radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Boeren maken zich zorgen om voortbestaan van hun bedrijf door gebrek aan verplichte vergunning: 'Ons bedrijf gaat kapot'

Boeren maken zich zorgen om voortbestaan van hun bedrijf door gebrek aan verplichte vergunning: 'Ons bedrijf gaat kapot'
De 22-jarige Cas van Zutphen met zijn vader op varkensbedrijf de Daltonhoeve in Brabant.
Bron: EenVandaag

Minister Femke Wiersma van Landbouw heeft nog 118 dagen de tijd om een oplossing te zoeken voor ruim 2.000 PAS-melders in Nederland. Maar of dat gaat lukken? "PAS-melders zijn door dit kabinet voor de bus gegooid."

Tweeduizend bedrijven zijn sinds de uitspraak van de Raad van State uit 2019 in overtreding en hebben een vergunning nodig. Verschillende ministers hebben al geprobeerd om een manier te vinden om deze bedrijven te legaliseren, maar dat is pas in 7 gevallen gelukt. Nu is BBB-minister Wiersma aan zet.

Brief aan de minister

De deadline om een oplossing te vinden ligt op 28 februari 2025, maar het is Wiersma nog niet gelukt om deze groep boeren perspectief te bieden. Dat frustreert de 22-jarige Cas van Zutphen uit het Brabantse Zijtaart.

Hij werkt hij op de Daltonhoeve, een varkensbedrijf dat al generaties lang in de familie is en wat hij hoopt over te nemen. Maar volgens de wet mag het niet bedrijf bestaan. Cas schreef een brief aan de minister om zijn frustratie te uiten en haar uit te nodigen voor een bezoek aan de boerderij.

Van het kastje naar de muur

"Ik heb met name in de brief aangegeven dat we al jaren van het kastje naar de muur worden gestuurd met valse beloftes van politici en falend overheidsbeleid. Ze maken bedrijven zoals die van ons kapot", vertelt Cas.

De Daltonhoeve is een boerderij met honderden varkens en duizenden biggetjes. Het bedrijf verhuisde in 2010 van de ene naar de andere kant van het dorp. Vader Eric liet zich toen adviseren om geen vergunning aan te vragen, want dat scheelde geld.

Bekijk ook

info

Wat zijn PAS-melders?

PAS-melders zijn bedrijven die voor het Programma Aanpak Stikstof (PAS) een melding deden bij de overheid, bijvoorbeeld omdat ze wilden uitbreiden. Het gaat voor het grootste gedeelte om boerenbedrijven maar bijvoorbeeld ook om biomassacentrales en andere industriële bedrijven. Om uit te breiden hoefden zij toen geen vergunning aan te vragen. Een melding van de berekende stikstofbelasting was voldoende.

Maar door een uitspraak van de Raad van State in 2019 moeten PAS-melders nu alsnog over een vergunning beschikken. Als gevolg van deze uitspraak zijn meer dan 2.000 PAS-melders in overtreding en hun bedrijven illegaal. Sindsdien zitten zij in onzekerheid over hun toekomst.

Spijt

"Achteraf heb ik spijt", zegt vader Van Zutphen. "Ik heb zelfs toen bij het adviesbureau aangegeven: 'Kunnen we niet toch een natuurbeschermingsvergunning aanvragen, dan hebben we het in ieder geval op papier?' Maar toen zeiden ze ook: jij hebt zo weinig uitstoot, dit is de goedkoopste manier, en het komt wel goed."

En daardoor is het onzeker of Cas het bedrijf uiteindelijk over kan nemen. "Je ziet leeftijdsgenoten die je uitnodigen om op een open dag te komen om bij hun op het familiebedrijf naar een nieuwe stal te komen kijken en die die stappen maken. Zelf sta je eigenlijk al heel lang stil en wil je die stap ook maken, maar dat lukt niet echt."

Van zaadje tot karbonaadje

Cas wil het bedrijf graag uitbreiden. "Het liefste zou ik al mijn biggen die ik hier produceer van zaadje tot karbonaadje houden", droomt Cas. "Dus van van het begin tot aan de slacht, dat ze al die tijd bij me zijn."

"Nu verkopen we ze met 25 kilogram en het liefst zou ik mijn bedrijf 'gesloten' maken, zoals we dat in vaktermen noemen. Maar daarvoor moet ik nog heel veel stappen zetten richting de toekomst toe." Het begint voor Cas met de bouw van een nieuwe stal.

Echt iets bereiken

"Dan kan ik samen met mijn vader 7 dagen per week op onze eigen boerderij werken. Nu moet ik buiten de deur werken omdat we niet voldoende werk in eigen huis hebben. Als je kijkt hoe lang we nu al bezig zijn", zegt Cas.

Hij roept de politiek op om eindelijk stappen te zetten. "Om echt iets te bereiken moet je met heel de Tweede Kamer toch redelijk tot elkaar kunnen komen? Ook een keer je eigen standpunten te laten vallen en zorgen dat je meer dingen bereikt. Dat je vooruitgang boekt."

