Ruim de helft van de BBB-kiezers vindt dat ‘hun’ partij onvoldoende klaarspeelt voor de boer in het kabinet. Dat straalt (nog) niet af op Caroline van der Plas, maar wel op landbouwminister Wiersma. Het vertrouwen in haar daalt fors.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 1.100 kiezers die bij de Tweede Kamerverkiezingen op BBB hebben gestemd. De peiling laat zien dat kiezers op dit moment, en 5 jaar na de oprichting, een dubbel gevoel hebben over de partij: Caroline van der Plas verwoordt de stem van de regio goed, maar Femke Wiersma zet dat niet om in resultaat.

'Meer van verwacht'

Omdat het kabinet pas in de zomer is begonnen, geven veel BBB-kiezers de partij de tijd. Tegelijkertijd missen zij signalen dat het beter wordt. "Ik had er wel meer van verwacht. Boeren zitten nog steeds tot hun nek in de mest. En op stikstof is er ook nog geen zekerheid", aldus een BBB-stemmer.

En dus vindt ruim de helft van hen (56 procent) dat BBB het niet waarmaakt op landbouw, ook niet voor de korte tijd dat de partij in het kabinet zit. "Het komt allemaal niet zo van de grond. Dat is ook niet zo gek met die puinhoop die de vorige kabinetten ervan hebben gemaakt", schrijft een kiezer die een breder gevoel onder woorden brengt. Het uitblijven van resultaat is volgens hen niet alleen de schuld van de partij zelf.

Vertrouwen in Wiersma daalt

Toch keert de onvrede over uitblijvende resultaten zich 4 maanden na haar aantreden al tegen landbouwminister Femke Wiersma. Waar ruim driekwart van de BBB-kiezers (78 procent) het in het begin wel met haar zag zitten, is dat inmiddels gezakt naar 55 procent.

Kiezers zijn niet ontevreden vanwege de uitdaging waar ze voor staat, maar omdat ze niet goed weten waar ze aan toe zijn met Wiersma aan het roer. Zo is er nog onduidelijkheid over het nijpende mestoverschot van boeren en heeft Wiersma het controversiële stikstofplan van het kabinet geschrapt, zonder een andere oplossing aan te bieden. "Het leven in de agrarische sector is eigenlijk nog onzekerder geworden. Het provinciale overleg afschaffen is niet goed. Wil je iets bereiken? Dan moet je dat met de betrokkenen bespreken en daarna handelen."

Van der Plas geschikte leider

Partijleider Caroline van der Plas doet het met 87 procent vertrouwen een stuk beter. Hoewel dat vertrouwen iets lager is dan bij Prinsjesdag dit jaar, vindt een ruime meerderheid haar nog geschikt als partijleider. "Zij is puur, no nonsense en vertolkt wat veel mensen voelen en misschien niet onder woorden kunnen brengen", schrijft een BBB-stemmer.

Wel vragen kiezers zich af hoe zij als BBB-boegbeeld de komende jaren doorstaat. "Bijzonder knap hoe ze van eenmansfractie naar een volwaardige regeringspartij is gegroeid. Het gaat nu wel pas echt beginnen en ze moeten het nog waarmaken."

'Platteland weer op de kaart'

Terugkijkend op het 5-jarig bestaan van BBB krijgt de partij een redelijke voldoende: een 7,4. Volgens kiezers is het BBB, en vooral Van der Plas, gelukt om het platteland weer op de kaart te zetten in Den Haag. Ook zeggen mensen die vertrouwen verloren in de politiek door BBB weer aan te zijn gehaakt.

De 7 zetels die bij de Tweede Kamerverkiezingen werden gehaald, zijn nog intact, bleek uit de laatste zetelpeiling van EenVandaag en Verian. Maar dat zijn er wel stukken minder dan anderhalf jaar geleden. Toen profiteerde de partij van de stikstofdiscussie en de winst bij de Provinciale Statenverkiezingen. Maar door de val van het kabinet verschoof de aandacht van stikstof naar asiel en stond de partij niet meer in het middelpunt van de belangstelling.

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."