meer NPO start

Hoe gevaarlijk zijn de exploderende piepers in Libanon? 'Schokgolf van 8.000 meter per seconde'

Hoe gevaarlijk zijn de exploderende piepers in Libanon? 'Schokgolf van 8.000 meter per seconde'
Explosievendeskundige Ad van Riel
Bron: EenVandaag

In Libanon zijn duizenden mensen gewond geraakt nadat piepers en portofoons ontploften in hun hand of broekzak. Slechts een paar gram explosieve stof was genoeg om enorme schade te veroorzaken. "Gedaan door partijen die verstand van zaken hebben."

De Israëlische premier Netanyahu maakte maandag bekend dat het een oorlogsdoel is om de rust te brengen in het noorden van Israël, bij de grens met Libanon. De aanval van gisteren is daar het eerste tastbare resultaat van, vandaag zijn er ook portofoons geëxplodeerd. Inmiddels zijn er een aantal doden en duizenden gewonden gevallen.

'Doe je niet op een achternamiddag'

Volgens explosievendeskundige Ad van Riel is er lang en hard over deze aanval nagedacht. "Dat doe je niet op een achternamiddag." Of Israël het heeft gedaan is volgens hem nog maar de vraag. "Er zijn meer partijen die belang hebben bij het aanjagen van het conflict in het Midden-Oosten."

"Maar het is wel gedaan door partijen die voldoende verstand van zaken hebben gehad", vertelt hij. Zo moet de dader ook toegang hebben gehad tot de manier hoe Hezbollah aan hun piepers - ook wel pagers, buzzers of semafoons genoemd - komt.

Bekijk ook

Een muur van lucht

Er wordt gedacht dat het om pentriet gaat, een krachtige explosieve stof die te kneden is en die je dus kan verstoppen in de kleinste gaatjes van de pieper. "Dat geeft een heftige explosie. Dat levert een schokgolf op van meer dan de 8.000 meter per seconde, er komt eigenlijk een muur van lucht tegen je aan", vertelt Van Riel.

In Nederland kwam pentriet onder andere in de publiciteit door de beruchte overval op het gelddepot van Brinks in Amsterdam-Zuidoost in juni 2011. Toen bliezen de overvallers met de springstof een groot gat in de gevel, waarna ze 12 miljoen euro buit maakten.

'Gaat nog meer slachtoffers maken'

Van Riel laat een verwoest conservenblikje zien. "Kijk, hier zie je het effect. Stel dat in het midden van zo'n blikje een elektrisch slagpijpje hangt, zonder dat het iets raakt, met slechts 0,2 gram pentriet. Als je dan zo'n blikje in je hand hebt, is je hand er compleet af. Als je 20 gram van de springstof gebruikt, is dat meer dan voldoende om ons te doden."

Van Riel denkt om die reden ook dat er nog meer gewonden de aanval in Libanon niet zullen overleven. "Met name omdat een heleboel onderdelen van een mobiele telefoon of semafoon als scherven door de explosie verspreid worden en dwars door je lichaam gaan. Die scherven zullen hun werk doen. Die gaan nog meer slachtoffers maken."

Bekijk ook

Hoe konden explosieven in piepers van Hezbollah terechtkomen?
Hoe konden explosieven in piepers van Hezbollah terechtkomen?

Explosieven zijn traceerbaar

Volgens Van Riel moet het niet moeilijk zijn om erachter te komen waar de explosieven vandaan komen. "Er zijn wereldwijd afspraken over de traceerbaarheid van explosieven. In de stof moeten sporen zitten die herleidbaar zijn naar de leverancier."

Die afspraken zijn volgens hem wereldwijd gemaakt in de strijd tegen terrorisme. "De traceerbaarheid is belangrijk omdat de bommenlegger meestal niet zo belangrijk is, maar vooral de bommenmaker."

Onafhankelijk onderzoek is nodig

De gebruikte explosieve stof moet terug te vinden zijn op de resten van de ontplofte piepers, denkt hij. "Dat gaat dan om de niet-geëxplodeerde deeltjes. Door middel van zogeheten post-blast onderzoek gaat worden vastgesteld welke stof is gebruikt."

Maar zo'n onderzoek zou volgens hem dan via de Verenigde Naties moeten gebeuren. "Er hebben zoveel partijen in het Midden-Oosten belang bij dat de vlam in de pan slaat, dus je wil dat de uitslag onomstotelijk is en onafhankelijk totstandkomt. Het kan zijn dat er meer explosieve stoffen zijn gebruikt, maar dat gaat het onderzoek uitwijzen. Zo kom je uit bij de fabrikant."

Hamas, Hezbollah, Houthi's: de invloed van Iran uitgelegd

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'
Een voetbalfan tijdens een vriendschappelijke wedstrijd tussen Iran en de VS in 2000
Bron: ANP

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

Bekijk ook

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

Hamas, Hezbollah, Houthi's: de invloed van Iran uitgelegd

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Waarom volgens deze expert Iran en de Verenigde Staten in gesprek willen over atoomakkoord

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Deze cyberexpert waarschuwt dat iedereen slachtoffer kan worden van telefoonfraude: 'Zijn bendes die extreem geraffineerd werken'

Deze cyberexpert waarschuwt dat iedereen slachtoffer kan worden van telefoonfraude: 'Zijn bendes die extreem geraffineerd werken'
Bron: EenVandaag

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

Bekijk ook

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Bekijk ook

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."

Deze cyberexpert waarschuwt dat iedereen slachtoffer kan worden van telefoonfraude: 'Zijn bendes die extreem geraffineerd werken'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant