moeten de uitkomsten van het onderzoek als indicatief en niet-representatief worden beschouwd.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.