tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Stikstofdoelen onhaalbaar? Hoogleraar ziet mogelijkheden, 'maar omschakeling in landbouw is hard nodig'

Stikstofdoelen onhaalbaar? Hoogleraar ziet mogelijkheden, 'maar omschakeling in landbouw is hard nodig'
Koeien in een emissiearme stal in Blekensgraaf
Bron: ANP

Het stikstofbeleid van het kabinet is lang niet genoeg om de natuur te herstellen, oordeelde de rechter vanochtend. Welke opties heeft de politiek om daar iets aan te doen? "Ontkomen niet aan maatregelen in landbouwsector."

Helemaal verbaasd was hoogleraar integrale stikstofstudies aan de VU Amsterdam Willem Jan Erisman niet door de uitspraak van de rechter in de zaak die Greenpeace aanspande tegen de Staat. "Maar dat het zo stellig is, was wel een beetje een verrassing", laat hij weten.

Maatregelen in landbouwsector

De Staat wordt namelijk een dwangsom van 10 miljoen euro opgelegd als ze er niet in slaagt om de klimaatdoelen in 2030 te halen. En om die doelen te halen, moet er nog veel gebeuren. "Het is een unieke uitspraak", vertelt Erisman. "Omdat de Staat onrechtmatig handelen wordt verweten, en dat daar ook nog een dwangsom wordt bijgezet."

Wil de Staat hier iets aan doen, dan ontkomt de coalitie er niet aan om in de landbouwsector maatregelen te nemen, weet de hoogleraar. "Je kan wel zeggen: 'Ik wil alle sectoren raken', en dat zou rechtvaardig zijn. Maar landbouw heeft gewoon verreweg de grootste bijdrage in Nederland, en het is het meest kosteneffectief om daar de maatregelen in te nemen."

Het was een spannende dag voor Greenpeace-directeur Andy Palmen

Drie opties

In totaal ziet Erisman drie keuzes die de politiek zou kunnen maken om de stikstofuitstoot in de landbouwsector te verminderen, vertelt hij. Ten eerste: "Je kan grootschalig gaan uitkopen, maar dan verplicht." Maar, zegt hij daar direct achteraan, "ik denk niet dat dat nu op de politieke agenda staat."

Als tweede optie noemt hij een rapport dat deze week naar buiten gekomen is vanuit de Wageningen Universiteit. Daarin staan haalbare innovaties en maatregelen die in de landbouwsector toegepast kunnen worden en waarmee de uitstoot van ammoniak binnen 5 jaar met 50 procent kan worden teruggedrongen.

info

Wat zijn de klimaatdoelen?

Om de natuur te herstellen moet er veel minder stikstof neerkomen in de natuur. Daarom heeft de overheid doelen opgesteld om de uitstoot van stikstof te verminderen.

In de wet is vastgelegd dat in 2025, 2030 en 2035 respectievelijk 40 procent, 50 procent en 74 procent van de stikstofgevoelige natuur in de Natura 2000-gebieden onder de zogenoemde 'kritische depositiewaarden' (KDW) moet zijn gebracht.

Boven die waarden is er een risico dat de kwaliteit van leefgebieden van dieren en planten wordt beschadigd. Die doelen zijn ondanks de harde wetgeving nog niet in zicht.

Algehele omschakeling

"Ze kunnen zeggen: we pakken het rapport en gaan er een grote reductie mee halen en voeren de maatregelen door", vertelt Erisman. "Maar de makers van het rapport hebben zelf al gezegd: je zal toch ook moeten kijken naar veereductie." Daarnaast is er bij het uitvoeren van deze maatregelen ook veel handhaving nodig, volgens de hoogleraar.

Zijn eigen voorkeur is het ontwikkelen van een plan waarmee een algehele omschakeling in de landbouw waargemaakt kan worden. Volgens de hoogleraar moeten verschillende dingen aangepakt worden om dat voor elkaar te krijgen: de waterkwaliteit, het mestoverschot, en stikstof. "Zorg nou dat je tussen nu en 5 jaar dat beleid versneld implementeert om te zorgen dat de landbouw echt toekomst heeft."

