'Hoeveel onveiligheid accepteren we nog?' Campagne gaat te weinig over veiligheid, vindt baas politiebond

Explosies, aanslagen op de rechtsstaat, verwarde mensen: agenten staan onder grote druk. Toch gaat het in aanloop naar de verkiezingen amper over veiligheid, ziet voorzitter van de politiebond Jan Struijs. "Ik hoor te weinig politici erover, zorgelijk."

Agenten en rechercheurs staan door personeelstekorten onder grote druk, te veel criminelen gaan vrijuit en drugsbaronnen vallen de rechtsstaat aan. Een nieuw kabinet moet daarom kiezen voor een omvangrijk 'Deltaplan' tegen de georganiseerde misdaad, vindt NPB-voorzitter Struijs. "Niet weer een zakje geld voor terrorismebestrijding als er een aanslag is of een zakje geld op momenten dat het uit de hand loopt."

Geen extra investeringen

Na de moordaanslagen op advocaat Derk Wiersum, misdaadverslaggever Peter R. de Vries en de broer van de kroongetuige in het Marengo-proces, werden honderden miljoenen euro's geïnvesteerd in misdaadbestrijding. "Ja, er is geld bijgekomen", geeft Struijs toe, die over enkele weken stopt als voorzitter van de Nederlandse Politiebond (NPB).

"Maar dat geld is nodig om te herstellen van een bezuinigingsoperatie. En niet om je aan te passen aan de huidige vorm van criminaliteit", zegt hij. Extra investeringen waren dit daarom niet, vindt Struijs. "Het is dogmatisch wat er gebeurd. Politici spelen met woorden."

'Je moet veel boeven laten lopen'

"Burgemeesters vragen niet voor niets structureel 400 miljoen euro erbij. De korpschef vraagt niet voor niets extra gelden, omdat we nu een tekort hebben van 200 tot 400 miljoen euro. Alleen al om de politie staande te houden", zegt hij. "We zijn structureel onderbemenst en overbelast."

"Dat doet wat met het welzijn en er is veel te weinig hersteltijd voor agenten. Het doet ook wat met je moraliteit: omdat je heel veel boeven moet laten lopen. Je hebt er geen tijd voor."

Onveiligheidsgevoelens

Burgers klagen terecht over de politie, vindt Struijs. "Er is te weinig meebewogen met nieuwe vormen van criminaliteit en onrust in de maatschappij. We hebben nog nooit zoveel demonstraties en polarisatie gehad." De harde realiteit is dat het in sommige wijken niet goed gaat, zegt hij. Er zijn buurten waar drie bomaanslagen in een nacht zijn. Waar je niet veilig bent met je kinderen."

"Of je woont toevallig in Amsterdam boven een pinautomaat en je kunt je huis nooit meer verkopen. Dat soort onveiligheidsgevoelens, daar hoor ik te weinig over", zegt hij. De investeringen die zijn gedaan, zijn meer dan welkom. Maar van een nieuw kabinet verwacht de vakbondsvoorzitter langdurige financiering van de politie. "We hebben een deltaplan nodig voor de veiligheid in Nederland", benadrukt Struijs.

Bron: EenVandaag

'Schatkamer aan mogelijkheden'

Met dat geld moet bijvoorbeeld de politie-academie verstevigd worden, vindt hij. Of moet er goede, slimme, technologie aangeschaft worden. "Er ligt een schatkamer aan mogelijkheden, dat gebruiken we te beperkt." En de politie moet weer de straat op, vindt Struijs: "Omdat we uit die wijken zijn vertrokken en onze pappenheimers niet meer kennen, zijn we het publieke domein aan het verliezen."

Struijs schat de sterkte van het korps nu op 64.000 man. Te weinig. "Ik denk dat in de operatie echt 8000 mensen erbij moeten." Daarnaast pleit hij ook voor meer samenwerking. "We moeten het veel meer met partners gaan doen." De vakbondsman sprak met alle politieke partijen voordat ze hun verkiezingsprogramma's opstelden. "En ik zie echt hele goede dingen," zegt hij, "maar ik moet allemaal nog maar zien dat het overeind blijft."

'Vergeet eigen mensen en burgers niet'

"Ik snap dat je compromissen moet sluiten. Maar veiligheid is een belangrijk thema voor de burgers: oftewel hoeveel onveiligheid accepteren we? En neem dit serieus." In de debatten hoort hij er van de lijsttrekkers veel te weinig over.

