Treinkaartjes duurder maken in de spits werkt averechts: 'Meer mensen nemen de auto'

De NS mag treinkaartjes duurder maken in de spits. Dat wil staatssecretaris Vivianne Heijnen van infrastructuur. Weer draaien dan de reizigers op voor de problemen bij de NS. Daarnaast werkt het averechts, zegt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen.

Staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur schrijft daarnaast in haar brief aan de Tweede Kamer dat de NS in een lastige financiële situatie zit, omdat er minder reizigers zijn, energie duurder is en de kosten van het personeel zijn gestegen.

Heffing in de spits?

De NS hoeft daarom waarschijnlijk minder aan de overheid te betalen om het spoor te mogen gebruiken. Sterker nog: misschien krijgt NS zelfs subsidie. Ook bestaat er de kans dat treinen minder gaan rijden, op rustige momenten en trajecten.

Daarnaast krijgt de NS dus de mogelijkheid om speciale tarieven in te voeren op trajecten, maar dus ook in de spits. Zo wordt het minder druk in de spits en komt er meer geld binnen voor het inzetten van bijvoorbeeld langere treinen.

Meer met de auto

Maar als met de trein reizen in de spits duurder wordt, betekent dat niet dat mensen een ander moment kiezen om de trein te pakken, maar juist dat mensen de auto pakken, zegt Tertoolen. "We weten uit onderzoek dat het veel lastiger is om mensen vanuit de auto in de trein te krijgen, dan vanuit de trein in de auto", zegt Tertoolen. "Dus als we dit soort dingen gaan doen, is de kans heel groot dat er echt een stroom naar de auto toegaat."

"Over hoeveel precies en wat de percentages zijn, kunnen we weinig zeggen, want het hangt van verschillende dingen af. Maar dat die beweging er is, kunnen we met zekerheid vaststellen", zegt Tertoolen.

Mensen met vaste werktijden

Ook reizigersvereniging Rover is absoluut niet blij als de treinprijzen in de spits gaan stijgen. "Maar dat zal geen verrassing zijn natuurlijk. Wat ons betreft moet de trein voor iedereen betaalbaar zijn. En probeer dan maar als basisschoolleraar buiten de spits te rijden, dat kan niet", zegt Freek Bos van Rover.

"Wat mij betreft is openbaar vervoer echt een maatschappelijk product, waar iedereen gebruik van kan maken en als er geld tekort is, dan is het niet aan NS om dan maar heffingen in te voeren. Dat zou de staatssecretaris ook niet mogelijk moeten maken, maar het geld ergens anders weg moeten halen, bijvoorbeeld bij het ministerie voor Klimaat."

Niet straffen, maar belonen

Verkeerspsycholoog Tertoolen zegt dat je mensen niet moet straffen, maar juist moet belonen voor goed gedrag. "De NS heeft een dalurentarief, dus als je buiten de spits reist ben je goedkoper af. Dat is veel slimmer. Je kunt mensen veel beter een beloning geven als ze bepaald gedrag vertonen, dan dat je ze gaat straffen voor gedrag wat je niet wilt."

"Waarom denk je dat de wegen elke ochtend propvol staan met auto's? Mensen zijn gehecht aan op bepaalde tijden reizen. En denken dat ze op een bepaalde tijd op hun werk moeten zijn. Dat geldt ook voor die treinreizigers. Dus op deze manier kom je er gewoon niet."

Mensen die flexibel kunnen reizen, doen het al

Tertoolen denkt ook dat mensen die al flexibel kunnen reizen, het al doen. "Want waarom zou je in een drukke trein gaan zitten als dat niet hoeft? Met deze maatregel krijg je mensen alleen maar terug in de auto, niet naar de daluren."

De NS wil niet specifiek op de plannen reageren, maar laat wel weten dat op dit moment gemiddeld, over alle treinen en de hele dag, ongeveer 70 procent van de stoelen niet bezet is. En dat het op dinsdag en donderdag vooral druk is en dan vooral in de spits.