Oorlogen, klimaatcrisis en verharding in de maatschappij: voor de helft van de mensen die bewust geen kinderen willen, is de situatie in de wereld belangrijk bij die keuze. Ook de staat van Nederland speelt mee.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag en LINDA. onder ruim 4.100 mensen onder de 45 jaar die geen kinderen hebben. Onder hen zijn 1.263 mensen die bewust geen kinderen willen. Ook voor mensen die nog niet zeker zijn van hun kinderwens, horen de situatie in de wereld en in Nederland bij de meest genoemde redenen om mogelijk geen kind te willen.

'Zielig' om nu op te groeien

"Ik gun het een kind niet om in deze wereld op te groeien", vat iemand samen waarom ze geen kinderen wil. Zij is niet de enige: veel ondervraagden die bewust kinderloos - of 'kindvrij' zoals sommigen liever zeggen - zijn, geven in de eerste plaats aan dat ze hun vrijheid niet willen opgeven of dat ze niks met kinderen hebben, maar ook de situatie in de wereld wordt vaak in één adem genoemd als reden om anno 2024 bewust kinderloos te blijven.

Deelnemers vinden het 'zielig' als mensen nu opgroeien en willen kinderen niet 'opzadelen met de staat van de wereld'. "We leven van crisis naar crisis, overal is er oorlog. De dreiging van oorlog in Nederland is hoog, het klimaat gaat naar de knoppen", licht iemand toe. "Als we zo doorgaan, is er geen wereld meer voor mijn kinderen (die ik niet wil)."

Egoïstische keuze

Bewust kinderlozen vinden nu een kind krijgen bovendien 'het meest egoïstische dat je kunt doen' omdat er, zo zeggen ze, al te veel mensen op de wereld zijn.

Vooral als het gaat om het klimaat, dat voor 1 op de 5 meespeelt, heerst dat gevoel. "Het laatste wat onze planeet nodig heeft, is meer mensen. Als we met z'n allen zorgen dat de wereldbevolking omlaag gaat, heb je geen enkel klimaatdoel meer nodig."

Situatie in Nederland

Niet alleen de wereld, ook de kant die het opgaat met Nederland is een belangrijke reden om niet aan kinderen te beginnen. Het woningtekort, verharding in de maatschappij, drugscriminaliteit en mentale problemen bij de jeugd: hoewel sommigen aangeven dat Nederland goede voorzieningen heeft, ziet een derde ook in eigen land genoeg redenen om kinderloos te blijven.

Deelnemers, die zelf onder de 45 jaar zijn, hebben soms zelf moeite met het opbouwen van hun leven hier en vrezen dat dat voor toekomstige generaties alleen lastiger zal worden.

Uitstel kinderwens om woning

Dat het niet altijd makkelijk is om een leven op te bouwen, zorgt er ook voor dat mensen hun kinderwens uitstellen. Zo zegt een meerderheid (67 procent) van de mannen die wel kinderen willen, dat ze hun kinderwens op een laag pitje zetten omdat ze geen geschikte woning hebben. Voor de grootste groep mannen leiden ook het niet hebben van genoeg geld en de wens om eerst aan de carrière te werken tot uitstel.

Bij vrouwen spelen deze zaken minder vaak, van hen zegt 44 procent dat het opbouwen van een carrière ervoor zorgt dat ze later kinderen krijgen.

Kinderen zijn de norm

Hoewel er mensen zijn die bewust geen kind hebben, is het krijgen van kinderen in Nederland volgens de grootste groep mensen (49 procent) nog altijd de norm. Vrouwen merken dat een stuk meer dan mannen.

Zo worden vrouwen flink vaker geconfronteerd met de vraag wanneer ze aan kinderen beginnen. Aan ongeveer de helft van de vrouwen (53 procent) zonder kinderen wordt regelmatig gevraagd of er nog kinderen komen, terwijl dat maar voor 16 procent van de mannen geldt.

'Gereduceerd tot baarmoeder'

Veel deelnemers aan het onderzoek vinden die vraag 'irritant', 'brutaal' of ronduit pijnlijk. "Ik krijg al zeker sinds mijn 20e deze vraag van mijn schoonfamilie. Ik word er boos en verdrietig van. Ik heb het idee dat ik gereduceerd word tot baarmoeder", zegt iemand die nog niet weet of ze kinderen wil.

Zeker voor mensen die een kind hadden gewild, maar niet hebben gekregen of kunnen krijgen, kunnen vragen over hun kinderwens confronterend zijn. "Het doet mij pijn", zegt iemand die graag kinderen had gewild. "Alsof het abnormaal is om geen kinderen te hebben."

Antwoord wordt niet geaccepteerd

Mensen die zelf geen kinderen willen of hierover twijfelen, stoort het vooral dat anderen hun antwoord niet altijd lijken te accepteren.

Tientallen mensen in het onderzoek geven aan dat ze te horen krijgen dat 'het gevoel nog wel komt', dat het 'een fase' is, of dat ze 'nog eens goed moeten nadenken'.

Verwachting vanuit maatschappij

Voor sommigen is het krijgen van de vraag over kinderen dan ook niet het ergste, maar wel de verwachting die er vanuit de maatschappij lijkt te zijn. Een meerderheid (66 procent) van de vrouwen zonder kinderen heeft het gevoel dat er van ze wordt verwacht dat ze een kind krijgen, of ze het nou nog willen of niet.

Bij mannen is dat een derde (33 procent). "Zulke vragen leggen daardoor druk op de keuze. Ik heb het gevoel niet mee te doen in de maatschappij als ik geen kinderen zou krijgen, dat ik er minder toe doe", zegt iemand die nog twijfelt over het krijgen van kinderen.

Het was lang een discussiepunt in Den Haag, maar nu komt het er hoogstwaarschijnlijk toch: een vuurwerkverbod. Voor vuurwerkhandelaren is het een grote klap, zo ook voor Hans Schram uit Castricum. "Ik dacht dat ik veilig zat voor de komende jaren."