Apps als Duolingo hebben duizenden mensen wereldwijd verleid om de universele kunsttaal Esperanto te leren. Ook in Nederland komen er nog altijd sprekers bij van deze kunstmatige wereldtaal, die het nieuwe Engels moest worden, maar het nooit werd.
Spreken kunnen ze het nog niet. Anja de Kadt (63) en Martien Leensen (65) noemen zich nog echte beginners en behoren tot de nieuwste aanwas 'esperantisten'. Ze willen de Spaans-Italiaans-achtige taal graag leren vanwege de reizen die ze willen maken.
In contact komen
"We hebben een camper en daarmee willen we in april door Roemenië en Bulgarije reizen. Maar het is onbegonnen werk om die talen te leren, dus willen we met Esperanto in contact komen met de mensen die er wonen", zegt het Nijmeegse echtpaar.
"Zo kunnen bewoners ons in een gemeenschappelijke taal vertellen over het land en de cultuur." Alhoewel Anja en Martien toegeven dat er niet veel esperantisten zijn in de landen waar ze naartoe trekken, zijn ze er wel degelijk, zeggen ze.
Wereldvrede
De taal leren, actief op hun reizen gebruiken en blijven bijhouden, dat is hun plan. "Een hele egoïstische reden, eigenlijk", lacht Anja.
Ze weet dat veel mede-esperantisten de universele taal breder trekken en zien als manier om wereldvrede te bevorderen. "Dat idee vinden we erg mooi: dat de barrières van landsgrenzen vervagen", zeggen de twee. "Maar dat is niet onze reden om de taal te leren."
Wat is Esperanto?
- De kunsttaal werd aan het einde van de 19de eeuw bedacht door de Poolse oogarts Lejzer Zamenhof.
- Hij wilde een universele, neutrale taal ontwikkelen, zodat iedereen over de hele wereld met elkaar kon communiceren.
- Het universele idee kwam uiteindelijk niet helemaal van de grond, maar nog altijd zijn er wereldwijd zo'n 2 miljoen esperantisten.
- De taal heeft veel weg van verschillende (voornamelijk westerse) talen en kent versimpelde grammaticaregels. Dat moet het leren van de taal zo makkelijk mogelijk maken.
- De taal is nu nergens ter wereld een voertaal, maar was dat een eeuw geleden wel heel even in het zelfstandige ministaatje Neutraal Moresnet, net over de grens bij Vaals.
- Sinds een paar jaar is de taal te leren op taalapps als Duolingo.
Een club pacifisten?
Afgelopen weekend namen Anja en Martien voor het eerst deel aan een studieweekend van Esperanto Nederland, de enige landelijke vereniging voor esperantisten. Daar maakte het stel kennis met sprekers van over de hele wereld. Alhoewel bij sommigen pacifisme vast een grote rol speelt om de taal te leren, kwam het stel 'echt niet bij een clubje wereldvreemde pacifisten' terecht. Integendeel, zeggen ze.
"Iedereen was daar vooral voor een gezellig weekend met gelijkgestemde geesten. Met natuurlijk de afspraak om zoveel mogelijk Esperanto te spreken. Er was een Cubaan, een Duitser en een handjevol Belgen, maar je deelt allemaal wat gezamenlijks. Dat is toch wel bijzonder en het is misschien ook wel goed in deze tijd om elkaar beter te leren verstaan."
Bekijk ook
'Leidt tot meer begrip'
Ondanks de idealen die achter de taal schuilgaan, wordt daar op studieweekenden dus niet mee gepredikt, verzekert Martien, die samen met Anja van plan is vaker dit soort studieweekenden te bezoeken. "Iedereen mag met de taal doen wat hij ermee wil", zegt ook Marc van Oostendorp, voorzitter van Esperanto Nederland.
Toch is Van Oostendorp aanhanger van de ideologie achter Esperanto. "Er zijn zoveel problemen die een mondiale aanpak vereisen. Het klimaat, oorlogen, ga zo maar verder. Het is niet dé oplossing, maar op gelijke voet communiceren leidt wel tot meer onderling begrip. Als iedereen de moeite neemt om de taal te leren, komen we hopelijk wat dichter tot elkaar."
Laagdrempelig
De Esperanto-voorzitter ziet dat meer mensen de taal leren door taalapps als Duolingo. "Dat heeft veel betekend. Het maakt een taal leren erg laagdrempelig. Toen ik Esperanto leerde, moest ik er allerlei boekjes voor aanschaffen. Ik werd lid van een vereniging en schreef me in voor cursussen. Dat moet nu allemaal niet meer."
Daar worstelden Heleen van de Reep en haar nu 23-jarige zoon Thijs ook mee. Zij waren er al bij voordat taalapps gemeengoed werden.
Geheimtaal
"Toen Thijs een kind was, speelden we dat we een eigen geheimtaal hadden. Zodat anderen niet hoorden wat we tegen elkaar zeiden." Niet veel later stapten ze van hun eigen gekunstelde geheimtaal af en gingen ze Esperanto leren. Dat werd hun nieuwe 'geheimtaal'.
Al ging Esperanto leren in eerste instantie niet zonder slag of stoot. "Er waren maar heel weinig middelen beschikbaar. Totdat op Duolingo Esperanto beschikbaar kwam. Met die app kom je steeds een stukje verder."
Bekijk ook
'Iedereen is gelijk'
Inmiddels hebben ze de taal aardig onder de knie. "Dat komt ook omdat je de taal op de app hoort. Zo leer je het spreken. En het leerproces is heel logisch opgebouwd, het scheelt ook dat de grammaticaregels erg simpel zijn."
Heleen vindt dat Esperanto de wereld mooier maakt. "Je hebt een taal waarbij niemand in zijn voordeel is, omdat iedereen het zich aan moet leren. Iedereen is gelijk, dat vind ik geweldig."
Simpel?
Maar of Esperanto leren, ook met een taalapp, echt zo simpel en snel gedaan is? Dat weten beginners Anja en Martien, die net begonnen zijn met de taal leren, nog zo net niet. "Zo makkelijk als iedereen het voorstelt, dat is het niet", zegt het Nijmeegse echtpaar.
"Ja, er zijn basisregels, maar om het vloeiend te kunnen spreken, daar is wel wat voor nodig. Maar we hebben gelukkig elkaar. En onze reis is natuurlijk een mooie stok achter de deur."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
