De meestgezochte crimineel van Nederland is gevonden. Bolle Jos, zoals hij wordt genoemd, zit in het Afrikaanse Sierra Leone. Maar hem daar laten arresteren en naar Nederland overbrengen, dat is nog niet zo makkelijk.
Op nieuwe beelden is Jos Leijdekkers, die als bijnaam Bolle Jos heeft, te zien in een kerkdienst. Daar is hij aanwezig samen met de president van het West-Afrikaanse land. Dat bleek uit onderzoek van AD en Follow The Money.
Nationaal en internationaal gezocht
De 33-jarige Leijdekkers is in Nederland veroordeeld bij verstek tot 24 jaar cel. De rechtbank achtte het bewezen dat hij betrokken was bij zes drugstransporten, een geweldincident in Finland en opdracht heeft gegeven tot moord. Daarbij lopen er nog meerdere onderzoeken in zaken waar Leijdekkers mogelijk bij betrokken was.
Het OM zet alles op alles om te zorgen dat Leijdekkers uiteindelijk zijn straf uitzit. Zowel nationaal als internationaal wordt hij gezocht. Voor de beslissende tip die leidt tot zijn aanhouding is een beloning van 200.000 euro uitgeloofd. Dat is de hoogste beloning ooit in Nederland.
Zeer complexe situatie
Dus wat betekent het dat Leijdekkers blijkbaar in Sierra Leone zit? De politie zou het al zes maanden weten. "Dit is een zeer complexe situatie", zegt internationaal strafrechtadvocaat Geert-Jan Knoops. Dat heeft volgens hem twee redenen.
"Er is ten eerste geen uitleveringsverdrag tussen Nederland en Sierra Leone. Daarbij zou de heer Leijdekkers naar verluidt ook het staatsburgerschap hebben van Sierra Leone. Die combinatie maakt dat Nederland niet zomaar een verzoek kan doen aan Sierra Leone om hem over te brengen naar Nederland."
Bekijk ook
Nooit voorzien
Nederland is dus simpelweg gebonden aan het internationaal recht: je kan niet zomaar iemand van land A naar land B overleveren. "Daar moet een uitleveringsverdrag voor bestaan. Dat verdrag is er ook ter bescherming van iemand die zou moeten worden uitgeleverd", zegt Knoops. "En als dat verdrag er niet is, dan is in beginsel geen uitlevering mogelijk."
En ook als er wél een verdrag is tussen de twee landen, zou Sierra Leone niet zomaar een eigen staatsburger (wat Leijdekkers dus zou zijn) uitleveren, legt Knoops uit. "Dat betekent dus dat Nederland voor een complexe situatie staat die waarschijnlijk ook nooit voorzien is."
Moeilijke onderhandelingen
De enige optie voor Nederland lijkt om het uitleveringsrecht te omzeilen. De regering van Sierra Leone zou hem ongewenst vreemdeling kunnen verklaren, waardoor hij terug moet naar Nederland. Dat werkt alleen als Leijdekkers géén staatsburger is in het Afrikaanse land.
En dat is niet de enige kink in de kabel, vervolgt Knoops. "Er is geen sterke diplomatieke relatie tussen Sierra Leone en Nederland. Er zit geen ambassade, alleen een honorair consul. Dat maakt het een moeilijke onderhandeling om hem als ongewenst vreemdeling te laten verklaren."
'Veel meer affiniteit met China en Rusland'
Die slechte relatie tussen de twee landen is niet iets nieuws, weet Knoops. Bij een VN-tribunaal werkte hij tussen 2003 en 2008 met een advocatenteam geregeld in Sierra Leone. Hij stond oud-president van Liberia Charles Taylor bij, die was verdacht van het financieren van de burgeroorlog in Sierra Leone.
"We zagen toen al dat Sierra Leone veel meer affiniteit had met landen als China en Rusland", zegt de advocaat. "En de laatste jaren zie je een trend dat steeds minder landen in West- en Midden-Afrika met Europa willen samenwerken."
Band tussen Leijdekkers en regering Sierra Leone
Daar bovenop komt nog dat Leijdekkers in presidentiële kringen verkeert. In de opgedoken video te zien is bij een kerkdienst in Tihun, het geboortedorp van de president. Hij zou namelijk mogelijk een relatie hebben met de dochter van de president.
Dus, samengevat, heeft Nederland te maken met vier factoren: geen uitleveringsverdrag, mogelijk staatsburgerschap van Leijdekkers in Sierra Leone, slechte diplomatieke relatie tussen Sierra Leone en Nederland én de band van Leijdekkers met de regering in het land.
Bekijk ook
Zijn er nog mogelijkheden?
Dus wat zijn de opties voor Nederland? "Als je al deze factoren bij elkaar optelt, is het zeer de vraag of Sierra Leone zal meewerken aan een ongewenst verklaring van Leijdekkers", concludeert Knoops. "Terwijl dat juist wel een 'escape' kan zijn."
Een andere optie is volgens de internationaal strafrechtadvocaat dat minister van justitie David van Weel nu zegt: ik wil zo snel mogelijk een uitleveringsverdrag met Sierra Leone. "Maar het duurt wel zo'n twee jaar voordat zo'n verdrag er is. En dan moet je nog kijken of het uitleveren juridisch mogelijk is."
Ontvoeren?
Ten slotte is het volgens Knoops 'mogelijk' dat Nederland besluit hem met een eenheid van speciale elite troepen op te halen. "Maar dan zijn er twee opties. Of Sierra Leone moet dan de ogen dicht doen. Maar dan moet er bij die regering een belang zijn om dat te doen. Dat kan alleen maar een financieel belang zijn en dat zou en dat zou een oneigenlijk gebruik zijn van overheidsmacht."
De andere optie is dat een eenheid in het geheim Leijdekkers ontvoert. "Maar dat is weer in strijd met het internationale recht. Dan komt hij voor een Nederlandse rechter die zegt: dit gaan wij hier niet accepteren in een rechtsstaat. En dan is het gezichtsverlies voor het Openbaar Ministerie natuurlijk nog groter."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
