Groeiende vermogensongelijkheid versterkt door coronacrisis: 'Bal ligt bij politiek'

Als we onze welvaart ook in de toekomst willen behouden, moeten we zorgen dat iedereen mee kan blijven doen: de mensen met veel vermogen en de mensen die minder hebben, zegt hoogleraar Bas van Bavel.

Van Bavel is hoogleraar Transities van Economie en Samenleving aan de Universiteit Utrecht. Een steeds groter deel van het nationaal inkomen, dat is het totaal verdiende inkomen van een land in een jaar, gaat in Nederland niet meer naar arbeid en loon, maar naar bezit en vermogen. Het gevolg is, volgens de hoogleraar, dat mensen met vermogen sneller rijk worden dan mensen zonder vermogen.

Kloof wordt groter

Dit is niet nieuw. "Na veel crises wordt de ongelijkheid uitvergroot. Dat is geen natuurwet, maar het gevolg van politieke keuzes", zegt Van Bavel. Hij verwijst naar de krediet­crisis in 2008: de banken werden gered, maar de regering deed te weinig voor kwetsbare burgers.

Met de extra uitdagingen die het coronavirus ­creëert voor mensen die toch al sociaal-economisch kwetsbaar zijn, is het belangrijk niet dezelfde fout te maken. Want ook deze crisis zal de vermogensongelijkheid verder vergroten, is Van Bavels verwachting. "Kijk maar naar de huidige hoge beurskoersen, waar mensen met vermogen van profiteren. Tegelijkertijd horen we dat kinderen met minder kansen juist nu lagere schooladviezen krijgen."

Inkomens gestegen

De laatste dagen laait de discussie rond de inkomens-, welvaarts- en vermogensverdeling weer op. Zo publiceerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op 15 april 2021 het bericht dat de inkomens in Nederland gemiddeld de afgelopen jaren zijn gestegen.

Maar hoewel de gemiddelde inkomens stijgen, blijft de koopkracht van veel huishoudens achter.

Ongelijkheid op de huizenmarkt

Naast deze discussie is er de discussie over vermogen. Vermogen gaat verder dan alleen je inkomen, het gaat om bezit. En ook daar groeit de ongelijkheid: mensen met bezit, zoals een eerste en tweede huis en verschillende soorten spaarrekeningen zien hun vermogen groeien. Terwijl mensen die dat bezit niet hebben, steeds lastiger de eindjes aan elkaar kunnen knopen.

Een voorbeeld is de huizenmarkt. De verkoopprijzen gieren de pan uit en de hypotheekrente is laag, terwijl de huren jaar op jaar stijgen. Mensen zonder eigen huis betalen dus steeds meer, terwijl huiseigenaren hun huis met vette winst kunnen verkopen.

Bal bij politiek

Voor mensen in kansarme posities ziet het er volgens de hoogleraar niet rooskleurig uit. "Het wordt steeds moeilijker om uit een kansarme positie te ontsnappen. Niet alleen het inkomen telt mee, het gaat om veel meer aspecten, zoals huisvesting, onderwijs, digitale vaardigheden en gezondheid."

Van Bavel vindt dat zorgelijk. "Het is van groot belang dat iedereen kan blijven meedoen in de maatschappij. Wil je onze welvaart ook in de toekomst behouden, dan zul je daar als politiek voor moeten zorgen. Dat is niet alleen een maatschappelijke taak, maar een strategie en een voorwaarde om de welvaart te waarborgen. De bal ligt bij de politiek."