Het is een van de speerpunten van het kabinet: huurwoningen bouwen voor politieagenten, leraren en verplegers. Maar de praktijk is dat de bouw voor 'middenhuur' stilstaat. Gemeenten zoeken nu naar oplossingen om de huizen toch gebouwd te krijgen.

Zo lang is hij eigenlijk nog niet op zoek naar een middenhuurwoning, de 23-jarige Marc Brinksma. Zo'n anderhalve maand, maar dat maakt zijn zoektocht er niet minder dringend op. Want op 1 januari start hij met zijn nieuwe baan in de Tweede Kamer in Den Haag. En nu woont hij nog op ruim 2 uur reizen afstand, bij zijn ouders in het Overijsselse Dalfsen.

Websites afstruinen

Zijn zoektocht gaat allesbehalve goed. "Ik ken helemaal niemand in die omgeving, dus ik heb ook geen ingang, geen connecties. Ik was ook helemaal niet ervaren in die markt, dus het was in het begin best wel zoeken, van: hoe moet ik dit nou precies aanpakken?"

Hij deed een oproep op Facebook en bood zich aan als huurder in verschillende Facebookgroepen. "De twee reacties die ik daarop kreeg, waren van oplichters. Dus dat hielp ook niet mee. Dat maakt me wel een beetje huiverig. Eigenlijk is het nu een kwestie van dagelijks alle websites afstruinen. Er zijn er ontzettend veel die huurwoningen aanbieden. Als ik iets tegenkom waarvan ik enigszins denk 'nou dat is prima', dan reageer ik daarop."

Beleggers trekken zich terug

Marc is volgens woningcorporatie Staedion één van de 40.000 woningzoekenden in Den Haag. Hij zoekt naar een klein appartementje met een huur van tussen de 800 en 1000 euro per maand. Dat zijn zogenoemde middenhuurwoningen. De bouw van die middenhuurwoningen is volgens woningcorporatie Staedion erg lastig, omdat beleggers zich terugtrekken uit de woningmarkt of afwachtend zijn.

Dat was ook het geval bij het Haagse woningbouwproject De Schaloen in de Haagse Moerwijk. Een samenwerkingsverband van woningcorporatie Staedion, een belegger en projectontwikkelaar maakte plannen voor een appartementencomplex met daarin 222 sociale huurwoningen en 348 appartementen die in de middenhuur en vrije sector vallen.

'Veel te spannend'

"En toen zag je in het vorige kabinet dat de minister de huurwet aan het aanpassen was, wat maakte dat beleggers het veel te spannend vonden en zeiden dat ze even pas op de plaats wilden maken", zegt bestuursvoorzitter Gijsbert van Herk van woningcorporatie Staedion.

"En dan ligt zo'n woningbouwproject 2, 3 jaar stil. Dus toen heb ik gezegd: laten we het totale project overnemen. We hebben heel het middendeel naar ons toegetrokken en gefinancierd."

Staatssteun voor middenhuurwoningen

Dat zouden woningbouwcorporaties vaker willen doen, maar dan moeten de spelregels wel veranderen. Voormalig woonminister Hugo de Jonge pleitte al in de zomer voor staatssteun voor het bouwen van middenhuurwoningen.

Op dit moment mag deze staatssteun alleen nog worden gegeven aan woningbouwcorporaties voor het bouwen van sociale huurwoningen, met een huur tot 800 euro. Dat moet nu opgerekt worden voor de bouw van middenhuurwoningen, met een huur tussen de 800 en 1.200 euro. In Brussel staan ze welwillend tegenover dit voorstel, al is het nog niet helemaal rond.

Andere oplossing: gemeente neemt heft in handen

De gemeente Rijswijk, vlakij Den Haag, besloot zelf een zogenoemd Woonfonds op te richten. De bouw van middenhuurwoningen bleef ook daar ver achter en de gemeente wil onderwijzers, politieagenten en zorgmedewerkers, die deze woningen willen huren, graag in de gemeente houden.

Dus de gemeente zette een Woonfonds op, stopte daar 2,9 miljoen euro in en bouwde samen met marktpartijen honderd middenhuurwoningen. "Doordat we dat gedaan hebben, zagen we ook dat particuliere beleggers bereid waren om in te stappen", zegt verantwoordelijk wethouder Gijs van Malsen. "Maar ook de bank bijvoorbeeld, die nogal terughoudend was om zo'n project te financieren. De gemeente is een betrouwbare partner, zeiden ze. Op die manier hebben we dit project van de grond gekregen."

Meer interesse in dit plan

Dat is uniek, zegt Van Malsen. De gemeente Rijswijk is volgens hem nog steeds de enige gemeente die het op deze manier heeft gedaan. "Het vergt ook wel wat lef, we hebben best wel wat moeite moeten doen om dit voor elkaar te krijgen. Want je kunt je voorstellen dat er nogal wat juridische haken en ogen aanzitten als je als gemeente gaat investeren in vastgoed. Dat is natuurlijk iets wat niet overal gebeurt."

Er is veel interesse van andere gemeenten. "Van Maastricht tot Heerenveen komen er gemeenten langs om te kijken hoe we dit doen." Maar de gemeente Rijswijk had iets wat veel andere gemeenten niet hebben: "Het geluk dat we geld hadden om hierin te investeren. Dit is een revolverend fonds, wat betekent dat we het geld op termijn terugkrijgen. Maar je moet natuurlijk geld hebben om te investeren. Dat heeft niet elke gemeente. Zeker nu de financiële situatie van veel gemeenten best slecht is."

'Het moet echt meezitten'

Marc heeft in ieder geval geen tijd om lang op een oplossing te wachten. Het is volgens hem nu vooral een kwestie van geluk. "Voor iedere woning waar ik op reageer staan weet ik niet hoeveel andere mensen in de rij. Soms krijg je een mailtje en dan zeggen ze: 'We hebben meer dan honderd reacties gehad.' Dan moet het echt meezitten wil je daar tussenkomen."

Vanuit Dalfsen naar Den Haag reizen is eigenlijk gewoon te ver, zegt Marc. "Als het zover komt, dan is dat wel wat het is. Dan wordt het een combinatie van heen en weer reizen en af en toe daar een overnachting boeken. Of bij kennissen die nog enigszins in de buurt wonen overnachten."

Reactie van de Vereniging van Institutionele Beleggers in Vastgoed, Nederland

Directeur van Institutionele Beleggers in Vastgoed Nederland Judith Norbart ten Hoor begrijpt dat woningbouwcorporaties vanwege de grote opgave ook een taak hebben gekregen in het middenhuursegment, maar pleit tegelijkertijd wel voor gelijke kansen en duidelijke regels voor iedereen. De beleggers willen daarom onder dezelfde financiële voorwaarden geld lenen voor de bouw van middenhuurwoningen als woningcorporaties.

Daarnaast pleit Norbart ook voor een aantrekkelijk investeringsklimaat voor Nederlands kapitaal maar ook internationaal pensioengeld. "Daarvoor is gezond en stabiel overheidsbeleid nodig. Voor het aantrekken van Nederlands geld én buitenlands kapitaal voor middenhuurwoningen en verduurzaming, moet het vertrouwen en het sentiment verbeteren."

Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Mona Keijzer organiseert in december een woontop, waar verschillende partijen gezamenlijk afspraken gaan maken om de bouw van 100.000 woningen per jaar te bouwen. Voor de bouw van betaalbare woningen is 5 miljard euro beschikbaar.

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."