Een nieuwe woonwijk bouwen in een polder beneden de zeespiegel of langs een rivier. Is dat verstandig, nu we vaker extreme regenbuien krijgen? "Je zult minder kunnen bouwen dan je voorheen dacht, en op andere plekken moeten zoeken."

Alphen aan de Rijn is net als een aantal andere gemeenten van plan om duizenden woningen te bouwen in de polders aan de rand van de stad. Dijkgraaf Rogier van der Sande van waterschap Rijnland is er niet gerust op. Bouwen op natte, slappe grond is volgens hem vragen om problemen.

Zakkende voorzieningen

"Dan zakken de nutsvoorzieningen zoals het riool en de water- en elektriciteitsleidingen, en de wegen", legt hij uit. "Nog los van het feit dat je het regenwater niet kwijt kunt, als er een flinke stortbui komt. Dan loopt het alsnog de kelder in."

"In de polder moet je natuur organiseren en recreatie", vindt hij. "Alles behalve woningen bouwen. Want als je daar woningen bouwt, hebben de mensen er in de toekomst last van."

Acute wateroverlast

Het voorbeeld in Alphen aan de Rijn laat zien dat overheden steeds meer rekening moeten houden met de gevolgen van klimaatverandering in ons land, en dat ze weten dat ze niet overal kunnen bouwen waar ze willen.

Nederland vecht al eeuwen tegen het zeewater dat tegen de kust beukt en het rivierwater dat aan de achterkant van ons land binnenstroomt. En daar komt nu door het veranderend klimaat een uitdaging bij: water dat van boven komt. Heftige regenbuien boven ons land kunnen voor acute wateroverlast zorgen.

Verstandiger bouwen

"Vroeger bouwden mensen verstandiger, met een stopcontact op 1 meter hoogte, bijvoorbeeld. Maar dat idee is weg," zegt Rienk Kuiper, hoofdonderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving. Hij onderzoekt hoe we in ons land de beschikbare ruimte benutten.

"Je kunt sommige dingen niet echt aan de mensen overlaten", denkt hij. "Daar heb je een overheid voor om dat soort dingen te regelen. Waterveiligheid kan over leven en dood gaan."

'Steeds diepere badkuip'

Om de waterveiligheid te vergroten kan je hogere dijken bouwen. "Maar dan komen mensen in een steeds diepere badkuip te wonen", vertelt Kuiper. "Je kunt ook het water in de breedte de ruimte geven."

In Nijmegen en in andere plekken in ons land is dat ook gebeurd, in het kader van het programma 'Ruimte voor de Rivier'. "Dat is eigenlijk heel slim geweest", legt Kuiper uit, "want ons land verstedelijkt natuurlijk ook in rap tempo."

Vooruitkijken

"Je kunt wachten tot alles is volgebouwd, en je dan bij mensen aan moet kloppen om te zeggen: sorry, jullie moeten hier weg", zegt de onderzoeker. "Maar je kunt ook van tevoren bedenken waar ruimte voor water nodig is. Zodat je dat soort pijnlijke situaties kunt voorkomen."

Dat is wat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gedaan heeft. In april 2024 presenteerde het een zogenaamde sturingskaart van ons land. Aan de hand van kleurcodes kunnen lokale overheden zien wat de plekken zijn waar eigenlijk niet gebouwd kan worden.

Verschillend beleid

Plekken waar het water hoog kan komen te staan, zoals in de uiterwaarden van rivieren en op en om het IJsselmeer, kleuren op de kaart rood. De kaart is bedoeld om provincies en gemeenten mee te adviseren, maar die hoeven zich er uiteindelijk niet aan te houden.

Dat is jammer, vindt Kuiper. Het gaat namelijk nog niet overal goed. "In Nijmegen heeft de gemeente dus gezegd: we gaan hier meer ruimte voor water creëren. Maar even verderop, in Arnhem, wordt op dit moment gebouwd aan een nieuwe woonwijk in de uiterwaarden."

Prop in de rivier

"Het water, zoals dat nu maximaal berekend is, kan er nog net door", vervolgt hij. "Maar dan houdt het ook op. Als er in de toekomst nog een keer veel water aankomt, heeft Arnhem een prop in de rivier gebouwd. Dat is niet zo handig."

De landelijke overheid moet hier daarom over kunnen beslissen, denkt Kuiper. "Als het water onverhoopt in de toekomst nog veel grotere pieken gaat vertonen, moet je of die wijk afbreken, of het water omleiden via de Waal en de IJssel. Maar dan zijn andere steden dan Arnhem de pineut."

Stom bouwen

Rogier van der Sande is behalve dijkgraaf van waterschap Rijnland ook voorzitter van de Unie van Waterschappen in ons land. Nederland telt in totaal 21 waterschappen, die verantwoordelijk zijn voor het waterbeheer en de waterkwaliteit in ons land. Ook hij vindt ook dat er meer dwingende regels moeten komen om woningbouw op omstreden plekken te voorkomen.

"Het beleid is, oneerbiedig gezegd, toch een beetje vrijblijvend. Dus je moet ook regels hebben die voor heel Nederland gelijk zijn", zegt hij. "Regels die gewoon duidelijk zijn. Niet meer stom bouwen. Gemeenten kunnen nog steeds een verstandig advies van de waterschappen naast zich neerleggen. Dat vind ik niet verstandig."

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."