De meestgezochte crimineel van Nederland is gevonden. Bolle Jos, zoals hij wordt genoemd, zit in het Afrikaanse Sierra Leone. Maar hem daar laten arresteren en naar Nederland overbrengen, dat is nog niet zo makkelijk.

Op nieuwe beelden is Jos Leijdekkers, die als bijnaam Bolle Jos heeft, te zien in een kerkdienst. Daar is hij aanwezig samen met de president van het West-Afrikaanse land. Dat bleek uit onderzoek van AD en Follow The Money.

Nationaal en internationaal gezocht

De 33-jarige Leijdekkers is in Nederland veroordeeld bij verstek tot 24 jaar cel. De rechtbank achtte het bewezen dat hij betrokken was bij zes drugstransporten, een geweldincident in Finland en opdracht heeft gegeven tot moord. Daarbij lopen er nog meerdere onderzoeken in zaken waar Leijdekkers mogelijk bij betrokken was.

Het OM zet alles op alles om te zorgen dat Leijdekkers uiteindelijk zijn straf uitzit. Zowel nationaal als internationaal wordt hij gezocht. Voor de beslissende tip die leidt tot zijn aanhouding is een beloning van 200.000 euro uitgeloofd. Dat is de hoogste beloning ooit in Nederland.

Zeer complexe situatie

Dus wat betekent het dat Leijdekkers blijkbaar in Sierra Leone zit? De politie zou het al zes maanden weten. "Dit is een zeer complexe situatie", zegt internationaal strafrechtadvocaat Geert-Jan Knoops. Dat heeft volgens hem twee redenen.

"Er is ten eerste geen uitleveringsverdrag tussen Nederland en Sierra Leone. Daarbij zou de heer Leijdekkers naar verluidt ook het staatsburgerschap hebben van Sierra Leone. Die combinatie maakt dat Nederland niet zomaar een verzoek kan doen aan Sierra Leone om hem over te brengen naar Nederland."

Nooit voorzien

Nederland is dus simpelweg gebonden aan het internationaal recht: je kan niet zomaar iemand van land A naar land B overleveren. "Daar moet een uitleveringsverdrag voor bestaan. Dat verdrag is er ook ter bescherming van iemand die zou moeten worden uitgeleverd", zegt Knoops. "En als dat verdrag er niet is, dan is in beginsel geen uitlevering mogelijk."

En ook als er wél een verdrag is tussen de twee landen, zou Sierra Leone niet zomaar een eigen staatsburger (wat Leijdekkers dus zou zijn) uitleveren, legt Knoops uit. "Dat betekent dus dat Nederland voor een complexe situatie staat die waarschijnlijk ook nooit voorzien is."

Moeilijke onderhandelingen

De enige optie voor Nederland lijkt om het uitleveringsrecht te omzeilen. De regering van Sierra Leone zou hem ongewenst vreemdeling kunnen verklaren, waardoor hij terug moet naar Nederland. Dat werkt alleen als Leijdekkers géén staatsburger is in het Afrikaanse land.

En dat is niet de enige kink in de kabel, vervolgt Knoops. "Er is geen sterke diplomatieke relatie tussen Sierra Leone en Nederland. Er zit geen ambassade, alleen een honorair consul. Dat maakt het een moeilijke onderhandeling om hem als ongewenst vreemdeling te laten verklaren."

Bron: EenVandaag

'Veel meer affiniteit met China en Rusland'

Die slechte relatie tussen de twee landen is niet iets nieuws, weet Knoops. Bij een VN-tribunaal werkte hij tussen 2003 en 2008 met een advocatenteam geregeld in Sierra Leone. Hij stond oud-president van Liberia Charles Taylor bij, die was verdacht van het financieren van de burgeroorlog in Sierra Leone.

"We zagen toen al dat Sierra Leone veel meer affiniteit had met landen als China en Rusland", zegt de advocaat. "En de laatste jaren zie je een trend dat steeds minder landen in West- en Midden-Afrika met Europa willen samenwerken."

Band tussen Leijdekkers en regering Sierra Leone

Daar bovenop komt nog dat Leijdekkers in presidentiële kringen verkeert. In de opgedoken video te zien is bij een kerkdienst in Tihun, het geboortedorp van de president. Hij zou namelijk mogelijk een relatie hebben met de dochter van de president.

Dus, samengevat, heeft Nederland te maken met vier factoren: geen uitleveringsverdrag, mogelijk staatsburgerschap van Leijdekkers in Sierra Leone, slechte diplomatieke relatie tussen Sierra Leone en Nederland én de band van Leijdekkers met de regering in het land.

Zijn er nog mogelijkheden?

Dus wat zijn de opties voor Nederland? "Als je al deze factoren bij elkaar optelt, is het zeer de vraag of Sierra Leone zal meewerken aan een ongewenst verklaring van Leijdekkers", concludeert Knoops. "Terwijl dat juist wel een 'escape' kan zijn."

Een andere optie is volgens de internationaal strafrechtadvocaat dat minister van justitie David van Weel nu zegt: ik wil zo snel mogelijk een uitleveringsverdrag met Sierra Leone. "Maar het duurt wel zo'n twee jaar voordat zo'n verdrag er is. En dan moet je nog kijken of het uitleveren juridisch mogelijk is."

Ontvoeren?

Ten slotte is het volgens Knoops 'mogelijk' dat Nederland besluit hem met een eenheid van speciale elite troepen op te halen. "Maar dan zijn er twee opties. Of Sierra Leone moet dan de ogen dicht doen. Maar dan moet er bij die regering een belang zijn om dat te doen. Dat kan alleen maar een financieel belang zijn en dat zou en dat zou een oneigenlijk gebruik zijn van overheidsmacht."

De andere optie is dat een eenheid in het geheim Leijdekkers ontvoert. "Maar dat is weer in strijd met het internationale recht. Dan komt hij voor een Nederlandse rechter die zegt: dit gaan wij hier niet accepteren in een rechtsstaat. En dan is het gezichtsverlies voor het Openbaar Ministerie natuurlijk nog groter."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.