Bekijk ook

Wat is ervoor nodig?

Hiervoor zijn verschillende grote omschakelingen nodig, zegt Erisman. "Je wil in ieder geval naar grondgebondenheid voor de melkveehouderij", noemt hij als eerste. Grondgebonden melkveehouderijen gebruiken de mest van hun koeien om gras en voer te groeien voor het vee. "Zo zien ze af van krachtvoer en minimaliseren ze het gebruik van kunstmest. Dat scheelt heel veel stikstof."

Daarbij moet er volgens de hoogleraar ook gekeken worden naar gevoelige gebieden om daar gerichte maatregelen toe te passen. "Dat zou bijvoorbeeld de gerichte opkoop van een paar bedrijven kunnen zijn."

Communicatie met de landbouw

Volgens Erisman is goede communicatie met de boeren essentieel. "Als je die normen stelt, dan kan je ook aan de landbouw vragen hoe zij hieraan kunnen voldoen. Ga je innoveren? Wil je opgekocht worden? Ga je verplaatsen? Wil je extensief leren?"

Er hoeft dus niet één algemene manier te zijn om de doelen te halen, vindt hij. "Per bedrijf is dat toch verschillend wat ze willen, als je maar zorgt dat ze aan die normen gaan voldoen. En dat kan alleen als het duidelijk is waar ze naartoe moeten. Dat was het tot nu toe niet."

Duidelijkheid op korte termijn nodig

Komt die duidelijkheid er, dan zal het ook niet lang duren voordat er verandering komt. "Heel veel boeren zijn creatief genoeg om met een eigen oplossing te komen en dat is in het verleden ook wel bewezen."

"Dat ze aan de slag willen is wel duidelijk", sluit hij af. "Maar die duidelijkheid is heel belangrijk, en dat moet op korte termijn naar buiten komen. Dan kan je al vrij snel stappen zetten, denk ik."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Deze landen steunen Rusland in de oorlog tegen Oekraïne

Na 3 jaar oorlog in Oekraïne heeft Rusland te maken met westerse sancties, maar komt er nog wel steun uit andere landen. Waarom en van wie? In deze video zetten we de militaire en economische hulp die president Poetin krijgt op een rij.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook in West-Duitse Gelsenkirchen wordt links verdrongen door AfD: 'Voel me in de steek gelaten'

Ook in West-Duitse Gelsenkirchen wordt links verdrongen door AfD: 'Voel me in de steek gelaten'
SPD-lijsttrekker Markus Töns en AfD-politica Enxhi Seli-Zacharias
Bron: EenVandaag

Aanstaande zondag zijn er landelijke verkiezingen in Duitsland. Gelsenkirchen, een stad in het Ruhrgebied, was decennialang een links bolwerk maar kan nu een van de eerste steden in West-Duitsland worden met de radicaal rechtse AfD als grootste partij.

Onze verslaggevers waren in Gelsenkirchen, en spraken naast lokale bewoners ook met de lokale lijsttrekkers van de sociaaldemocratische partij SPD en de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD).

Voormalig industriegebied

Gelsenkirchen, een stad met 250.000 inwoners, staat bekend als de armste van Duitsland met hoge criminaliteitscijfers. De verloedering is overal zichtbaar: talloze leegstaande huizen zijn dichtgetimmerd of bedekt met graffiti, terwijl afvalbergen met matrassen en koelkasten op vrijwel elke straathoek te vinden zijn.

De SPD was de afgelopen 75 jaar onafgebroken de grootste partij in Gelsenkirchen. Ze kwamen op voor de vele arbeiders in de staalindustrie en de mijnbouw. Maar die tijden zijn door het sluiten van de mijnen allang voorbij. De partij lijkt haar greep te verliezen wat kiezers écht bezighoudt.

Bekijk ook

Verloedering

In Ückendorf, een wijk in het zuiden van Gelsenkirchen, ontmoeten we SPD-lijsttrekker Markus Töns. Volgens hem is het grootste probleem van Gelsenkirchen dat de gemeente te weinig geld ter beschikking heeft.

