meer NPO start

Hoe de explosies in Libanon een oorlog in het Midden-Oosten nog verder kunnen laten escaleren

Hoe de explosies in Libanon een oorlog in het Midden-Oosten nog verder kunnen laten escaleren
In Teheran is een herdenkingspunt opgezet voor de mensen die in Libanon om zijn gekomen door ontploffende piepers
Bron: AFP

De situatie was al langer gespannen aan de grens tussen Israël en Libanon, en dat wordt nu alleen maar erger. Na het exploderen van duizenden piepers in Libanon gisteren verwachten experts dat het conflict alleen maar verder escaleert.

Behalve normale burgers, raakte ook een Iraanse ambassadeur gisteren gewond bij de explosies in Libanon. "Dat is opnieuw een grote vernedering voor Iran", legt Iran-deskundige en strategisch analist Damon Gorliz uit. Eerder deze zomer werd namelijk ook al Hamaskopstuk Hamiyeh omgebracht in Iran. Mede hierdoor verdenkt de Iraanse president Masoud Pezeshkian zowel Israël als het westen van de aanslag. Hij noemt de aanvallen barbaars.

Oppositie heeft vraagtekens

Dat deze reeks explosies de situatie in het Midden-Oosten verder kan laten escaleren, valt volgens Israël-kenner Peter Malcontent slecht in het politiek verdeelde Israël. "De oppositie heeft er vraagtekens bij. En dat geldt eigenlijk ook voor minister van Defensie Yoav Gallant."

Volgens Malcontent willen de oppositie en Gallant dat de focus eerst ligt op het eindigen van de oorlog in Gaza. "Men zegt eigenlijk van: probeer daar nu een einde aan te maken. Het is duidelijk dat Hamas op zijn laatste tenen loopt. Sluit een vredesakkoord met Hamas, dan hebben we de gijzelaars terug."

Bekijk ook

'Als oorlog doorzet, kan hij blijven zitten'

Maar tegelijkertijd ziet Malcontent dat een deel van het kabinet, waaronder premier Netanyahu, het idee van escalatie met Hezbollah wel ziet zitten. "Om de doodsimpele reden dat dan de oorlog kan worden voortgezet. En dan kan hij blijven zitten."

"Dan komen er geen nieuwe verkiezingen en blijft hij premier." Dat heeft volgens hem meteen het gevolg dat hij zich niet hoeft te verantwoorden bij de rechter voor corruptie.

'Amerika blijft zich achter Israël scharen'

Volgens Malcontent kan verdere escalatie vooral een groot effect hebben op de grootste bondgenoot van Israël, de Verenigde Staten. "De Amerikanen hebben nu continu gezegd niet erg blij te zijn met de manier waarop Israël optreedt in Gaza. Maar blijft wel achter het land staan als het in conflict komt met andere landen in de regio."

"Dus als er een oorlog gaat dreigen met Hezbollah, dan hebben de Amerikanen eigenlijk weinig andere keuzes dan zich opnieuw achter Israël te blijven scharen." Op die manier blijft de positie van Israël en ook van de regering van Netanyahu volgens hem sterk, ondanks de kritiek op deze aanval.

Bekijk ook

Houdt Iran in toom

Ook deskundige Golriz denkt dat Amerika de reden is dat Iran zich niet vijandig uitspreekt. "Door militaire aanwezigheid in de regio probeert Amerika Iran in toom te houden." Zo zijn er twee Amerikaanse vliegdekschepen aanwezig in de regio.

Eind deze week reist de president van Iran naar New York om bij de Verenigde Naties de banden aan te halen. Als Amerika en het westen de banden aan zouden halen met Iran zou dat volgens Gorliz mogelijk escalatie kunnen voorkomen. "Het zou de beste optie zijn voor de wereld, maar niet voor de Iraanse machthebbers."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'
Een voetbalfan tijdens een vriendschappelijke wedstrijd tussen Iran en de VS in 2000
Bron: ANP

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

Bekijk ook

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

Hamas, Hezbollah, Houthi's: de invloed van Iran uitgelegd

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Waarom volgens deze expert Iran en de Verenigde Staten in gesprek willen over atoomakkoord

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant