Gedoe rond het asiel- en stikstofbeleid en discussie over Oekraïne zorgen ervoor dat PVV-kiezers vertrouwen in het kabinet verliezen. En dat vertaalt zich in vertrekkende kiezers: de PVV zakt deze maand 4 zetels.

Dat blijkt uit de maandelijkse zetelpeiling van EenVandaag en Verian, aangevuld met onderzoek onder het EenVandaag Opiniepanel. Daaruit blijkt dat het vertrouwen in het kabinet de afgelopen maanden onder alle kiezers steeds verder zakt: van 42 procent rond Prinsjesdag naar 26 procent nu.

Vertrouwen in kabinet daalt ook bij PVV-kiezers

Ook mensen die op een coalitiepartij hebben gestemd, zijn minder positief over het kabinet.

Vooral kiezers van NSC en VVD waren al eerder teleurgesteld. Nu kan ook de PVV niet meer op het enthousiasme van de meerderheid van haar kiezers rekenen. Nog de helft (52 procent) van hen heeft vertrouwen in het kabinet.

Niet meer stemmen

Kiezers storen zich aan onderlinge discussies tussen de coalitiepartijen en het gebrek aan slagkracht van het kabinet. "Ze moeten gewoon eens voortgang gaan maken en stoppen met al dat bakkeleien", bekritiseert een PVV-stemmer het kabinet.

De kritiek vertaalt zich in zetelverlies voor de PVV. De partij van Geert Wilders staat op 34 zetels, een maand geleden waren dat er nog 38. Kiezers die sinds de Tweede Kamerverkiezingen zijn weggelopen bij de PVV, zijn niet zozeer teleurgesteld in de partij, maar in het politieke speelveld waarin de PVV moet opereren. De meeste vertrokken kiezers zouden daarom thuisblijven, als er nu verkiezingen zouden zijn.

PVV-kiezers geven anderen de schuld

Ook de teleurstelling in Geert Wilders blijft beperkt. Het vertrouwen in hem daalt de afgelopen maanden licht. Sommige kiezers vinden dat hij z'n hand heeft overspeeld door 'onervaren ministers' aan te stellen en 'te hard te roepen wat hij voor elkaar zou krijgen'.

Een ruime meerderheid (82 procent) van de PVV-stemmers houdt toch vertrouwen in de voorman. Volgens veel kiezers komt het niet door hem of de PVV, maar door anderen dat het kabinet nog weinig concreets bereikt. In hun ogen werken bijvoorbeeld linkse oppositiepartijen de PVV tegen. Of ligt het aan de stroeve samenwerking met coalitiepartij NSC.

'Beter voor Nederland als kabinet blijft zitten'

Geert Wilders is zelf ook kritisch op andere partijen en dreigde onlangs nog met een kabinetsval als andere partijen het asielbeleid zouden willen aanpassen na een advies van de Raad van State. Niet alle PVV-stemmers zijn daar blij mee. Een aanzienlijk deel (39 procent) vindt het niet kunnen dat politici openlijk dreigen met een kabinetsval. Ze denken dat zo'n dreigement z'n effect verliest als het te vaak wordt gebruikt.

Bovendien willen de meeste PVV-stemmers niet dat het kabinet valt. Een meerderheid van hen (61 procent) denkt dat het beter is voor Nederland als dit kabinet blijft zitten. Ondanks hun kritiek hopen de stemmers dat het kabinet zijn plannen kan uitvoeren. Sommigen verwachten bovendien dat na verkiezingen niet de PVV, maar een linkse regering aan de macht komt.

GroenLinks-PvdA stijgt licht

Als er vandaag verkiezingen zouden zijn, lijkt een hele linkse coalitie een lastige opgave. In de zetelpeiling krijgt GroenLinks-PvdA er deze maand wel wat bij. De partij van Frans Timmermans stond vorige maand op 24 zetels, nu zijn dat er 27. Maar, opgeteld halen de linkse partijen geen meerderheid.

Ook de huidige coalitiepartijen hebben in deze peiling samen bij lange na geen meerderheid. De PVV, VVD, NSC en BBB staan samen op 64 zetels. Bij de verkiezingen waren dat er nog 88.

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."