Of je nou over straat loopt, een dagje gaat winkelen of je trein moet halen: je bent zo goed als zeker vastgelegd door bewakingscamera's. In de chat kregen wij de vraag: wat gebeurt er met die beelden? We zochten het uit.

"Er is een verschil tussen camera's in de 'echte' openbare ruimte, zoals camera's op straat, en camera's in de semi-openbare ruimte, zoals camera's in winkels", vertelt Gerard Ritsema van Eck. Hij is universitair docent IT-recht over privacy en gegevensbescherming aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Taakverdeling

De gemeente gaat over de plaatsing van camera's op straat, zegt hij. "Dat staat vastgelegd in de gemeentewet. De burgemeester beslist samen met de gemeenteraad in welke gevallen, waar en hoe lang cameratoezicht wordt ingezet. Op Europees niveau zijn daar nog geen wetten over, dus in principe mogen ze overal hangen."

De verwerking van de camerabeelden valt niet onder de verantwoordelijkheid van de burgemeester. Die taak ligt bij de korpschef van de politie.

Live meekijken

Het is meestal niet zo dat er altijd iemand 'live' meekijkt, legt Ritsema van Eck uit. Een belangrijke reden om cameratoezicht te installeren is vooral het ontmoedigen van mogelijke misdaden.

Soms wordt er wel meegekeken: "Het kan voorkomen dat de politie meekijkt tijdens grote evenementen. Dat is vooral bedoeld als crowd control. Als er een opstootje wordt gesignaleerd, kunnen collega's op straat bijvoorbeeld worden ingelicht dat ze erheen moeten."

Verschil tussen gemeenten

Omdat de burgemeester samen met de gemeenteraad beslist hoe cameratoezicht wordt ingezet, zijn er grote verschillen tussen gemeenten.

"In Groningen zijn er bijvoorbeeld een stuk minder camera's geplaatst dan in Rotterdam", zegt Ritsema van Eck. "Of er meer camera's komen en waar, heeft dan ook heel erg te maken met de politieke kleur van de gemeenteraad."

28 dagen

Meestal worden beelden van camera's in de openbare ruimte 28 dagen opgeslagen, zegt Ritsema van Eck. "Daarna worden ze automatisch verwijderd. Alleen als beelden relevant zijn in een strafrechtelijk onderzoek kunnen ze voor langere tijd bewaard worden. Maar daar moet dan wel écht een reden voor zijn."

Die maximale opslagduur van 28 dagen heeft meerdere redenen. "Deels vanwege privacy, maar ook vanwege de kosten. Videobeelden van politiecamera's leveren namelijk hele grote bestanden op. Het gaat vaak om goede camera's, met scherp beeld. Als er 50 tot 100 camera's hangen in een gemeente, heb je het al snel over terabytes aan videodata."

Beelden in winkels

Voor bedrijven gelden andere regels. Winkeleigenaren moeten zich houden aan de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), de algemene privacyregels. "Er is geen wettelijk vastgelegde termijn. Je ziet heel vaak dat die 28 dagen worden overgenomen. Dat vinden mensen een goede balans tussen 'het nog even hebben', en niet te veel opslaan."

Bedrijven moeten volgens de AVG wel duidelijk maken dat er gefilmd wordt, en de beelden goed beveiligen. Als blijkt dat dat niet gebeurt, kunnen boetes worden opgelegd door de Autoriteit Persoonsgegevens. "Maar in de praktijk zie je dat dat weinig tot niet gebeurt. Het is namelijk lastig om te controleren of mensen zich aan de regels houden."

Recht op bezwaar

Mensen hebben een aantal rechten als organisaties hun persoonsgegevens gebruiken. Die staan ook in de AVG, en worden ook wel 'privacyrechten' genoemd. Dit is bedoeld om mensen controle te laten houden over hun persoonsgegevens. Als je bent gefilmd door een camera van een bedrijf, bijvoorbeeld een kledingwinkel, heb je hierdoor het recht om die beelden op te vragen, zegt Ritsema van Eck.

Je kunt zelfs verzoeken om tijdelijk te stoppen met het verwerken van de beelden als je twijfelt of dit op de juiste manier gebeurt. Ook heb je het recht om bezwaar te maken tegen het gebruik van jouw beelden als je vindt dat je privacy wordt geschonden.

Inzage aanvragen

Ook als je bent gefilmd door een camera op straat, kun je die beelden opvragen. "Je hebt onder de Wet politiegegevens het recht op inzage. Je kunt hierdoor de politie vragen of je de beelden op het politiebureau mag bekijken", legt een woordvoerder van de Autoriteit Persoonsgegevens uit.

