Arbeidsongeschikt worden verklaard terwijl je het gevoel hebt dat je nog prima kunt werken. Het overkwam Peter Heutmekers (49) begin dit jaar vanwege parkinson. "In mijn beleving ben ik niet volledig arbeidsongeschikt."

Peter was 34 toen hij tot zijn verbazing gediagnostiseerd werd met de ziekte van Parkinson. Hij had niet gedacht dat zijn lichamelijke klachten door deze hersenziekte werden veroorzaakt.

Trillend oud mannetje

"Tot ik zelf de diagnose kreeg, zag ik een trillend oud mannetje voor me, als ik aan parkinson dacht", vertelt hij. Ruim 15 jaar later weet hij wel beter.

"Als jong persoon met parkinson kun je tegen andere dingen aanlopen dan iemand die al met pensioen is", weet Peter. Hij was niet van plan om zijn werk neer te leggen en herinnert zich nog goed hoe hij wilde bewijzen dat er 'heus niets was veranderd'.

Teruggefloten door de bedrijfsarts

"Ik werkte bij een groot accountantskantoor en maakte sowieso al veel uren, maar na de diagnose schoot ik erin door. Weken van 80 tot 100 uur werden voor mij heel normaal. Ik dacht: 'Ik heb dan wel een label, maar ik ga laten zien dat ik nog steeds mee kan doen.'"

Het vele werken hield hij niet vol. Hij werd hij teruggefloten door de bedrijfsarts, die hem het 'vriendelijke, doch dringende' advies gaf om terug te gaan naar 32 uur per week. "Ik weet nog dat ik dat in eerste instantie onzin vond, maar ze had natuurlijk hartstikke gelijk."

DBS-operatie

Inmiddels is er veel veranderd in Peters leven. Zo onderging hij een zogenoemde DBS-operatie, waarbij elektroden in de hersenen worden geplaatst. Een tijd hielp dat om de parkinsonverschijnselen te verminderen.

Tot 2 jaar geleden lukte het hem om 4 dagen per week te blijven werken. "Totdat de ziekte me een harde schop onder mijn kont gaf."

'Ik viel in slaap op mijn toetsenbord'

Er is niet één ziekte van Parkinson, benadrukt Peter. "De klachten zijn bij iedereen anders. Jong, oud, man, vrouw: iedereen ervaart andere symptomen. Bij mij zat het 'm in eerste instantie vooral in een groot tekort aan energie. Ik viel op een gegeven moment letterlijk in slaap op mijn toetsenbord. En als ik 's ochtends wakker werd, had ik het gevoel dat ik niet geslapen had."

Zijn gezondheidsproblemen leidden er uiteindelijk toe dat hij begin dit jaar volledig arbeidsongeschikt werd verklaard door het UWV. "Dat was natuurlijk precies wat ik niet wilde", zegt Peter. "Dat je officieel te horen krijgt dat je het niet meer kunt. Confronterend, weer zo'n label. Helaas heb je er weinig over te zeggen."

Paar uur per week

"In mijn beleving ben ik niet volledig arbeidsongeschikt", benadrukt Peter. "Ik ben dan ook heel blij dat mijn werkgever - nog altijd dezelfde - daar ook zo over dacht en ik nog steeds een aantal uur per week naar kantoor mag komen om collega's en klanten te adviseren."

Naast zijn arbeidsongeschiktheidsuitkering mag Peter een klein bedrag bijverdienen. "Administratief zorgt dat voor flink wat uitzoekwerk en ook wel gedoe, maar gelukkig denkt mijn werkgever daar heel goed in mee."

Werk belangrijke plek

Zijn werk is voor Peter een heel belangrijke plek, legt hij uit. Altijd al geweest. "Omdat ik altijd veel heb gewerkt, en al 25 jaar bij hetzelfde bedrijf, speelt mijn sociale leven zich grotendeels daar af. Als ik helemaal stop, valt dat ook weg."

Hij moet er niet aan denken om alleen nog maar thuis te zitten. Al overleeft hij het ook wel weer als het toch zo ver komt, daar is hij zeker van. "Dat heeft te maken met hoe ik in het leven sta. Ik heb parkinson, daar kan ik niks aan veranderen. Dus ik probeer altijd te kijken naar waar ik nog wel invloed op heb, wat ik nog wel kan. Lichamelijk kan ik steeds minder, maar mentaal kan ik nog hartstikke veel."

Anderen inspireren

Niet dat hij nooit een slechte dag heeft, benadrukt hij. Soms heeft hij er een paar achter elkaar. "Maar het helpt me dan om de situatie te accepteren zoals die is. Dat werkt voor mij het beste. Ik ken geen andere houding, zo heb ik altijd in het leven gestaan."

Hij begrijpt dat niet iedereen op die manier in het leven kan staan, maar toch hoopt hij er zoveel mogelijk mensen met parkinson of een andere chronische ziekte mee te inspireren. "Daarmee help je jezelf en de mensen om je heen. Ook voor je naasten is het zwaar."

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na 1,5 jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening zijn asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna 2 jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen. Maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is, gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen. Dat wordt een 'Dublinclaim' genoemd.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat 2 maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt. Of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Een op zes Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts één op de zes Dublinclaims die Nederland in de afgelopen 5 jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen 3 jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van 1,5 jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na 18 maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet bij de cijfers vaak staan: 'Met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren. En wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die 18 maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

De gemeente Amsterdam helpt een deel van deze groep asielzoekers in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt 3 jaar in plaats van 18 maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen over dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die 3 jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.