Met nog drie weken te gaan en veel zwevende kiezers, ligt de strijd om de grootste partij te worden nog behoorlijk open. GroenLinks-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans heeft er 'alle vertrouwen in dat hij op 22 november zal zegevieren', vertelt hij.
Timmermans was bij zijn kandidaatstelling glashelder: hij wil premier worden. Een paar maanden later lijkt het daar nog niet op. Zijn partij moet NSC en de VVD voor zich dulden in de peiling en de meeste kiezers zien Timmermans niet zitten als premier. Blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder het Opiniepanel.
'Politiek is guurder geworden'
Negen jaar geleden verliet Timmermans de Haagse politiek voor een baan als Eurocommissaris in Brussel. Hij merkt dat er sinds die tijd een hoop veranderd is in Nederland. Daarmee doelt hij onder meer op de kritiek die hij kreeg op de waarde van zijn huis en het wachtgeld dat hij als vertrekkend Eurocommissaris krijgt.
"Ik was al gewaarschuwd dat de Nederlands politiek wat guurder is geworden in vergelijking tot negen jaar geleden toen ik vertrok. En dat is gebleken. Helaas hoort dat er kennelijk bij. In mijn beleving was het in mijn eerdere periode op het Binnenhof echt ietsje liever allemaal."
Bekijk ook
Cynisme en wanhoop
Deze Tweede Kamerverkiezingen zijn hele belangrijke verkiezingen, zegt Timmermans. "Ik loop al een paar decennia mee in de politiek, maar ik heb nog nooit mee meegemaakt dat mensen ten aanzien van het landbestuur zo aan het randje van cynisme zitten. En cynisme is uiteindelijk gestolde wanhoop. Wanhoop of het nog wel goed gaat komen."
De lijsttrekker merkte tijdens zijn ontmoetingen met mensen in het land dat die wanhoop vaak enorm is. "Je merkt dat bij veel mensen de rek er echt uit is. Of het nou gaat om de oorlogen die er zijn, de onzekerheid of er nog wel thuiszorg is voor je ouders, de onzekerheid over je baan. Het is teveel geworden. Bestaanszekerheid is dus veel breder dan alleen inkomen en gaat over al deze dingen."
'Tussen hoop en vrees'
Ook heerst er volgens de lijsttrekker enorm veel wantrouwen of de politiek nog wel in staat deze grote problemen écht op te lossen.
"Mensen zien wat er gebeurd is met de toeslagenaffaire. Maar ook wat er in Groningen is gebeurd rondom de gaswinning. En zien dat de overheid zo enorm gefaald heeft en vragen zich af of dit nog wel hersteld kan worden. Ze leven dus een beetje tussen hoop en vrees."
Bekijk ook
Timmermans geen favoriet als premier
Direct na zijn kandidaatstelling gaf Timmermans aan de grootste te willen worden met GroenLinks-PvdA. Hoewel zijn partij nog bovenin meedingt, is hij nu geen favoriet voor het premierschap. In de zetelpeiling moet hij drie weken voor de verkiezingen de VVD en NSC voor zich dulden en voor de hand liggende coalitiegenoten op links zijn te klein om samen met GroenLinks-PvdA een meerderheidscoalitie te vormen.
Daarbij worden kiezers ook nog niet bepaald enthousiast van Timmermans als premier. Slechts een derde van alle kiezers vindt hem acceptabel als volgende premier van Nederland. Een meerderheid ziet dat niet zitten. Daarmee liggen Pieter Omtzigt (NSC) en Dilan Yeşilgöz (VVD) beter. Respectievelijk vindt 58 en 44 procent hen acceptabel.
Opkomen voor jongeren?
Zijn eigen kiezers zijn tevreden over hem als partijleider. Zo vinden ze hem vooral deskundig en heeft hij brede internationale ervaring. Maar op een aantal aspecten scoort hij beduidend minder.
Zo denkt slechts de helft van de GroenLinks-PvdA-achterban (53 procent), dat hij opkomt voor jongeren in de samenleving. Een gevoelig punt voor een partij die zich veelal richt op die groep. Een GroenLinks/PvdA-kiezer omschreef het als volgt: "Ik ben 23 en heb meer met GroenLinks. Ik hoor 'm wel over jongeren en klimaat maar hij spreekt niet dezelfde taal als ik. Dat heeft Jesse meer."
Profiel van Timmermans
Daarbij zegt slechts een derde van de GroenLinks-PvdA-kiezers zich met hun partijleider te kunnen identificeren. Gekeken naar de toelichtingen die kiezers geven, lijkt ook dat te maken te hebben met het profiel van zijn kiezers en dat van Timmermans.
Een kiezer zegt daarover: "Vooral zijn ervaring is een plus voor mij, maar als persoon is hij veel van wie ik niet ben: oud, Limburgs, beetje te ijdel."
Mens achter de bestuurder
Ondanks het gure klimaat en het feit dat de peilingen nog geen klinkende overwinning voorspellen voor 'Verenigd Links', heeft Timmermans er alle vertrouwen in dat hij het tij kan keren. Het feit dat hij als premierkandidaat buiten zijn eigen electoraat nog geen hoge ogen lijkt te gooien, ziet Timmermans niet meteen als een groot probleem.
"Daar is nog een hoop werk aan de winkel. En dat vind ik helemaal niet erg. Men kent mij voornamelijk als bestuurder, maar de mens achter de bestuurder is nog niet zo bekend. Dat hoop ik in de komende weken duidelijker te maken aan de kiezen. En zo te laten zien dat ik hun vertrouwen echt waard ben."
'Land op ander spoor zetten'
"De campagne begint eigenlijk kun pas. Wij doen als GroenLinks en Partij van de Arbeid mee voor de hoofdprijs", zegt Timmermans. "En ik ga me er ook volledig voor inzetten om die hoofdprijs binnen te halen."
"Daarbij hoop ik dat we ook op links echt kunnen samenwerken", vervolgt hij. "Met de SP, de Partij voor de Dieren. En uiteraard D66 ook. Dan kunnen we het land echt op een ander spoor zetten."
Bekijk ook
Geen linkse meerderheid
Charlotte Nijs van het EenVandaag Opiniepanel snapt dat Timmermans deze partijen noemt als logische politieke partners, maar een coalitie zit er volgens haar niet in: "Links is momenteel zo klein, dat er zomaar nog vier partijen nodig zijn voor een meerderheid."
Zelfs als GroenLinks-PvdA de grootste wordt en Timmermans de eerste hand heeft in de coalitiebesprekingen, zal hij volgens haar de brug naar wat grotere rechtse partijen moeten slaan. "En dat experiment is met het kabinet-Rutte II niet goed bevallen." Na die regeerperiode met de VVD verloor de PvdA een recordaantal zetels en ging van 38 naar 9 zetels bij de verkiezingen van 2017.
Over het onderzoek
Het onderzoek is uitgevoerd van 23 tot en met 26 oktober 2023. Aan het onderzoek deden 28.551 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. De vragen over de aspecten van Frans Timmermans als GroenLinks-PvdA-leider zijn ingevuld door 5.129 kiezers die nu op GroenLinks-PvdA zouden stemmen als er nu verkiezingen.
De uitkomsten zijn gewogen en representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit ruim 80.000 leden.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