"Maar als dat politietaken hindert, dan kan de politie weigeren jou de beelden te laten zien. Bijvoorbeeld als de politie bezig is met een onderzoek en het verstrekken van de beelden dat onderzoek in gevaar zou kunnen brengen."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Terwijl China en de Verenigde Staten met importheffingen naar elkaar gooien, is er slecht nieuws uit IJmuiden. Mede dankzij die importheffingen zit Tata Steel in zwaar weer. 1 op de 5 medewerkers gaat zijn baan verliezen. "Speelt al heel lang bij Tata."

Tata Steel heeft het, net als andere Europese staalbedrijven, al jarenlang moeilijk. De recente importheffingen van Amerikaanse president Donald Trump van 25 procent op Europees staal zijn maar een van de vele uitdagingen, ziet ook Ron Stoop, strategisch analist geo-economie aan het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Concurrentie vanuit China

"Allereerst is er hele hoge concurrentie vanuit China op dit moment", legt hij uit. Dat komt volgens Stoop door het industriebeleid van China, daar wordt erg ingezet op de zogenaamde maakindustrie maar neemt de consumptie minder toe. Dus er wordt heel veel gemaakt in China terwijl de vraag niet enorm hoog is.

"Daardoor wordt er vanuit China heel veel staal geëxporteerd. Dat staal komt dus op andere markten terecht, waaronder de Europese." Dat goedkope Chinese staal drukt op de markt, legt Stoop uit, waardoor Europese staalbedrijven minder aantrekkelijk worden. "Er zijn toch veel bedrijven die gewoon staal kopen waar het het goedkoopst is."

Energieprijzen en investeringen

Maar ook binnen Europa zijn er grote ontwikkelingen, ziet de analist. "Ten eerste de hogere energieprijzen, als gevolg van onder andere de energiecrisis." Daardoor zijn Europese bedrijven die veel energie gebruiken, zoals de staalindustrie, veel duurder uit. "Die worden gewoon minder concurrerend."

De tweede ontwikkeling is volgens Stoop de energietransitie, staal moet op een groenere manier gemaakt worden. "Daarvoor zijn veel investeringen nodig. Daarbij is het ook zo dat groene productiemethoden op dit moment duurder zijn dan de traditionele methoden", legt hij uit. Bedrijven weten daarom volgens hem niet zeker of ze die grote investeringen gaan terugverdienen.

'Speelt al erg lang bij Tata Steel'

Medewerkers van Tata Steel zijn niet verrast dat er ontslagen vallen. "Dat is een verhaal dat eigenlijk al heel erg lang speelt bij Tata Steel", vertelt een logistiek medewerker. "We moeten natuurlijk naar groen staal toe en daar zijn gewoon impactvolle beslissingen voor nodig, dit is waarschijnlijk er weer één van."

Volgens een andere medewerker van het staalbedrijf moeten de Nederlandse regering en Europese beleidsvormers iets doen om het tij te keren voor Europese staalbedrijven. "China dumpt heel veel staal op de internationale markt. Ik denk ook dat de Europese staalindustrie gesubsidieerd moet worden om overeind te blijven."

'Is een algehele trend in Europa'

Voor Stoop is het ook geen verrassing dat Tata Steel met een ontslagronde komt. "Het is een trend, ook in Engeland zijn er staalbedrijven flink aan het snoeien in het aantal medewerkers", vertelt hij. "Je hebt ook andere Europese bedrijven die bepaalde groene staalinitiatieven nu aan het terugschroeven zijn."

Het verschilt volgens de analist enorm per bedrijf wat ze doen om geld te besparen. Zo kunnen bedrijven doorwerken maar geen nieuwe investeringen doen, mensen ontslaan, het bedrijf verplaatsen naar goedkopere plekken of sluiten.

Basisindustrie in Rotterdam

De vraag is hoe belangrijk het nog is dat we staalfabrieken hebben in Europa, want we kunnen het gewoon veel goedkoper halen uit China. Maar volgens Stoop is deze zogenaamde 'basisindustrie' nog steeds nodig. "Belangrijkste is dat die producten weer in andere industrieën verder gebruikt worden, zoals in de hightechindustrie."

Stoop legt uit dat die industrieën zich vaak vestigen waar ze die producten kunnen kopen, zoals in Rotterdam. "Er zijn ook allemaal hightech-bedrijfjes die om die basisindustrie heen zitten. Daar zie je het veel."

'Nodig voor schepen en tanks'

Een andere reden waarom Europa - vooral nu - volgens de analist staalfabrieken nodig heeft, is de herbewapening. "Want staal heb je nodig voor schepen en voor tanks. Zonder staal kun je eigenlijk bijna niet beginnen met het maken van defensieproducten."

"Stel je bent in oorlog met China, jij moet schepen maken en China zegt: 'Je krijgt geen staal meer van ons.' Dan heb je wel een probleem natuurlijk", legt hij uit.