Het lijkt onmogelijk om de band tussen Volodymyr Zelensky en Donald Trump te herstellen, maar voormalig topdiplomaat Ed Kronenburg ziet toch mogelijkheden. "Maar Zelensky moet absoluut niet proberen met vleierij in een goed blaadje bij Trump te komen."

Ook Kronenburg heeft met verbijstering gekeken naar de beelden van het moment waarop het misging tussen de Amerikaanse en Oekraïense president. "In mijn lange carrière heb ik dit nog nooit meegemaakt."

Over verschillen heenstappen

Die diplomatieke carrière is inderdaad lang: Kronenburg werkte jarenlang op het ministerie van Buitenlandse Zaken, en voor de Europese Commissie en later voor de NAVO in Brussel. Ook was hij namens Nederland ambassadeur in Frankrijk en China.

Zelensky en Trump liggen elkaar duidelijk niet, maar het is volgens hem niet ongewoon dat wereldleiders elkaar niet mogen. "Maar normaal gesproken is dat geen probleem, omdat leiders over het algemeen over hun verschillen heenstappen in het landsbelang."

Juiste toon in tweet

Dat gebeurde vorige week vrijdag duidelijk niet in de Oval Office: Zelensky vertrok uiteindelijk met ruzie uit het Witte Huis. Toch zal Oekraïne weer met de Verenigde Staten om tafel moeten om te onderhandelen over het beëindigen van de door Rusland gestarte oorlog in het land.

Hoe kan Zelensky dat het beste aanpakken? De grootste fout die hij op dit moment kan maken is Trump te veel tegemoet komen, zegt Kronenburg. Volgens hem was de toon die Zelensky na de ruzie aansloeg in zijn tweet precies goed.

'Uit positie van kracht'

Zelensky zei in zijn bericht op X het voorval te betreuren en sprak nog een keer zijn waardering uit voor de Verenigde Staten en president Trump. Maar hij bood geen excuses aan voor de woordenwisseling. "Hij moet ook absoluut niet proberen met vleierij in een goed blaadje bij Trump te komen, want dat zie ik als een teken van zwakte", zegt Kronenburg.

"Trump zal het in eerste instantie misschien nog wel waarderen, maar hij kan daardoor ook het idee krijgen dat hij nog meer macht over Zelensky heeft", legt de oud-topdiplomaat uit. "Je laat dan eigenlijk zien dat je afhankelijk van hem bent. Het is altijd beter om vanuit een positie van kracht met iemand te praten. Je moet duidelijk maken dat het ook in het Amerikaanse belang is om weer met elkaar om tafel te gaan."

Contact via bondgenoten?

Als de verhoudingen zo verstoord zijn is het bijna onmogelijk om weer samen te komen, weet Kronenburg. "Wat het in dit geval nog extra moeilijk maakt, is dat dit voor het oog van de camera's is gebeurd en daarna de hele wereld is overgegaan." Zelf de telefoon pakken, helpt volgens hem dan meestal niet.

"Maar wat je wel kunt doen, is contact leggen via bondgenoten", noemt hij als oplossing. "Het gebeurt in de internationale diplomatie vaker dat mensen niet meer met elkaar door één deur kunnen. Wat je dan probeert, is het contact weer te herstellen via mensen die nog wel met beide partijen praten. Die kunnen dan bemiddelen."

Republikeinen durven niet

Het beste is om dat te doen via een persoon die dicht bij Trump staat, het liefst iemand uit zijn eigen partij. Zelensky had tot deze week een trouwe bondgenoot in de Republikeinse senator Lindsey Graham, die Oekraïne altijd heeft gesteund in de oorlog tegen Rusland.

Maar Graham nam nadrukkelijk afstand van Zelensky na diens bezoek aan het Witte Huis. Veel andere opties zijn er niet binnen de Republikeinse partij, waar niemand zich op dit moment lijkt te durven uitspreken tegen partijleider Trump.

Starmer en Macron inschakelen

"Ik vind het heel erg verstandig dat Zelensky de Britse premier Keir Starmer en de Franse president Emmanuel Macron heeft ingeschakeld", zegt Kronenburg over het handelen van de Oekraïense president. "Dat zijn trouwe bondgenoten die voor hem door het vuur gaan en die ook kortgeleden nog bij Trump op bezoek zijn geweest."

"We weten vooral van Starmer dat hij regelmatig met Trump belt, dus dat is een waardevolle ingang waar je gebruik van kunt maken. En we zien dan ook dat Starmer die bemiddelende rol oppakt", legt de voormalig topdiplomaat uit. "Maar garanties of het hem lukt om de banden weer te herstellen zijn er alleen niet. Diplomatie blijft mensenwerk."

Wat wil Donald Trump?

Daarbij is het ook belangrijk om te weten welk doel een wereldleider heeft, in dit geval de Amerikaanse president, vertelt hij. Wil Trump vooral de banden aanhalen met de Russische president Vladimir Poetin? Wil hij koste wat kost vrede en is hij bereid daarvoor een stuk van Oekraïne op te offeren? Of wil hij toch vooral een goede 'grondstoffendeal' sluiten waar de Amerikanen wat aan hebben?

Het zijn vragen waar niemand op dit moment het antwoord op weet, en dat is volgens Kronenburg erg ongebruikelijk. "We weten dat de Amerikanen al contact hebben met de Russen. Wat is daar besproken? Komt er een ontmoeting tussen Trump en Poetin? Er zijn op dit moment nog erg veel vragen. Het is voor Oekraïne erg belangrijk om duidelijk te krijgen wat de inzet is van Trump. Dat maakt de gesprekken daarna ook een stuk makkelijker."