Hij legt uit: "Straten worden niet opgeknapt, afval wordt te laat opgehaald, we hebben te weinig plekken in de kinderopvang en niet genoeg sociaal werkers. Dat zorgt voor onvrede onder de bevolking."

Oost-Europese migranten

Als tweede punt noemt hij migratie. "Gelsenkirchen kampt met de uitdaging van economische migratie uit Zuidoost-Europa." Lopend door de wijk vertelt hij dat de goedkope arbeiderswoningen in dit stadsdeel vooral Roemenen en Bulgaren aantrekken. Sinds 10 jaar mogen zij zonder vergunning in Duitsland komen werken.

"In de praktijk maken ze vooral gebruik van uitkeringen omdat ze vaak geen opleiding en diploma's hebben", voegt hij toe. "En dat zorgt voor veel problemen."

Bekijk ook

Aanslagen

De solidariteit van de mijnwerkers heeft in Gelsenkirchen plaatsgemaakt voor wantrouwen richting migranten en asielzoekers. De jonge partij AfD voelt deze onvrede feilloos aan.

Enxhi Seli-Zacharias heeft een Albanese achtergrond en is sinds 5 jaar lid van de AfD. In een koffietentje haalt ze de recente aanslagen in Duitsland aan. "Mensen voelen zich niet langer veilig in hun eigen land. Ik vind het onwijs zorgwekkend dat politici hier geen oog voor lijken te hebben."

'Remigration'

Het doel van de AfD is helder. Enxhi Seli-Zacharias: "We moeten de grenzen sluiten, met de 'remigration' beginnen en migranten met een strafblad die hier illegaal wonen terug naar hun land van herkomst sturen." Deze boodschap slaat ook bij mensen met een migratieachtergrond aan. Dit lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig, maar volgens Exhi, die dus zelf een migratieachtergrond heeft, is het dat niet.

De naturalisatie in Duitsland verloopt op dit moment veel te makkelijk, beargumenteert ze: "Ik vind het oneerlijk tegenover migranten die jaren geleden wel aan alle eisen hebben voldaan. Ook ik voel me ongelijk behandeld."

Bekijk ook

'We zijn allemaal Europees'

Het sluiten van de grenzen is volgens SPD'er Markus Töns geen oplossing. "Wij moeten deze groep mensen juist helpen om aan werk te komen door ze op te leiden." Ook de uitvoering is een probleem: er zijn in Duitsland, net als in Nederland, niet genoeg politie-agenten om de grensposten weer te bemensen.

Het plan van de AfD om migranten terug te sturen slaat volgens hem nergens op. "Wie moet er dan terug? Hoe maak je een onderscheid tussen Roemenen, Bulgaren, Fransen en Nederlanders? Wij zijn allemaal Europees."

Debat over partijverbod

De Duitse rechter heeft sommige afdelingen van de AfD als 'rechts-extremistisch' en 'antidemocratisch' bestempeld. Onzin, zegt Enxhi. Zij vindt dat het debat over een verbod op de partij juist ondemocratisch is. Volgens de na-oorlogse Duitse grondwet kan een partij die een bedreiging vormt voor de democratie worden verboden.

Töns ziet ook dat de AfD steeds sterker wordt in West-Duitsland. In het Oosten is het al hard op weg de grootste te worden. Maar hij heeft de strijd nog niet opgegeven. "Ik blijf me samen met de demokraten inzetten voor een betere toekomst in Gelsenkirchen."

Bekijk ook

'Durf 's avonds niet alleen over straat'

Ook op straat horen we het telkens weer: de onvrede is groot. Gelsenkirchen was ooit een fijne plek om te wonen, maar dat is het niet meer. Veel inwoners voelen zich onveilig, maar ze zijn ook teleurgesteld in de politiek.

Een vrouw van in de 60 legt op de lokale markt haar onvrede tegen ons uit. "Ik durf 's avonds niet alleen op straat te lopen. Ik heb echt het gevoel dat politici in een andere wereld leven. Ik voel me echt in de steek gelaten." Ze weet nog niet zeker op wie ze gaat stemmen. "Sowieso geen SPD. Ik ben nog aan het twijfelen, maar het zou zomaar AfD kunnen worden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant