Steeds meer lhbti+’ers voelen zich onveilig in Nederland. Een meerderheid van hen ziet meer negatief gedrag dan voorgaande jaren. Niet zozeer tegen henzelf, maar tegen de gemeenschap als geheel en boegbeelden daarvan.

Dat blijkt uit het jaarlijkse Pride-onderzoek van EenVandaag, onder ruim 2.800 ondervraagden die onderdeel zijn van de lhbti+-gemeenschap. De cijfers uit het onderzoek schetsen een behoorlijk pessimistisch beeld van de acceptatie van die groep in Nederland. Al met al vindt nog maar een kwart (23 procent) van de lhbti+'ers Nederland een gidsland op dit vlak. Heel anders was dat in 2019, toen de helft (51 procent) dat nog vond.

Rikkie Kollé en Envy Peru

"In de tijd van het homohuwelijk legaliseren? Absoluut. Nu? We komen niet eens in de buurt. We bungelen ook niet onderaan, maar onze tijd als voortrekker is allang voorbij", reageert een panellid uit de gemeenschap. Nederland is op veel vlakken ingehaald, vinden mensen. En ontwikkelingen in het afgelopen jaar hebben daar niet bepaald aan bijgedragen.

"Homohaat op social media, symbolen die vernield worden, bekende trans personen die worden bedreigd en aangevallen. En dan ook nog de media die erop duiken. Het gaat echt de verkeerde kant op", schrijft een deelnemer die refereert naar de bedreigingen die Rikkie Kollé kreeg toen ze als eerste trans vrouw Miss Nederland werd, en dragqueen Envy Peru die in diezelfde week werd mishandeld.

'Maag draait ervan om'

Naast fysieke aanvallen op belangrijke personen uit de gemeenschap, verhardt ook de stemming op social media verder, zeggen ondervraagden. Iemand zegt daarover: "Ik lees harde en kwetsende uitingen waar mijn maag soms van omdraait, omdat ik dan besef dat ze het ook over mij hebben." Sommigen zeggen daarbij dat de gemeenschap de laatste jaren steeds zichtbaarder wordt, waardoor geweld of nare reacties nog meer zijn gaan opvallen.

Toch zijn er minder lhbti+'ers die zelf iets vervelends hebben meegemaakt om wie ze zijn. Iets meer dan een kwart (28 procent) zegt dat over het afgelopen jaar, tegenover 41 procent die dat vorig jaar aangaf. "Het grote schreeuwen lijkt toegenomen, maar in real life, zoals werksituaties of verenigingsleven lijkt het steeds toleranter te worden", merkt een lhbti+-panellid op in zijn eigen omgeving.

Niet hand in hand lopen

Maar het gevoel dat het algemene klimaat rond lhbti+'ers in Nederland verhardt, zorgt er wel voor dat zij zich minder op hun gemak voelen om te zijn wie ze zijn. Slechts een derde (32 procent) voelt zich vrij om hand in hand te lopen met hun geliefde. Een groot contrast met ondervraagde hetero's, waarvan driekwart (72 procent) diezelfde vrijheid voelt.

Datzelfde contrast is te zien als het gaat om het geven van een kus op de mond van hun partner in het openbaar. 63 procent van de hetero's voelt die vrijheid, tegenover 29 procent van de lhbti+'ers in het onderzoek.

Pride belangrijk

En dus, zegt een overgrote meerderheid van 73 procent, zijn de Pride-evenementen, die dit jaar niet 1 maar 2 weken duren, belangrijk. "Zoiets als een bekende dragqueen die bedreigd en aangevallen werd in Amsterdam laat maar weer zien dat de Pride belangrijk is en blijft!" Er is ook een groep lhbti+'ers, ongeveer een kwart, die de Pride niet belangrijk vindt.

Niet omdat ze de aandacht voor acceptatie niet als belangrijk zien, maar omdat ze de manier waarop niet de juiste vinden. Eén van hen zegt bijvoorbeeld over de bekende botenparade, de traditionele afsluiter in Amsterdam: "Dit is toch wel een heel vreemd feest, waarin mensen zich soms wel een beetje achterlijk kleden en gedragen. Hierdoor zal je niet snel normalisatie krijgen. Ik voel er zelf ook niets voor om eraan mee te doen."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.