Meer testen helpt ons de coronacrisis uit, maar kan het ook? 'Je haalt je veel op de hals'

Het invoeren van 2G-beleid heeft geen zin door de komst van omikron, zeggen onderzoekers. Het zou beter werken om iedereen vaker te testen. Maar is Nederland wel in staat om zo'n 1G-beleid te hanteren? "Zoveel mensen testen is onmogelijk."

3G, waarbij iemand gevaccineerd, genezen of negatief getest is, en 2G, waarbij iemand gevaccineerd of genezen is, zijn volgens de onderzoekers van de TU Delft en verschillende Nederlandse ziekenhuizen niet effectief genoeg. Dat komt door de afgenomen bescherming van vaccinaties bij de omikron-variant.

2G en 3G minder effectief

Bij 1G-beleid moet iedereen zich laten testen om ergens binnen te kunnen komen. Door dat te introduceren is de samenleving minder afhankelijk van de immuniteit van de bevolking, zeggen de onderzoekers. Het effect van dat beleid is het grootst als 1G op veel locaties van toepassing is en als de kwaliteit van de testen hoog is.

De onderzoekers deden hun onderzoek in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid. Microbioloog Bert Mulder is blij met de resultaten. Volgens hem zijn het nut en de noodzaak van testen al langer onderbelicht in het maatschappelijke en politieke debat. "Het inzetten van een fijnmazige teststructuur vormt een cruciaal onderdeel van de zogenoemde 'dijkbewaking' tegen het virus in de fase na de lockdown."

Omikron einde voor 2G

Mulder riep in november al dat de opkomst van omikron een einde maakt aan het idee om een 2G-beleid in te voeren. "Dat 2G-beleid is er deels op berust dat gevaccineerden het virus minder doorgeven. Met omikron hebben we gezien dat dat niet zo is." De besmettelijkheid van gevaccineerden is door de nieuwe variant vier keer zo groot geworden. Dat zorgt er volgens Mulder voor dat gevaccineerden weer volop meedoen aan de overdracht van het virus.

"Hiermee kan de effectiviteit van coronatoegangsbewijzen op basis van 3G of 2G in hogere mate worden betwijfeld." Mulder zou het onverstandig vinden als het 2G-beleid wordt ingevoerd. "Het heeft minder effect en vergroot ook nog eens de tegenstellingen tussen groepen. Dat moet je goede redenen hebben om het in te voeren. Dit rapport laat zien dat daar eigenlijk geen goede redenen voor zijn."

'1G beleid werkt in de praktijk niet'

Nederland zou dus over moeten gaan op een 1G-beleid. Met op elke hoek van de straat een testlocatie, gevaccineerd of niet gevaccineerd, iedereen moet zich laten testen voordat hij of zij naar een restaurant of het theater gaat. Bestuursvoorzitter Pier Eringa van Stichting Open Nederland, gelooft er niet in. "Het is praktisch bijna onmogelijk om zoveel mensen te laten testen in korte tijd."

Vorige week kwam nog het bericht dat vanwege de grote drukte bij de GGD's commerciële teststraten bij gaan springen. Bij Stichting Open Nederland zijn 750 commerciële testlocaties aangesloten. Daar is nu de ruimte voor, omdat er door de lockdown minder vraag is naar Testen voor Toegang. "Nu is het rustig, maar de maximale capaciteit die wij kunnen leveren is 600 duizend per dag. Je haalt je heel veel op de hals. Ook pieken moet je aan kunnen."

Massaal testen in Denemarken

In Denemarken geldt geen 1G-beleid, maar de 6 miljoen inwoners testen er wel massaal. Vanwege de omikron-variant zijn de besmettingscijfers daar ook hoog, maar horeca, theaters, musea en winkels zijn gewoon open. Een belangrijke reden daarvoor is dat het op diverse plekken mogelijk is om een sneltest te doen, zoals in de binnenstad van Kopenhagen. In het land voeren ze bijna een half miljoen testen per dag uit.

Het is voor een Deen gebruikelijk om, bijvoorbeeld voor een bezoek aan vrienden, altijd even langs de teststraat te gaan. In het land voeren ze dan ook bijna een half miljoen testen per dag uit. De uitslag weet je meestal binnen een kwartier. Wie besmet is, gaat direct naar huis.

Hoge maatschappelijke kosten

Aan die massale testcapaciteit, veelal aangeboden door commerciële partijen, hangt wel een prijskaartje. De Deense overheid betaalt er 1,3 miljard euro voor. De maatschappelijke kosten zijn volgens Eringa ook in Nederland enorm. "Als je de capaciteit flink wil opschalen is dat ontzettend duur." Hij is pessimistisch over de betaalbaarheid. "Als we 1G invoeren moeten we naar 1,5 tot 2 miljoen testen per dag. Dat kost 15 tot 30 miljoen euro per dag."

"Waar zet je zo'n testlocatie neer? In het centrum, voor je werk? Bij een school? Het klinkt sympathiek, maar ik twijfel aan de haalbaarheid ervan", zegt de bestuursvoorzitter van Stichting Open Nederland. "Je moet opstoppingen bij zo'n testlocatie voorkomen en je moet ook nog alles goed kunnen handhaven."