"Ik zie wel in peilingen bij de burgers, dat we altijd in de top 3 of 5 staan", zegt hij over het onderwerp. Struijs vraagt wel aandacht voor het thema: "Tweede Kamerleden die aan de debatten meedoen, krijgen van mij wel regelmatig appjes en berichtjes: vergeet je eigen mensen en burgers niet als het gaat om veiligheid."

Met pensioen

Tegen de tijd dat er een nieuw kabinet is geïnstalleerd, is Struijs vakbondsman af. Hij gaat met pensioen. "Ik laat echt een onrustig bezit achter. In die zin werk aan de winkel voor mijn voortreffelijke opvolgster." Voormalig SP-Kamerlid Nine Kooiman is straks de nieuwe voorzitter van de NPB.

Vanaf december zet Jan Struijs zichzelf 'na 44 jaar en 2 maanden uit'. "Ik ga een boek schrijven over mijn opa in Indonesië." De tijd waarin hij vertrekt is turbulent. "Maar de politiebond is historisch groot qua leden, we zijn gezond."

Onder de mensen

Jan Struijs (Vlaardingen, 1961) werd in 2016 voorzitter van de NPB, na een decennialange loopbaan bij de politie. Hij begon als straatagent in Rotterdam met het 'romantische idee' om moorden op te lossen. "Ik mocht heel snel bij de recherche", vertelt hij. Het waren de jaren 80, met veel drugsgebruik. "Er waren 14 moorden per jaar in het district waar ik werkte op het Marconiplein. Dus dat romantische idee ging er snel vanaf."

Als rechercheur kwam Struijs graag onder de mensen. "Omdat daar de informatie lag", vertelt hij. "Ik ben uiteindelijk ook bij de Criminele Inlichtingen Dienst gaan werken. Omdat ik snel toegang had tot allerlei soorten mensen: criminelen, slachtoffers, de kroegbaas en de gewone burger." Hij was een nieuwsgierige rechercheur, zegt hij: "Ik kreeg ook veel verhoren van moeilijke verdachten. Omdat ik wel heel snel op hetzelfde niveau kon praten." Struijs klom snel op in de politieorganisatie.

'Profetische woorden'

Invloed en macht kreeg hij pas echt als vakbondsvoorzitter. In 2018 slaat Struijs als een van de eerste mensen in het opsporingsapparaat alarm over de georganiseerde criminaliteit. Hij noemt Nederland een 'Narcostaat', wat daarvoor nog niet eerder was gebeurd. "Omdat rechercheurs uit het veld aangaven: we hebben de laatste 30 jaar te veel kleine vissen gevangen en de grote vissen zijn doorgegroeid, die zijn rijk en machtig geworden", kijkt hij terug. "Iedereen had zoiets van: Jan, overdrijf je niet?"

"En een paar weken later werd opeens de broer van de kroongetuige doodgeschoten, later werd advocaat Derk Wiersum vermoord. Toen had ik opeens profetische waarde. Maar die had ik helemaal niet. Ik had gewoon naar de mensen in het veld geluisterd." In de jaren erna kaartte Struijs met regelmaat de problemen aan waar de agenten en rechercheurs op straat mee kampten. "Mensen die heel zwaar werk deden binnen de recherche voelden zich niet gehoord. Denk aan politie-infiltranten en undercover-agenten."

Zwarte bladzijde

Als zwarte bladzijde noemt Jan Struijs de zelfdodingen binnen de Landelijke Eenheid. In twee jaar tijd pleegden drie agenten van de Dienst Speciale Opsporing (DSO) zelfmoord. "Dit zijn mensen die in de hoogste categorie hebben gewerkt en die zich eenzaam hebben gevoeld hebben qua werkgever", vertelt Struijs.

"Dat hebben we aangetoond, er zijn kamerdebatten aan gewijd", zegt Struijs geëmotioneerd: "Ik heb veel passie voor dit soort rechercheurs. Dat raakt eenieder in het korps en mij dus ook. En natuurlijk met name de nabestaanden, waar ik goed contact mee heb."

'Ik ben een van hun'

Grote indruk op hem maakten de eerder genoemde moorden op de broer van kroongetuige Nabil B., Derk Wiersum en Peter R. de Vries, allemaal rondom het Marengo-proces: . "Ja, dan moet je zelf ook even bijkomen, jezelf herpakken."

Politiemensen hebben een 'passionele loyaliteit', zegt Struijs. "Een voorzitter van de politiebond is niets zonder zijn leden. Je moet uit de praktijk voorbeelden halen: little stories, big issues." Struijs voelt zich één met de politieagenten. "Ik heb wat met hun humor. Hun heldendaden, hun kwetsbaarheden. En dat ligt mij gewoon ontzettend goed. Ik ben een van hun."