Ongeveer 1 op de 5 jongeren heeft weleens een bangalijst onder ogen gekregen. Onder leden van een studie- of studentenvereniging is dat zelfs 1 op de 3 (34 procent). Een deel van de jonge mannen ziet geen kwaad in dit soort lijsten.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag samen met LINDA.meiden, dat vandaag een campagne start om bewustwording onder studenten te vergroten. Aan het onderzoek deden 1.300 jongeren mee tussen de 16 en 35 jaar. Ruim 400 van hen zijn lid (geweest) van een studie- of studentenvereniging.

'Konden zich niet verdedigen'

Deelnemers ontvingen de bangalijsten, met meestal de namen en gegevens van vrouwen die bijvoorbeeld makkelijk in bed zouden zijn te krijgen, vaak tijdens hun studententijd. Maar ze vertellen in het onderzoek ook over lijsten met minderjarige meisjes die rondgingen op middelbare scholen.

Een panellid vertelt: "Er ging een bangalijst rond op mijn middelbare school, met onder andere foto's van borsten. Sommige van die foto's kwamen gewoon van het internet. Daar was dan een naam onder gezet van een meisje uit het jaar. Ze konden zichzelf niet verdedigen."

Aan de schandpaal genageld

"Het was op de middelbare school. Gevolg was dat iedereen, ik ook, slecht naar de meiden van de lijst keek," vertelt een ander panellid. "Nu ik ouder ben, weet ik wel beter. Het is te schandalig voor woorden dat die kwetsbare jonge meiden zo aan de schandpaal werden genageld."

De afgelopen tijd ging de ophef vooral over studenten die zich schuldig maken aan het maken en delen van bangalijsten. Mannelijke, maar ook vrouwelijke studenten vertellen in het onderzoek van EenVandaag hoe die lijsten vervlochten zijn geraakt met het studentenleven.

Bangalijst op de wc

"Het hing op de wc en in de gemeenschappelijke ruimte van een studentenhuis voor vrouwen. Op verschillende 21-diners kwamen de 'prestaties' en het formaat van de penis van de mannen vervolgens terug in liederen en gedichten", aldus een vrouwelijke deelnemer.

WhatsApp is het meest gebruikte medium voor het delen van bangalijsten: 88 procent van de jongeren die er een heeft gezien, zegt dat de lijst daarop rondging. Een Leidse student zegt daarover: "De lijst werd gedeeld in verschillende WhatsApp-groepen. Vooral die met alleen maar mannen." In mindere mate (24 procent) werd de lijst via Snapchat gedeeld.

Vooral studentenverenigingen

Slechts 1 procent van alle jonge ondervraagden geeft toe een lijst door te hebben gestuurd. Het lijkt erop dat het vooral gebeurt bij studentenverenigingen. Bijna 1 op de 20 (4 procent) verenigingsleden zegt weleens een lijst naar anderen te hebben verzonden.

"Ik heb niet nagedacht over de gevolgen", schrijft een studente in het onderzoek. "En ik kende wat meisjes die erop stonden, dus ik wilde het naar mijn vriendinnengroep sturen."

'Voelt niet als iets slechts'

Sommige ondervraagden die een toegestuurde bangalijst met anderen deelden, waren zich niet bewust van het kwaad dat ze aanrichtten. "Het is meestal grappig om te delen," vertelt een mannelijke student.

"Het voelt niet alsof je iets slechts doet, al is het natuurlijk wel fout. Ik stuur het naar vrienden of huisgenoten."

Lijst met alleen namen kan geen kwaad

Het gevoel dat bangalijsten geen kwaad kunnen, leeft breder bij jonge mannen. Zo zeggen 4 op de 10 van hen (38 procent) het geen probleem te vinden als er bangalijsten rondgaan met alleen namen erop.

Alleen het vermelden van een naam zou volgens een deel van hen niet zo snel op de persoon te herleiden zijn. "Een naam is geen doxing, privégegevens lekken is een grens."

Zelf naar gemaakt

Een kleiner deel vindt dat sommige mensen het er naar maken om op een lijst te worden gezet. "Sommige mensen maken met hun eigen social mediaprofiel ook een soort bangalijst, maar zijn verbaasd als anderen dan ook een mening over hen vormen."

Toch zeggen ook de meeste jonge mannen (61 procent) dat bangalijsten met alleen namen problematisch zijn, laat staan lijsten met meer gegevens.

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."