Bekijk ook

Ingreep uit Brussel

Een meerderheid van de Tweede Kamer sprak onlangs nog uit dat de deadline om alle PAS-melders te legaliseren vooruit moet worden geschoven. Dat uitstel is volgens Johan Vollenbroek, oprichter van milieuadviesbureau Mobilisation for the Environment, helemaal niet mogelijk.

"Europese wetgeving maakt het helemaal niet mogelijk om te gedogen", legt hij uit. "Er wordt nu al 5,5 jaar gedoogd, sinds mei 2019. En al die jaren wordt dat gewoon gecontinueerd. Maar dat is al 5,5 jaar in strijd met Europese milieuwetgeving, dus het zou me niet verbazen dat de Europese Commissie daar ook een keer op in gaat grijpen."

Afdwingen

Vollenbroek spande de afgelopen jaren honderden rechtszaken aan om de natuur in Nederland te beschermen. Hij was ook degene die de rechtszaak aanspande tegen de staat, waardoor al die uitbreidingen die via een PAS-melding werden gedaan, door de Raad van State illegaal zijn verklaard.

Hij twijfelt nog of hij wil afdwingen dat er op 28 februari meteen gehandhaafd wordt. Handhaving van de wet kan boerenbedrijven dwingen om hun veestapel te laten krimpen. "Het is een heel willekeurige datum, want deze bedrijven zijn al sinds mei 2019 illegaal volgens Europese wetgeving."

Tijd dringt voor PAS-melders, maar regering is nog geen stap dichterbij om hen te legaliseren

Raad van State

"Dat er nu nog niet op gehandhaafd wordt, komt omdat de rechters toch nog enigszins coulant zijn geweest. Maar op een gegeven is de Raad van State er ook klaar mee", denkt Vollenbroek. Volgens hem ligt de schuld voor het merendeel van die PAS-aanmelders bij de overheid.

Als hij handhavingsverzoeken gaat versturen, zal dat eerst naar de megastallen zijn. Het kleine varkensbedrijf van de familie Van Zutphen staat in ieder geval niet op de radar. "Deze jonge boer staat bij ons niet op het netvlies, laat dat duidelijk zijn."

Geen toekomst voor Cas

"Dit bedrijf lijkt ook een van de betere bedrijven te zijn in zijn soort", vervolgt Vollenbroek. "Ik zeg niet dat wij daar dus een fan van zijn, maar het is wel een van de betere." Toch heeft het bedrijf van Van Zutphen volgens Vollenbroek op dit moment geen toekomst.

"Dat is geen fijne boodschap voor al die PAS-melders die nu door dit nieuwe kabinet voor de bus zijn gegooid", zegt hij. "Dit kabinet geeft gewoon geen enkele prioriteit aan de PAS-melders."

Geen plan, geen ruimte

"Deze varkensboer vraagt de minister om een oplossing. Maar dat gaat dit kabinet helemaal niet doen, want de uitbreiding van Schiphol en de opening van Lelystad Airport hebben een veel grotere prioriteit." De enige oplossing is volgens Vollenbroek dat er een nieuw plan wordt gemaakt, maar dat ziet hij de komende 118 dagen niet gebeuren.

"Dat plan moet de stikstofuitstoot in Nederland halveren en daarmee de natuur ontlasten. En zolang dat plan er niet is, is er ook geen ruimte voor PAS-melders. En dus ook geen ruimte voor uitbreiding van andere, nieuwe bedrijven die zich mogelijk in Nederland willen vestigen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Teruggestuurde asielzoekers duiken onder om later alsnog in Nederland asiel aan te vragen: 'Hier heb ik mensen die me kunnen helpen'

Teruggestuurde asielzoekers duiken onder om later alsnog in Nederland asiel aan te vragen: 'Hier heb ik mensen die me kunnen helpen'
Asielzoeker Muhammad is tot zijn opluchting toch nog in de Nederlandse asielprocedure gekomen
Bron: EenVandaag

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na anderhalf jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening een asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna twee jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geĂŻdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Bekijk ook

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen, maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen: dat is een Dublinclaim.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat twee maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt, of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Bekijk ook

1 op 6 Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts 1 op de 6 Dublinclaims die Nederland in de afgelopen vijf jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen drie jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van anderhalf jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na achttien maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan een hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet in de cijfers vaak staan: 'met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren, en wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

info

Nieuw Europees migratiepact

Het EU-Asiel en Migratiepact bevat regels voor een nieuw Europees asielsysteem en treedt in 2026 in werking. De nieuwe Verordening over asiel- en migratiebeheer bevat regels over de verantwoordelijkheidstoedeling voor de behandeling van asielverzoeken over de EU-lidstaten en een solidariteitsmechanisme. Een belangrijk doel van deze regels is om de solidariteit tussen lidstaten bij de verdeling van asielverzoeken minder vrijblijvend te maken. De termijn waarmee een Dublinclaim dan zal vervallen wordt drie jaar, in plaats van anderhalf jaar.

Bekijk ook

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die achttien maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

Ook de gemeente Amsterdam helpt deze groep in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Bekijk ook

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt drie jaar in plaats van achttien maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen om dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die drie jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Zorgen om gezondheid in Lochem door plan voor lelieteelt: een van de meest bespoten gewassen

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant